Politiek.ai - BIJ1 2021

---
url: https://politiek.ai/tk/bij1/2021
---



# ═══════════════════════════════════════
# BIJ1 - 2021
# ═══════════════════════════════════════

---
pdf_file: "BIJ1_verkiezingsprogramma_TK_2021"
pdf_source_url: "https://dnpprepo.ub.rug.nl/id/eprint/86105"
program_title: "Programma 2021"
election_date: "2021-03-17"
total_pages: 170
token_count: 38041

pdf_page: 1
---

# PRO GRAMMA 2021

---
pdf_page: 2
---

.

---
pdf_page: 3
---

# ALLEMAL ANDERS

---
pdf_page: 4
---

"Op dit moment zien we wereldwijd de scheuren in de oude machtsstructuren verder openbreken.

De barsten zijn al zichtbaar en het is aan ons die barsten open te trekken."

SYLVANA SIMONS

---
pdf_page: 5
---

# VOORWOORD PROGRAMMA 2021 

Een samenleving die werkt voor iedereen.

Een samenleving op basis van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en solidariteit.

Dat is de droom waarop onze partij gebouwd is. Een droom waarvan velen denken dat ze nooit werkelijkheid kan worden, omdat we al generaties lang in de nachtmerrie van het kapitalisme leven. Een systeem dat drijft op uitbuiting van mens, dier, natuur en klimaat. Een systeem dat onzekerheid en ongelijkheid in de hand werkt.

BIJ1 ziet een samenleving voor zich die eerlijker en socialer is. Waarin onze verschillen als waardevol worden gezien. Waarin iedereen daadwerkelijk mee kan doen. Een samenleving waarin de meerderheid rekening houdt met de minderheid.

BIJ1 ziet een samenleving voor zich waarin iedereen gelijkwaardig is. Waarin iedereen kan rekenen op het naleven van artikel 1 uit onze Grondwet. Waarin onze scholen, zorginstellingen en de belastingdienst geen onderscheid maken op basis van gender, etniciteit, seksuele voorkeur, religie of anderszins.

BIJ1 ziet een samenleving voor zich waarin we solidair zijn met alles dat leeft. Waarin we erkennen dat de eenheid van mens, dier en natuur een onschatbare overvloed biedt.

De strijd voor radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid kunnen we niet alleen voeren. Dat vraagt om internationale solidariteit. Solidariteit is onze kracht in de strijd voor klimaatrechtvaardigheid, voor zelfbeschikking van volkeren en tegen racisme, imperialisme en LHBTQI+ haat.

Een stem op BIJ1 is een stem op zekerheid. De zekerheid om vertegenwoordigd te worden door mensen zoals jij. Mensen voor wie de uitdagingen van alledag geen papieren ver-van-mijn-bed-show is, maar een dagelijkse realiteit.

Een stem op BIJ1 is een stem op zeggenschap. Participatie dwing je niet af bij wet, maar maak je mogelijk door mensen daadwerkelijk mee te laten denken en mee te laten beslissen.

---
pdf_page: 6
---

Een stem op BIJ1 is een stem op zelfbeschikking. Niet langer laten we toe dat er over maar niet mét mensen wordt gesproken over zaken die hen aangaan en vaak grote impact hebben op hun leven.

Daarom ben ik ook zo trots op dit verkiezingsprogramma. Het is geschreven door de mensen om wie het gaat. Ervaringsdeskundigen uit de jeugdzorg, sekswerkers, onderwijsprofessionals, jongeren, zwarte mensen, zorgvragers, ouders, trans en non binaire mensen, mensen met een beperking, moslimvrouwen. Allerlei mensen die tot nu toe niet voldoende gehoord werden, maar die heel veel te vertellen hebben. BIJ1 brengt dit geluid naar de Tweede Kamer.

Een stem op BIJ1 is een stem voor een partij die het aandurft zaken te benoemen. Ook of misschien wel juist als dat oncomfortabel is. Het zijn juist de radicale en ongemakkelijke geluiden die de veranderingen in gang zetten. Juist die dingen die schuren, onaangenaam voelen, pijnlijk zijn en mensen oncomfortabel maken moeten worden besproken. Daar ligt namelijk ook de mogelijkheid tot daadwerkelijke en structurele verandering.

Een stem op BIJ1 is een stem voor nieuwe politiek, waar we met elkaar in al onze diversiteit invulling aan geven.

Een stem op BIJ1 is kleur bekennen.

Sylvana Simons

---
pdf_page: 7
---

# INLEIDING PROGRAMMA 2021 

Beste lezer,


Wij wensen u veel leesplezier,

Programmacommissie BIJ1

---
pdf_page: 8
---

# COLOFON 

## ©2020 BIJ1

## AUTEURS

Programmacommissie BIJ1
DESIGN \& OPMAAK
BUROBRAAK, Arjan Braaksma m.m.v. Maartje de Goede \& Lysanna Damstra
FOTOGRAFIE
Myrthe Minnaert (pgn 12, 24, 78, 84, 88, 94)
Victor Reinier (pgn 4, 18, 30, 48, 58)
Leonieke Schouwenburg (pgn 42, 64, 110)
Sylvana Simons (pgn 36)
Patrick van Steijn (pgn 54)
Rosemary Ketchum Pexels (pgn 70)
PhotoMIX Company Pexels (pgn 74)
Paul Buckley (pgn 100)
Lysanne Charles (pgn 106)
Andy Kleinmoedig (pgn 114)

---
pdf_page: 9
---

# INHOUDS OPGAVE 

VOORWOORD SYLVANA SIMONS ..... 5
INLEIDING ..... 7
A
Racisme is geen bijzaak ..... 14
Aanpak van racistisch geweld ..... 15
Excuses en rechtshersel ..... 16
Geen plek voor nazisme en haat ..... 17
W
Bestaanszekerheid en eerlijke waardering van werk voorop ..... 20
Meer zeggenschap over je eigen werk ..... 20
Naar een inclusieve en toegankelijke arbeidsmarkt ..... 21
Geen plek voor discriminatie ..... 22
Sekswerk is werk ..... 22
Bestaanszekerheid, ook als je niet (meer) werkt ..... 23
E
Haal het geld waar het zit ..... 26
Van een markteconomie naar een economie voor iedereen ..... 27
Produceren naar vermogen, nemen naar behoefte ..... 27
Einde aan de schuldeneconomie ..... 28
Een circulaire en toekomstbestendige economie ..... 28
Internationale rechtvaardigheid ..... 29
Z
Zorg van iedereen: maak de zorg van ons allen ..... 32
Zorg van ons allemaal: maak de zorg toegankelijk ..... 33
Zorg door deskundigen ..... 34
Zorg voor iedereen ..... 35
W
Een plek voor iedereen ..... 38
Rechtvaardig huren, bouwen en renoveren ..... 39
Kwetsbare groepen en alternatieve (woon)groepen ..... 40

---
pdf_page: 10
---

O
Gelijke kansen voor alle leerlingen ..... 44
Een divers en inclusief aanbod op school ..... 45
Betere werkomstandigheden voor leraren ..... 46
Toegankelijk beroeps- en hoger onderwijs en verbeterde doorstroom ..... 46
Meer waardering, democratie en diversiteit in het hoger onderwijs ..... 47
K
Voor de makers ..... 50
Diversiteit en representatie ..... 51
Toegankelijkheid ..... 52
T
Aanpassing wetgeving en naleving bestaande verdragen ..... 56
Onderzoek en luisteren naar ervaringsdeskundigen voor een beter beleid ..... 56
Maatregelen om de samenleving toegankelijker te maken ..... 57
R
Toegankelijke anticonceptie en abortus ..... 60
Zwanger worden, bevallen en adoptie ..... 60
Geslachtsontwikkeling en gender (niet-standaard) ..... 61
Diverse gezinsvormen ..... 61
Ondraaglijk lijden en euthanasie ..... 62
Zelfbeschikking over religieuze uitingen ..... 63
K
Nederland: beleid, uitstoot en energie ..... 66
Natuur en vervoer ..... 67
Internationale samenwerking: industrie, handel \& lobby's ..... 68
D
Een einde aan de bio-industrie en leed in de visserij ..... 72
Dieren zijn geen vermaak of product ..... 73
L
De overgang naar een duurzame landbouw ..... 76
Het beschermen van de vissen en het tegengaan van overvisserij ..... 77
Een duurzaam en eerlijk voedselbeleid ..... 77
A
Korte termijn: een einde aan geweld en een begin van solidariteit ..... 81
Korte termijn: betere opvang en procedures ..... 81
Lange termijn: hervorming van het asiel- en migratiebeleid in Nederland en Europa ..... 83

---
pdf_page: 11
---

E
Meer democratie en betere bescherming van mensenrechten ..... 86
Meer geld naar mensen en klimaat ..... 87
Bestrijden van ongewenste activiteiten van multinationals en ongewenste handel ..... 87
Tegengaan van militarisering en afschaffing van onnodige uitgaven ..... 87
I
Economische rechtvaardigheid ..... 90
Mensenrechten en verduurzaming ..... 91
Internationale rechtvaardigheid ..... 92
S
Een rechtsstaat voor iedereen ..... 96
Een vrije en veilige rechtsstaat ..... 97
Een gezonde en directe democratie ..... 98
V
Van strafketen naar een eerlijke rechtsstaat ..... 102
Van klassenjustitie naar bescherming van rechten ..... 103
Van politiegeweld naar betere regels voor de politie ..... 104
Aanpak van gendergerelateerd geweld ..... 105
B
Zelfbeschikkingsrecht en autonomie ..... 108
Het herstellen van de schade ..... 109
Gelijkwaardigheid in onderwijs ..... 109
D
Vrede, zelfbeschikking en internationale rechtvaardigheid ..... 112
Ontwapening en omvorming wapenindustrie ..... 113
Een veilige en rechtvaardige werkomgeving ..... 113
D
Toegankelijkheid en bescherming voor iedereen ..... 116
Privacy en data van gebruikers beschermen ..... 117
Het gebruik van data beveiligen en controleren ..... 117
WOORDENLIJST ..... 119
ACHTERGRONDSTUKKEN ..... 129

---
pdf_page: 12
---

# HOOFDSTUK 1 

## ANTIRACISME EN DEKOLONISATIE

---
pdf_page: 13
---

# SAMEN DE STRIJD AANGAAN 

## BIJ1 staat voor een samenleving met respect en waardering voor onze verschillen en met focus op wat ons bindt. Hierin is geen plaats is voor welke vorm van racisme dan ook, niet voor antizwart racisme, antisemitisme, anti-Aziatisch racisme, nazisme, moslimhaat of haat tegen Roma en Sinti. Dit houdt ook in dat er erkenning moet komen voor specifieke vormen van racisme, ook en júíst wanneer zij overlappen met andere identiteiten die worden gemarginaliseerd.

Nederland heeft een lang verleden van mensenhandel, slavernij, kolonialisme en uitbuiting ten behoeve van de eigen economische welvaart. Dit gaat gepaard met een zelfbeeld van superioriteit en onschuld. We kunnen deze valse identiteit en deze periode van onrecht niet afsluiten als we niet bereid zijn excuses aan te bieden en actie te ondernemen om scheve verhoudingen als gevolg hiervan recht te zetten. We moeten met elkaar de waarden van vrijheid en democratie beschermen en hooghouden. Alleen op deze manier kunnen we met elkaar bouwen aan een eerlijke en voor iedereen veilige samenleving. Daarom moeten we gezamenlijk de strijd aangaan tégen racisme en vóór dekolonisatie.

## Structureel probleem

Waar de huidige politiek er te vaak van uitgaat dat racisme in Nederland eigenlijk niet bestaat en alleen gaat over 'losse' gebeurtenissen, wil BIJ1 dat de overheid erkent dat racisme en kolonialisme een belangrijke en niet te onderschatten rol hebben gespeeld bij de vorming van onze samenleving.

Die racistische en kolonialistische vorming werkt ook nu nog door. Achterstallig rechtsherstel en de weigering racisme als een institutioneel probleem aan te pakken, houdt de ongelijkheid op verschillende vlakken in stand. Van een te laag advies voor de middelbare school voor kinderen van kleur, tot racisme in de zorg. Van wetgeving die de zelfbeschikking van moslima's schaadt, tot de manier waarop ons rechtssysteem is ingericht. Van racisme bij de politie, tot discriminatie op de arbeidsmarkt. Van racisme op de werkvloer, tot algoritmes die verkeerde conclusies trekken op basis van bevooroordeelde data.

---
pdf_page: 14
---

En ook van de omgang met andere landen in internationaal verband tot het gebrek aan urgentie voor de klimaatcrisis, die het hardst de landen raakt die het minst bijdragen aan klimaatverandering. Het kapitalistische systeem van (internationale) ongelijkwaardigheid, uitbuiting en onderdrukking maakt nog steeds gebruik van racisme en een genormaliseerd koloniaal denkbeeld. Vandaar gaat de strijd tegen racisme en voor dekolonisatie dan ook hand in hand met de anti-imperialistische strijd.

De bestrijding van racisme, kolonialisme en andere vormen van ongelijkwaardigheid en onderdrukking is een kernwaarde van BIJ1 en moet plaatsvinden op allerlei vlakken. Onderstaande punten zijn de eerste stappen die we concreet kunnen zetten tegen racisme en voor dekolonisatie.

# RACISME IS GEEN BIJZAAK 

D

E

R
nadat er een grondige toetsing heeft plaatsgevonden van het nut van die registratie.

W

W

---
pdf_page: 15
---

# AANPAK VAN RACISTISCH GEWELD 

E

A

E

B

R

---
pdf_page: 16
---

# EXCUSES EN RECHTSHERSTEL 

D

E

E
de soevereiniteitsoverdracht. Nederland zet zich onvoorwaardelijk in voor herstel.

K

K

---
pdf_page: 17
---

# GEEN PLEK VOOR NAZISME EN HAAT 

E

W

H

H

W

---
pdf_page: 18
---

HOOFDSTUK 2

# WERK, INKOMEN EN PARTICIPATIE

---
pdf_page: 19
---

# EERLIJK VERDEELD EERLIJK GEWAARDEERD 

In een kapitalistische samenleving wordt onze arbeidskracht als een waar verkocht. Zeggenschap over ons eigen werk is ver te zoeken: op de productie die we draaien of de diensten die we verlenen maken de bazen hun winsten. BIJ1 vindt dat werk geen uitbuiting mag zijn en werkende mensen recht hebben om de vruchten te plukken van hun eigen werk. We staan voor bestaanszekerheid, zeggenschap en zelfbeschikking in je werk, een eerlijke verdeling van werk en een inclusieve arbeidsmarkt.

## Bestaanszekerheid en eerlijke waardering

BIJ1 wil niet dat we werken om te overleven en vindt dat bestaanszekerheid, de zekerheid om goed te kunnen leven, voor iedereen de basis moet zijn. Daarnaast is ook huishoudelijk werk, mantelzorg en vrijwilligerswerk van grote waarde voor de maatschappij en dit verdient dan ook onze waardering. Flexibilisering van de arbeidsmarkt moet worden aangepakt: vaste contracten en daardoor meer zekerheid moeten de norm worden. Bovendien moet er een eerlijke betaling komen van het werk van jongeren tot dat van mensen in de zorg en het onderwijs.

## Zeggenschap en zelfbeschikking

Als we spreken over eerlijke waardering, spreken we ook over hoe de economie in zijn geheel is ingericht. In deze economie staat het maken van winsten centraal. De winsten komen echter niet toe aan wie er hard voor werkt, maar aan
de bedrijfseigenaren. Dat moet anders. Werkende mensen moet meer zeggenschap over hun werk (1) krijgen. Daarnaast moet ook het werk van sekswerkers worden gewaardeerd als volwaardig werk, waarin zelfbeschikking voorop staat.

## Eerlijke verdeling van werk en een inclusieve arbeidsmarkt

Werk moet toegankelijk zijn voor iedereen, maar dat is nu nog niet het geval. Racisme, seksisme, validisme en andere vormen van onderdrukking moeten keihard worden bestreden. Ook moet werk eerlijker worden verdeeld en pakken we genderongelijkheid aan. Mensen met een (onzichtbare) beperking verdienen daarnaast een eerlijke kans op een duurzame baan en eerlijke betaling, gekeken wordt naar mogelijkheden en niet alleen naar moeilijkheden. Arbeidsmigranten verdienen daarnaast dezelfde rechten als Nederlandse werknemers.

---
pdf_page: 20
---

# BESTAANSZEKERHEID EN EERLIJKE WAARDERING VAN WERK VOOROP 

H

W

W

B

W

M

## MEER ZEGGENSCHAP OVER JE EIGEN WERK

D

W

W

W

---
pdf_page: 21
---

H

V

U

# NAAR EEN INCLUSIEVE EN TOEGANKELIJKE ARBEIDSMARKT 

W

W

W

P

W

W

O

W

D

---
pdf_page: 22
---

# GEEN PLEK VOOR DISCRIMINATIE 

W

H

W

W

O

D

A

## SEKSWERK IS WERK

D

S

D
thuis een 'eenmanszaak' te starten. Daarbij stellen we hen in staat diensten bij derden in te kopen zonder dat die partij gecriminaliseerd wordt.

S

---
pdf_page: 23
---

W

D

# BESTAANSZEKERHEID, OOK ALS JE NIET (MEER) WERKT 

P

D

D

A

E

W

---
pdf_page: 24
---

HOOFDSTUK 3
ECONOMIE

---
pdf_page: 25
---

# DEMOCRATIES EN VOOR IEDEREEN 


#### Abstract

De huidige verdeling van welvaart, bezit en macht komt slechts een klein deel van onze samenleving ten goede. BIJ1 wil naar een economie die werkt voor iedereen en niet alleen voor een klein groepje mensen. We willen naar een democratische economie, waarin winsten en prijzen worden beheerst. Een toekomstbestendige economie die er is voor iedereen en vrij is van racisme, uitsluiting en uitbuiting van de planeet, mens en dier.


Het kapitalisme is een systeem dat zoveel mogelijk wil produceren tegen zo min mogelijk kosten. Dat gaat ten koste van mens, dier en de planeet. Dat systeem is onhoudbaar. Economische crises volgen elkaar op, klimaatverandering bedreigt het leven op onze planeet en de kloof tussen arm en rijk wordt groter. De macht van grote bedrijven is een bedreiging voor de democratie, bestaanszekerheid is er niet voor iedereen en wereldwijd worden vele mensen uitgebuit zodat enkelen in welvaart kunnen leven. Kwaliteit en duurzaamheid zijn in dit systeem geen prioriteit en werkende mensen hebben geen zeggenschap over hun werk.

## Weg met de dictatuur van de 'vrije' markt

Waar de zogenaamde 'vrije' markt spreekt over vrijheid, is het in feite een dictatuur die werkende mensen uitbuit. De winsten worden immers gemaakt over de ruggen van de werknemers. Bovendien hangt het aanbod van producten en diensten niet af
van behoefte, maar van de winsthonger van de bedrijfseigenaren. Zo ontstaan overschotten en tekorten, worden onnodige producten van slechte kwaliteit gemaakt en blijft een duurzame economie ver uit zicht.

BIJ1 wil van de grond af werken aan een economie die democratisch gepland wordt door iedereen die eraan deel heeft. We gaan de producten en hoeveelheden produceren waar behoefte aan is en de opbrengsten komen ten gunste van de werkende mensen. Werkende mensen krijgen zeggenschap over hun werk (1) en prijzen en winsten worden beheerst.

## Geen kloof tussen arm en rijk

We gaan de groeiende kloof tussen de mensen met lage lonen en de allerrijksten dichten. Een rechtvaardige economie die voor ons allemaal werkt, is een economie waarin geld op een rechtvaardige manier verdeeld wordt. De sterkste schouders dragen dus de zwaarste lasten. In de aanpak van armoede moeten we van

---
pdf_page: 26
---

armoedebestrijding naar armoedepreventie (3). Ook beseffen we hoe vooroordelen en aannames over afkomst en kleur bepalend zijn voor wie in armoede terecht komt.

## Help mensen uit de schulden, niet erin

De consumptiemaatschappij is erop gericht dat je maar blijft kopen. De schuldeneconomie die gecreëerd wordt door de markt is winstgevend, waardoor schuldeisers dit graag in stand houden. Al het recht staat aan de kant van de schuldeiser, op zowel individueel als landsniveau. BIJ1 wil dat schuld een gedeelde verantwoordelijkheid wordt van schuldeiser en degene die de schuld heeft. Bedrijven en overheid als schuldeisers mogen niet meer profiteren van de schulden en mensen zo verder de armoede in drijven.

## Klimaatrechtvaardigheid

De strijd tegen klimaatverandering betekent dat we opnieuw moeten kijken naar de menselijke relatie tot land, arbeid, dieren, de natuur en de economie. Het kapitalisme, imperialisme en kolonialisme hebben gezorgd voor een globaal systeem van klimaatvervuiling. We willen klimaatrechtvaardigheid, waarbij we de rol van westerse machtssystemen erkennen, daarvoor verantwoordelijkheid nemen en de sterkste schouders de zwaarste lasten laten dragen: een Decolonial Green Deal. Voor een rechtvaardige economie stelt BIJ1 de volgende maatregelen voor.

# HAAL HET GELD WAAR HET ZIT 

W

P

N

O

D

---
pdf_page: 27
---

# VAN EEN MARKTECONOMIE NAAR EEN ECONOMIE VOOR IEDEREEN 

W

P

Z

T

## PRODUCEREN NAAR VERMOGEN, NEMEN NAAR BEHOEFTE

W

W

W

---
pdf_page: 28
---

# EINDE AAN DE SCHULDENECONOMIE 

D

D

S

## EEN CIRCULAIRE EN TOEKOMSTBESTENDIGE ECONOMIE

E

B

W

---
pdf_page: 29
---

# INTERNATIONALE RECHTVAARDIGHEID 

D

E

W

---
pdf_page: 30
---

HOOFDSTUK 4
ZORG

---
pdf_page: 31
---

# DE MENS CENTRAAL 

BIJ1 staat voor een zorgstelsel dat van, door en voor iedereen is. We willen zorg die toegankelijk, betaalbaar, rechtvaardig, solidair en gelijkwaardig is voor iedereen. De mens in plaats van het geld hoort centraal te staan. Daarom moet de zorg in handen van de overheid komen. De zorg moet bestuurd worden door de mensen die daadwerkelijk met zorg in aanraking komen: de zorgverlener en degene die zorg ontvangt. Zo werken we aan een zorg die door en voor iedereen werkt.

## De zorg is geen markt

We hebben de zorg lange tijd overgelaten aan de verwoestende vrije markt. Kwaliteit en innovatie hebben nu te lijden onder winstbejag en concurrentie. Kennis, ervaring en kapitaal moeten tegen elkaar opboksen. Marktwerking heeft de zorg vervolgens alleen maar duurder gemaakt. Grote farmaceuten kunnen door hun feitelijke monopolies de prijzen verder opdrijven. Ziekenhuizen vallen om waardoor langere wachtlijsten ontstaan en adequate zorg niet meer geboden kan worden.

Het recht op zorg staat daarmee onder druk. De complexiteit van de verschillende zorgwetten zorgt er daarnaast voor dat mensen steeds moeilijker bij de juiste zorg te komen. De decentralisaties werden vanuit een goed principe gedaan: zorg moet dichter bij de mensen worden georganiseerd. Zij waren echter ook een bezuinigingsmaatregel die de zorg verder tot een doolhof heeft gemaakt.

BIJ1 wil zorgbehoefte en kwaliteit laten leiden in plaats van winsten en kostenbesparing. Het zorgsysteem, van de jeugdzorg tot de medische zorg, moet op de schop. Concurrentie moet plaatsmaken voor samenwerking. Door de zorg terug te brengen in de handen van de overheid, kan de zorg van iedereen worden. Een Nationaal Zorgfonds maakt de zorg betaalbaar zonder onnodige bureaucratie en geldverslindende concurrentie. Daarbij verstevigen we het recht op zorg, moet iedereen makkelijk zorg of ondersteuning kunnen vragen en wordt het systeem, waarin iedereen in behandelbare hokjes moet passen, aangepakt.

---
pdf_page: 32
---

## Zorgmedewerkers en ervaringsdeskundigen aan zet

BIJ1 leert van generaties aan ervaringsdeskundigheids- en disability activisten en heeft als basis: niets over ons, zonder ons. Dit geldt ook in de zorg. Want niemand weet beter hoe het werkt dan de mensen die zorg v erlenen en de mensen die zorg ontvangen. Kennis van ervaringsdeskundigen (4) (zowel hulpverleners als hulpontvangers) moet dan ook een gelijkwaardige positie hebben naast wetenschappelijke kennis. De zorg moet in handen zijn van de mensen, niet van aandeelhouders, managers en directeuren.

BIJ1 wil dat zorg draait om zeggenschap, zelfbeschikking en zekerheid. Zeggenschap over je eigen werk als je in de zorg werkt. Zelfbeschikking over de zorg die je krijgt. En zekerheid op een eerlijk salaris en de vrijheid om je vak uit te voeren zonder dat je tijd wegvloeit naar administratie, maar ook de zekerheid van kwalitatieve zorg.

## Geen discriminatie, maar inclusie

In onze samenleving worden mensen met een zorgvraag gezien als een individu met een probleem. Toch is vaak de inrichting van de maatschappij de eigenlijke oorzaak van het probleem. Er zijn te veel mensen die minder toegang hebben tot goede zorg, doordat ze buitengesloten worden. Er is meer ruimte nodig voor kennis over en ervaring met de grote diversiteit aan lichamen en identiteiten. Een grotere inclusiviteit is nodig voor betere ziektepreventie en zorg op maat.

BIJ1 staat voor een zorg die toegankelijk is, ook voor neurodivergente en LHBTQI+ mensen. Racisme, seksisme en validisme zijn van invloed op de kwaliteit van de zorg en moeten koste wat kost worden bestreden.

Om de zorg toegankelijker en rechtvaardiger te maken, stelt BIJ1 de volgende maatregelen voor.

# ZORG VAN IEDEREEN: MAAK DE ZORG VAN ONS ALLEN 

W

D

---
pdf_page: 33
---

N

E

W

# ZORG VAN ONS ALLEMAAL: MAAK DE ZORG TOEGANKELIJK 

H

C

E
krijgt de vrijheid te kiezen door welke hulpverlener zij geholpen willen worden.

G

D

---
pdf_page: 34
---

F

O
we het eerdere initiatief van zorgbuurthuizen, die sociale functies en zorg samenbrengen.

W

W

# ZORG DOOR DESKUNDIGEN 

W

A

Z

O
beperking of chronische ziekte om vanuit een gelijkwaardige samenwerking mee te denken en mee te beslissen.

D

O

M

---
pdf_page: 35
---

# ZORG VOOR IEDEREEN 

E

D

I

U

W

N
geneesmiddelen en behandelmethoden bij mensen van kleur en vrouwen (van kleur).

C

S

D

E

---
pdf_page: 36
---

HOOFDSTUK 5
WONEN EN
BOUWEN

---
pdf_page: 37
---

# IEDEREEN HEEFT RECHT OP VEILIG WONEN 

BIJ1 wil dat iedereen in Nederland prettig, betaalbaar en veilig kan wonen. Wij beschouwen wonen dan ook als een recht. Jongeren en jonge gezinnen moeten binnen afzienbare tijd een woning kunnen vinden en ook ouderen en mensen met een beperking moeten een geschikte woning hebben. Voor alternatieve woonvormen en huishoudens met een niet-standaard samenstelling moet er beter beleid komen. Kwetsbare groepen voor wie nu vaak geen plek is, zoals bijvoorbeeld alleenstaande moeders en uitstromers vanuit de jeugdzorg, moeten ook veilig en prettig kunnen wonen. Dak- en thuisloze mensen gaan we helpen op een manier die bij hen past.

## Rechtvaardig wonen

We willen ook dat er rechtvaardigheid komt op het gebied van wonen. Het kapitalistische systeem werkt ongelijkheid en onrechtvaardigheid in de hand, ook op het gebied van wonen. Deze discriminatie gaan we beter bestrijden. Wonen is voor veel mensen een enorme kostenpost en daar wordt door anderen grof geld aan verdiend. Wij vinden dat wonen niet over winst mag gaan. De waarde van een woning moet worden bepaald door de daadwerkelijke woonkwaliteit en niet door de marktwaarde. We bestrijden leegstand van woningen, speculatie met leegstaande panden en speculatie met bouwgrond. We stellen ook betere regels op voor huurders en gaan deze handhaven. Huurprijzen moeten te betalen zijn en de rechten van huurders moeten worden beschermd. Huurders krijgen ook meer zeggenschap over het verbeteren van woningen.

## Bouwen en duurzaamheid

De energietransitie vraagt om een andere visie op het gebied van wonen en bouwen. Zo gaan we beleid richten op het renoveren en verduurzamen van woningen. Met oog op de mogelijke impact van klimaatverandering op zowel korte als lange termijn, wordt klimaatadaptief bouwen de norm. Als sloop en nieuwbouw niet te voorkomen zijn, moet het aantal sociale huurwoningen minimaal hetzelfde blijven. Kwesties als duurzaamheid en toegankelijkheid gaan een belangrijke rol spelen bij het afgeven van bouwvergunningen en huurwoningen met slechte isolatie en lage energielabels worden aangepast, zodat deze in 2030 niet meer bestaan of verhuurd mogen worden.

BIJ1 stelt de volgende oplossingen voor om te zorgen dat iedereen prettig, betaalbaar en veilig kan wonen.

---
pdf_page: 38
---

# EEN PLEK VOOR IEDEREEN 

H

D

D

D

M

D

H

H

W

W

M

B

Z

14 (Lokale) overheden geven bij het beschikbaar stellen van grond voorrang aan sociale huurwoningen, in plaats van aan de hoogste bieder.

---
pdf_page: 39
---

# RECHTVAARDIG HUREN, BOUWEN EN RENOVEREN 

W

H

H

W

H

D

E

E

D

E

E

---
pdf_page: 40
---

E

H

# KWETSBARE GROEPEN EN ALTERNATIEVE (WOON)GROEPEN 

E

B

D

H

V

E

B

---
pdf_page: 41
---

BU1 41

---
pdf_page: 42
---

# HOOFDSTUK 6 

## ONDERWIJS EN WETENSCHAP

---
pdf_page: 43
---

# INCLUSIEF, TOEGANKELIJK EN KWALITIEF HOOGWAARDIG 

BIJ1 wil gelijke kansen voor alle leerlingen in het onderwijs. Het moet voor de kansen van leerlingen niet uitmaken wat hun huidskleur is, wat hun gender- en/of seksuele identiteit is, of zij een beperking hebben, of wat hun geloof is. Ook het inkomen of de achtergrond van hun ouders mag geen rol spelen. Als je op latere leeftijd een opleiding wilt doen, moet dat mogelijk zijn, ongeacht je eigen inkomen. Verder moet het onderwijs voor leerlingen met een beperking volledig toegankelijk zijn. Dat geldt ook voor het reguliere onderwijs, als leerlingen met een beperking daar naartoe willen.

Om gelijke kansen te creëren voor alle leerlingen willen we niet bezuinigen, maar juist investeren. We gaan segregatie van leerlingen (6) en discriminatie actief bestrijden. Door te investeren zorgen we voor kwaliteitsonderwijs en sterke, diverse en democratische onderwijsinstellingen met goede instroming en doorstroming. Leraren en wetenschappers gaan de (financiële) waardering krijgen die zij verdienen.

## Kwaliteitsonderwijs dat past

Kwaliteitsonderwijs dat past betekent onderwijs waarin leerlingen zich kunnen ontplooien en kunnen groeien als mens. Elke soort onderwijs moet kwaliteitsonderwijs bieden, van voorschool tot universiteit. Het lesprogramma moet flexibel zijn (7), zodat alle leerlingen onderwijs krijgen dat bij hen past en waar zij talenten en vaardigheden zoals creativiteit, inlevingsvermogen
en samenwerking kunnen ontwikkelen. Ook de diverse perspectieven en ervaringen van identiteit, marginalisatie en geschiedenis in Nederland moeten onderdeel zijn van het lesprogramma. BIJ1 vindt het belangrijk om kinderen en jongeren te betrekken bij hedendaagse maatschappelijke vraagstukken en burgerschap. Maatschappijleer wordt een verplicht vak gedurende het hele VO. Ook buiten het mbo wordt burgerschapsonderwijs verplicht gesteld. Digitale middelen (8) worden ingezet voor (verbetering van) het lesprogramma en om kansenongelijkheid tegen te gaan. En om laaggeletterdheid tegen te gaan - dat vaak op een jonge leeftijd ontstaat - moet de toegang tot openbare bibliotheken voor leerlingen gestimuleerd worden.

---
pdf_page: 44
---

## Sterke onderwijsinstellingen en betere in- en doorstroming

De onderwijsinstellingen willen we versterken om ze meer mogelijkheden te geven voor het begeleiden van leerlingen en studenten. Het mbo (9) moet meer waardering krijgen. In het hoger onderwijs (hbo en universiteiten) moet meer diversiteit en democratie (10) komen. We willen samenwerking tussen onderwijsinstellingen stimuleren in plaats van concurrentie. Onderwijsinstellingen moeten ook zorgen dat leerlingen of studenten op het juiste niveau kunnen instromen. Dat niveau mag niet op te jonge leeftijd bepaald worden en onderadvisering moet worden tegengegaan. Als een leerling of student wil overstappen of doorstromen naar een andere soort onderwijs, moet dat soepel verlopen.

## Waardering voor leraren en wetenschappers

Er moet weer waardering komen voor wie in het onderwijs werkt. Het lerarentekort (11) willen we oplossen. Wetenschappers moeten goed onderzoek kunnen doen en leraren moeten goed kunnen lesgeven. Hun werkdruk moet omlaag en hun salaris moet omhoog.

BIJ1 heeft volgende oplossingen voor om inclusief, toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijs.

# GELIJKE KANSEN VOOR ALLE LEERLINGEN 

W

A

A
schooladvies op de juiste manier en het creëren van bewustwording van onderadvisering.

E

S

---
pdf_page: 45
---

W

B

D

D

D

T

B

B

D

# EEN DIVERS EN INCLUSIEF AANBOD OP SCHOOL 

W

A

A

---
pdf_page: 46
---

E

S

W

# BETERE WERKOMSTANDIGHEDEN VOOR LERAREN 

D

D

D

P

## TOEGANKELIJK BEROEPS- EN HOGER ONDERWIJS EN VERBETERDE DOORSTROOM

H

D

---
pdf_page: 47
---

W

H

D

H

O

# MEER WAARDERING, DEMOCRATIE EN DIVERSITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS 

D

D

E
open access publiceren, door middel van digitale infrastructuur en internationale lobby.

D

E

B

---
pdf_page: 48
---

HOOFDSTUK 7
KUNST, CULTUUR EN MEDIA

---
pdf_page: 49
---

# REPRESENTATIEVE WEERSPIEGELING 

## BIJ1 wil vechten voor een bloeiende kunst-, cultuur- en mediasector die de Nederlandse samenleving weerspiegelt en die toegankelijk is voor iedereen. Een sector die ons scherp houdt, ons vermaakt en onderwijst, en die haar verantwoordelijkheid neemt voor haar aandeel in onder andere de koloniale geschiedenis en het slavernijverleden. BIJ1 wil dat makers gewoon weer kunnen maken, en schrijvers gewoon weer kunnen schrijven.

## Ruimte voor vernieuwing en toegankelijkheid

Kunst, cultuur en de creatieve sector moeten op hoog niveau kunnen werken, nieuwe ideeën ontwikkelen, inspireren en provoceren, en zo voor de hele samenleving betekenis hebben. Kunstenaars en creatieven moeten van hun werk kunnen leven. Onafhankelijke en diverse media zijn onmisbaar voor een vrije en democratische samenleving. Helaas wordt de ruimte voor kritische en creatieve denkers, schrijvers en makers steeds een beetje kleiner gemaakt. Subsidies worden steeds kleiner en schaarser, terwijl de verplichtingen van makers tegenover subsidieverstrekkers groeien. Kleine instellingen wordt zo de nek omgedraaid.

Juist nu community art, spoken word en internet art meer omarmd worden door grote instellingen, is er minder geld voor deze vernieuwende vormen. Uitgevers durven het bijvoorbeeld steeds minder
aan om boeken uit te geven die weinig kans hebben om bestsellers te worden, omdat die niet genoeg geld opbrengen. In Nederland kan slechts een honderdtal schrijvers van het schrijven leven. Kranten en omroepen worden steeds meer afgerekend op het aantal abonnees en kijkcijfers. Dat betekent minder kansen voor controversiële en vernieuwende creaties die niet direct het grote publiek trekken. Culturele vrijplaatsen staan onder druk en makers worden gedwongen om commercieel te worden. Toegangsprijzen voor voorstellingen en tentoonstellingen worden ook alleen maar hoger: zo wordt kunst en cultuur nog enkel voor de elite.

## Ondersteuning van de makers

Ondertussen wordt de (verborgen) armoede onder makers alleen maar groter. Hoewel de Fair Practice Code (die zich richt op het verbeteren van de inkomsten van makers) een goed instrument is om dit tegen te gaan, wordt de naleving hiervan

---
pdf_page: 50
---

niet gecontroleerd en hebben instellingen hier ook de middelen niet voor. Zo houdt het systeem van armoede, regels en beperkingen zichzelf in stand en wordt de kunst- en cultuursector verder uitgekleed.

## Representatie van de samenleving

Culturele instellingen en omroepen zijn nog steeds geen afspiegeling van de samenleving. Vooral witte mensen beslissen wat er in musea komt te hangen of welke organisaties subsidie krijgen. De talking heads op televisie en radio zijn nog te vaak witte mannen. Redacties vertegenwoordigen niet de diverse perspectieven binnen onze maatschappij. Daarbij is het voor makers van kleur vaak moeilijker om toegang te krijgen tot fondsen en culturele instellingen. Het gevolg hiervan is dat door de overheid gesubsidieerde kunst en cultuur maar
een beperkt deel van de Nederlandse samenleving aanspreekt. De Code Diversiteit en Inclusie is opgesteld om hier een einde aan te maken, maar de uitvoering ervan blijft achter.

## Erken de makers, erken de geschiedenis

Veel van onze museumcollecties zijn gebouwd op de Nederlandse koloniale geschiedenis en het Nederlandse slavernijverleden. In Nederlandse musea kun je nog steeds kunst bekijken die is gestolen uit andere landen of die is aangekocht met geld dat is verdiend met slavernij en uitbuiting. Hier moet een eind aan komen. Onze aanpak voor een representatieve en gezonde kunst-, cultuuren mediasector luidt als volgt.

# VOOR DE MAKERS 

W

E

D

E

---
pdf_page: 51
---

E

W

7 (Culturele) vrijplaatsen zijn unieke plekken in onze samenleving met een grote sociale en culturele waarde. Bestaande vrijplaatsen worden erkend en behouden. Nieuwe vrijplaatsen worden praktisch en legaal ondersteund.

# DIVERSITEIT EN REPRESENTATIE 

E

E

A

W

W

E

---
pdf_page: 52
---

# TOEGANKELIJKHEID 

D

E

W

K

---
pdf_page: 53
---

BU1 53

---
pdf_page: 54
---

# HOOFDSTUK 8 

## TOEGANKELIJKHEID

---
pdf_page: 55
---

# IEDEREEN DOET MEE ZONDER BEPERKINGEN 

## In totaal zijn er in Nederland meer dan 3 miljoen mensen met een beperking. Dit kunnen verschillende vormen zijn: denk aan auditieve beperkingen (bijvoorbeeld doofheid of slechthorendheid), visuele beperkingen (bijvoorbeeld blindheid of slechtziendheid), chronische ziekten (bijvoorbeeld diabetes), psychische kwetsbaarheid (bijvoorbeeld depressie of angststoornissen) en lichamelijke beperkingen (bijvoorbeeld verlamming).

BIJ1 staat voor een inclusieve samenleving, waarin mensen met een beperking structureel en volledig deel uitmaken van onze maatschappij. Helaas is dit nu in Nederland nog niet het geval. De Nederlandse samenleving is nog te vaak ingericht voor mensen zonder beperking. Daardoor moeten mensen met een beperking zich aanpassen aan deze samenleving, terwijl dit niet altijd mogelijk is. Iedereen is onderdeel van de samenleving en de samenleving moet dus aangepast worden, zodat die toegankelijk is voor iedereen (12).

Inclusiviteit in plaats van segregatie Segregatie speelt een grote rol bij het benadelen van mensen met een beperking in Nederland. Mensen met een beperking worden zo buiten de samenleving gehouden. Het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap onderschrijft dit. Er zijn speciale woonvormen, speciale scholen, speciaal
vervoer en speciaal werk, waardoor de reguliere samenleving niet genoodzaakt is zich aan te passen voor mensen met een beperking. Regulier openbaar vervoer, reguliere woonvormen, scholen en andere voorzieningen zijn op deze manier niet toegankelijk. Wij willen dat mensen met een beperking volwaardig mee kunnen doen en bij kunnen dragen aan de reguliere samenleving.

Nederland heeft het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap getekend, dus hebben we de plicht om dit na te leven en de omstandigheden te verbeteren. Zonodig moeten we sancties opleggen als dit niet gebeurt.

Om de inclusieve maatschappij voor mensen met een beperking te waarborgen, stellen wij de volgende punten voor.

---
pdf_page: 56
---

# AANPASSING WETGEVING EN NALEVING BESTAANDE VERDRAGEN 

N

E

## ONDERZOEK EN LUISTEREN NAAR ERVARINGSDESKUNDIGEN VOOR EEN BETER BELEID

B

E

E
beperking. Er komt concreet beleid om deze discriminatie tegen te gaan, bijvoorbeeld door het geven van trainingen over de beginselen en normen van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap. Deze trainingen worden gegeven aan overheidspersoneel, rechters en advocaten, architecten, ontwerpers, onderwijspersoneel en anderen die te maken hebben met beleid en ondersteuning voor mensen met een beperking. De regionale meldpunten voor discriminatie worden actiever op het gebied van deze vorm van discriminatie.

---
pdf_page: 57
---

# MAATREGELEN OM DE SAMENLEVING TOEGANKELIJKER TE MAKEN 

A

A

I

E

D
mensen met een beperking worden mogelijk gemaakt. Voor mensen die niet met het openbaar vervoer kunnen reizen, worden oplossingen op maat gemaakt.

D

D

I

B

H

---
pdf_page: 58
---

# HOOFDSTUK 9 

## RECHT OP ZELFDESCHIKKING

---
pdf_page: 59
---

# ZELF BEPALEN WAT JE MET JE LICHAAM DOET 

Het individuele recht op zelfbeschikking is een belangrijk recht dat te allen tijde beschermd en nageleefd moet worden. Je hebt het recht goed geïnformeerd te worden over zaken die betrekking hebben op jouw leven en lichaam en op basis daarvan je eigen weloverwogen keuzes te maken. Dit betekent ook dat je het recht hebt om je te kleden zoals jij wilt, het recht om lief te hebben wie jij wilt, en het recht om jezelf uit te drukken zoals jij wilt en te geloven waarin jij wilt. Het recht op zelfbeschikking is een groot goed, van je geboorte tot aan je dood. Het betekent dat je zelf mag bepalen wat je met je lichaam doet, welke medische of psychische behandelingen je wel of niet wilt ondergaan. Natuurlijk is het recht op zelfbeschikking wel aan grenzen gebonden, namelijk waar jouw recht datzelfde recht van anderen schendt.

Het recht op zelfbeschikking is bij bepaalde mensen meer in gevaar dan bij andere mensen. In Nederland is momenteel het recht op zelfbeschikking in de volgende gevallen in gevaar of zelfs beperkt
Moslimvrouwen (13) wordt opgelegd wat zij wel of niet mogen dragen (d.m.v. het Gedeeltelijk Verbod Gezichtsbedekkende Kleding);
Mensen die een abortus (14) ondergaan worden regelmatig bedreigd bij de ingang van de abortuskliniek;
De identiteit van non-binaire personen wordt in Nederland niet officieel erkend;
Er is weinig juridische ruimte voor niettraditionele gezinnen, bijvoorbeeld voor
mensen die met meer dan twee mensen een kind opvoeden, of voor iemand die zijn erfenis wil nalaten aan hun beste vriend;
Mensen die ondraaglijk psychisch lijden hebben te weinig rechten om hun leven op een waardige en zelfgekozen manier te beëindigen;
Mensen zonder baarmoeder beslissen nog steeds in grote mate over de rechten van mensen met baarmoeder.

BIJ1 staat achter de intersectionele feministische beweging die het recht op zelfbeschikking voor iedereen wil waarborgen. Daarom stelt BIJ1 de volgende beleidsveranderingen voor.

---
pdf_page: 60
---

# TOEGANKELIJKE ANTICONCEPTIE EN ABORTUS 

E

H

D

D

E

A

## ZWANGER WORDEN, BEVALLEN EN ADOPTIE

V

M

M

---
pdf_page: 61
---

# GESLACHTSONTWIKKELING EN GENDER (NIET-STANDAARD) 

E

E

U

N

## DIVERSE GEZINSVORMEN

D
meerouderschap. Het huidige trouwrecht en samenlevingsrecht, worden op zo'n manier aangepast dat er gelijke sociale en financiële rechten worden geboden aan alle gezinnen, samenwonenden en samenlevenden (zoals dit in het erfrecht ook het geval is).

---
pdf_page: 62
---

# ONDRAAGLIJK LIJDEN EN EUTHANASIE 

M

A

E

E

E

---
pdf_page: 63
---

# ZELFBESCHIKKING OVER RELIGIEUZE UITINGEN 

A

D

N

E

E

---
pdf_page: 64
---

# HOOFDSTUK 10 

## KLIMAAT

RECHTVAARDICHEID

---
pdf_page: 65
---

# RADICALE SYSTEEMVERANDERING 

De klimaatcrisis is één van de grootste vraagstukken van onze tijd. Ecosystemen en biodiversiteit worden op grote schaal vernietigd door het systeem van marktwerking met economische groei als belangrijkste doel. Wij als mensen maken ook deel uit van deze ecosystemen; ook onze leefomgeving staat onder druk van extreme veranderingen als gevolg van deze crisis. Ook de luchtkwaliteit in Nederland is erg zorgelijk vanwege de hoge uitstoot van landbouw, industrie en verkeer.

Het is onze verantwoordelijkheid om een rechtvaardige oplossing te vinden. Zo'n oplossing heeft hoe dan ook drastische gevolgen voor het winstdenken van overheden en grote bedrijven. Internationale rechtvaardigheid en solidariteit zijn absoluut noodzakelijk voor een oplossing. Landen die economisch worden uitgebuit ondervinden als eerste de gevolgen van deze crisis, zoals zij helaas vaker het eerste slachtoffer zijn van internationale noodsituaties. Klimaatrechtvaardigheid bestaat niet zonder het bestrijden van dergelijk klimaatracisme (15).

De enige mogelijkheid om tot een oplossing te komen, is radicale systeemverandering. We zullen onze manier van productie moeten herzien om te komen tot een groene, circulaire en duurzame samenleving. Veel tijd om het tij te keren is er niet meer. Wij moeten snel, daadkrachtig en rechtvaardig ingrijpen. Binnen Nederland willen we maatregelen nemen op het gebied van beleid, energie, uitstoot, landbouw, natuur en omgeving. In internationale samenwerking willen we sturen op het gebied van industrie, handel en lobby's. Daarbij hebben we de volgende kernpunten voor ogen.

---
pdf_page: 66
---

# NEDERLAND: BELEID, UITSTOOT EN ENERGIE 

D

A

D

W

E

D

S

E

H

I

---
pdf_page: 67
---

# NATUUR EN VERVOER 

H

O

H

W

S

W

W

B

A

E

H

E

---
pdf_page: 68
---

# INTERNATIONALE SAMENWERKING: INDUSTRIE, HANDEL \& LOBBY'S 

N

N

N

E

D

D

E

B

E

---
pdf_page: 69
---

BU1 69

---
pdf_page: 70
---

# HOOFDSTUK 11 

## DIERENRECHTEN EN WELZIJN

---
pdf_page: 71
---

# GEEN PRODUCT GEEN VERMAAK 

De grondbeginselen van BIJ1 zijn radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid. Hier horen ook de rechten van dieren bij. Elk dier is een individu, met het recht op leven en welzijn. In een samenleving die uitgaat van gelijkwaardigheid, is er ruimte voor dieren om natuurlijk gedrag te vertonen en niet langer als product of vermaak gezien te worden. Om deze gelijkwaardigheid te bereiken zijn er maatregelen nodig die dierenleed bestrijden. De visserij en de bio-industrie moeten aan banden worden gelegd. Ook willen we veranderingen op het gebied van dierproeven, jacht, en bonthandel.

Om dierenwelzijn te waarborgen stelt BIJ1
de volgende oplossingen voor.

---
pdf_page: 72
---

# EEN EINDE AAN DE BIO-INDUSTRIE EN LEED IN DE VISSERIJ 

E

E

E

D

S

S

E

E

D

H

---
pdf_page: 73
---

# DIEREN ZIJN GEEN VERMAAK OF PRODUCT 

D

D

D

T

D

E

D

E

E

---
pdf_page: 74
---

# HOOFDSTUK 12 

## LANDBOUW, VISSELIN VOEDSEL

---
pdf_page: 75
---

# CIRCULAIRE LANDBOUW DUURZAME VOEDING 

Het thema landbouw, visserij en voedsel hangt nauw samen met andere thema's, zoals klimaatrechtvaardigheid en dierenrechten. Ook de positie van de agrarische sector als beroepsgroep is belangrijk. Deze verwevenheid maakt dit onderwerp extra uitdagend. BIJ1 neemt alle aspecten mee. Het samenwerken met de natuur en het streven naar duurzaamheid zijn hierbij leidend. BIJ1 wil sterk optreden tegen de verarming van onze natuur, zonder in te boeten aan voedselzekerheid en de bestaanszekerheid voor onze boeren en vissers. We willen klimaatverandering bestrijden, de landbouw en visserij verduurzamen en naar een duurzaam voedselsysteem. Boeren en vissers moeten in deze processen worden ondersteund.

## Klimaatcrisis

De landbouw in Nederland ondervindt nu al de gevolgen van de klimaatcrisis en de uitbuiting van onze eigen grond. De gezondheid van de grond wordt extreem belast door overmatig gebruik en vervuiling. De biodiversiteit is uitgeroeid en het land heeft haar natuurlijke veerkracht verloren. Die veerkracht is nodig om te kunnen herstellen na moeilijke periodes, zoals droogte en extreme regenval. Daarom wil BIJ1 inzetten op circulaire landbouw.

## Landbouw van de toekomst

Het doel van de Nederlandse landbouw zou moeten zijn dat we produceren wat we op kunnen eten. We willen af van de huidige situatie waarin internationale concurrentiepositie zo belangrijk is dat
voedsel wordt vernietigd en kleine boeren in de problemen komen. De prijs van landbouwproducten wordt met behulp van subsidies laag gehouden, omdat we willen concurreren op de internationale markt. De subsidies zijn echter niet toereikend waardoor het onmogelijk is voor boeren om af te stappen van hun destructieve en vervuilende werkwijze.

Wij pleiten voor een omvorming van de landbouw waarin naar lokale behoefte wordt geproduceerd en stellen programma's op die de landbouw in 10 jaar tijd duurzaam maken. We moeten investeren in betaalbare verduurzaming van de sector voor een toekomstbestendige, circulaire landbouw. Ook is het van belang voor het behoud van de natuur die we nog bezitten,

---
pdf_page: 76
---

dat de veestapel sterk wordt ingeperkt en dat boeren worden geholpen mest om te zetten in minder stikstofhoudende vormen.

## Visserij

Ook de Noordzee heeft het zwaar. Er wordt momenteel gewerkt aan een Noordzeeakkoord, waarin naar voren komt dat de visserij moet verduurzamen en inkrimpen. Om de Noordzee de kans te geven zich te herstellen en aan te passen, is het van belang dat de vispopulaties blijven bestaan en de kans krijgen om te groeien.

## (Gezonde) voedselzekerheid voorop

Naast het basisrecht op zorg, wonen en onderwijs, vindt BIJ1 dat iedereen ook het basisrecht heeft op voedsel. De voedselzekerheid staat echter onder druk.

Steeds meer mensen moeten gebruik maken van Voedselbanken en te veel kinderen gaan 's ochtends zonder eten naar school. In ons voedselsysteem gaat er veel fout. Gezond voedsel als groente en fruit is ruim $40 \%$ duurder geworden tussen 2000 en 2017, terwijl de lonen niet zo zijn mee-gestegen. En terwijl de één honger lijdt, verspilt Nederland jaarlijks honderden miljoenen kilo's voedsel. Het voedselsysteem stemt vraag en aanbod dus niet op elkaar af, doet afbreuk aan ieders basisrecht op eten en stimuleert de verkoop van ongezonde producten. Dat moet veranderen.

Wij stellen de volgende beleidsveranderingen voor op het gebied van landbouw, visserij en voedsel.

# DE OVERGANG NAAR EEN DUURZAME LANDBOUW 

W

O

G

Zo verzekeren we dat de agrarische sector veel meer voor binnenlandse consumptie gaat doen en minder beïnvloedbaar is door kapitalistische marktwerking.

E

D

D

---
pdf_page: 77
---

# HET BESCHERMEN VAN DE VISSEN EN HET TEGENGAAN VAN OVERVISSERIJ 

M

B

## EEN DUURZAAM EN EERLIJK VOEDSELBELEID

V

W

W

V

G

S

---
pdf_page: 78
---

HOOFDSTUK 13
ASIEL
EN MIGRATIE

---
pdf_page: 79
---

# SOLIDARITEIT EN HERVORMING 

## De vrijheid om te reizen is een universeel mensenrecht. BIJ1 staat voor een wereld waarin dit recht beschermd en gestimuleerd wordt. Wij willen een door heel Europa gedragen asiel- en migratiebeleid, dat mensenhandel, marteling en uitbuiting bestrijdt. Dit beleid heeft geweldloosheid, waardigheid en solidariteit als fundament. Geen mens is illegaal. BIJ1 vindt het hoog tijd om de reputatie en rechtspositie van vluchtelingen en arbeidsmigranten te verbeteren. Door mensen als gelijkwaardig te zien in plaats van als last, kan Nederland juist baat hebben bij migratie.

## Onderdeel van het probleem, dus onderdeel van de oplossing

Niemand vertrekt definitief uit zijn thuisland zonder daar een geldige reden voor te hebben. De reden om te vluchten heeft vaak direct of indirect te maken met een geschiedenis van uitbuiting en kolonisatie door Westerse landen. Conflicten die veroorzaakt zijn door deze landen duren ook nu nog voort en vergroten de kloof tussen de rijkere en armere landen. Bovendien dragen deze Westerse landen op dit moment actief bij aan deze conflicten door middel van o.a. de wapenhandel. Als gevolg hiervan zijn de leefomstandigheden zodanig verslechterd, dat er soms geen andere keuze is dan te vertrekken. Omdat Nederland onderdeel is van het probleem, is het onze verantwoordelijkheid om onderdeel te zijn van een oplossing.

Door de klimaatcrisis zullen in de komende jaren meer gebieden onleefbaar worden, dan wel direct door overstromingen, dan wel indirect door verhoogde voedsel- en wateronzekerheid en daardoor veroorzaakte conflicten. Nederland bereidt zich voor op het ontvangen van mensen die door de klimaatcrisis hun thuis moeten verlaten. Ook zet Nederland zich binnen Europa en internationaal in om hier internationale plannen en afspraken over te maken, waarbij solidariteit en rechtvaardigheid leidend zijn.

Migratiecrisis? Nee, humanitaire crisis. In Nederland wordt al jaren gesproken van een migratiecrisis. Deze migratiecrisis bestaat, maar niet zoals die op dit moment wordt geschetst door de overheid en andere politieke partijen. Zij beweren dat Nederland overspoeld wordt door migranten die 'onze' banen en 'onze' huizen innemen.

---
pdf_page: 80
---

Dit is niet waar. Sinds 2015 daalt het aantal asielaanvragen en nareizigers constant doordat asielzoekers aan de grenzen van Europa worden vastgezet. BIJ1 ziet deze crisis als een humanitaire crisis, die veroorzaakt wordt door falend Europees opvangbeleid als de Turkijedeal, met mensenrechtenschendingen als gevolg.

## Falend Europees opvangbeleid

Massa's mensen verdrinken op de Middellandse Zee, doordat Italië weigert deze migranten op te vangen. De EU is gestopt met het financieren van reddingsacties en reddingsacties door humanitaire NGO's en anderen riskeren boetes tot 1 miljoen euro. De EU subsidieert echter wel de Libische kustwacht, die migranten vastzet in detentiecentra waar zij worden gemarteld. 'Opvang in de regio' is zo geen oplossing. Buurlanden van conflictgebieden vangen bovendien $86 \%$ van alle vluchtelingen op. De opvang in de regio is verzadigd. De vluchtelingenkampen 'in de regio' zijn gevaarlijk: verblijf in onmenselijke leefomstandigheden zonder zicht op verbetering laat mensen geen andere keus dan op goed geluk een levensgevaarlijke reis te ondernemen naar een 'veiliger' Europa. Van de 1,2 miljoen 'kwetsbare vluchtelingen' die in dat soort vluchtelingenkampen verblijven, nodigt Nederland er momenteel 500 uit om zich te hervestigen in Nederland. Dit is niet genoeg.

## Wanbeleid bij IND en AZC's

Door personeelstekorten en planningsfouten binnen de IND lopen wachttijden op, nog voor deze een asielaanvraag in behandeling neemt. De asielprocedure, die slechts enkele weken hoort te duren, duurt op deze manier met gemak 2 jaar. De onzekerheid die dit met zich meebrengt vergroot het trauma van mensen die daarbovenop ook bezorgd zijn om hun familie in het land van herkomst. Hoewel de oorzaken van dit wanbeleid eenvoudig zijn, blijken de gevolgen rampzalig. AZC's zijn overvol. Ook genieten LHBTQI+ personen in deze situaties niet de bescherming die zij nodig hebben.

Gezinshereniging wordt vertraagd en trauma wordt vergroot. Dit alles zorgt ervoor dat het moeilijker wordt om een bestaan om te bouwen in Nederland. In sommige gevallen worden mensen zelfs onterecht gedeporteerd naar het land van herkomst. Minderjarige asielzoekers worden bovendien vaak door mensensmokkelaars verscheept en tot slavernij gedwongen. In Nederland verdwijnen jaarlijks honderden kinderen uit de opvang zonder dat de overheid hier zicht of grip op heeft.

## Oplossingen op de korte en lange termijn

Nederland heeft gefaald om internationale verdragen om te zetten in doeltreffend beleid. Een radicale omslag is nodig. Hiervoor draagt BIJ1 een aantal doelstellingen aan voor de korte en de lange termijn.

---
pdf_page: 81
---

# KORTE TERMIJN: EEN EINDE AAN GEWELD EN EEN BEGIN VAN SOLIDARITEIT 

N

N

N

E

N

M

## KORTE TERMIJN: BETERE OPVANG EN PROCEDURES

A

E

I

D

E

D

---
pdf_page: 82
---

D

D

N

H

E

M

A

B

B

---
pdf_page: 83
---

# LANGE TERMIJN: HERVORMING VAN HET ASIELEN MIGRATIEBELEID IN NEDERLAND EN EUROPA 

M

N

H

N

N

N

N

---
pdf_page: 84
---

# HOOFDSTUK 14 EUROPA

---
pdf_page: 85
---

# TRANSPARANT EN SOLIDAIR 

BIJ1 staat voor een rechtvaardig, gelijkwaardig en solidair Europa. Daarom pleiten we voor radicale democratisering van de Europese Unie (EU). De inspraak van Europese burgers moet makkelijker en toegankelijker worden gemaakt en de invloed van verwoestende multinationals moet tot een minimum beperkt worden. Wij willen een EU waar mensenrechten- en klimaatverdragen worden ingezet en versterkt om groots te verduurzamen en om welvaart eerlijker te verdelen en onrechtvaardigheid tegen te gaan. De EU mag niet dienen als liberaal en racistisch instituut dat de belangen van het grootkapitaal dient.

Ondoorzichtig en anti-democratisch Een probleem van de EU in haar huidige vorm is dat het bestuur ervan, met name als het gaat om de rol van nationale regeringen vertegenwoordigd binnen de Raad van Ministers, ondoorzichtig te werk gaat en burgers het nakijken hebben. De EU is nog altijd in veel opzichten een 'club van staten', niet de 'Unie van volkeren en burgers' die het zou moeten zijn. Ook worden andere instituten binnen de EU in zeer grote mate beïnvloed door multinationals in plaats van Europese burgers. Deze multinationals hoeven alleen rekenschap af te leggen aan hun aandeelhouders en hebben dus vrij spel in de politiek waar zij dat niet zouden moeten hebben. Ze zijn immers geen politieke partij. Deze multinationals dragen vaak bij aan vervuiling, mensenrechtenschending en discriminatie. Op deze manier dient de

EU niet het belang van haar bewoners. De EU moet doorzichtiger en democratischer worden.

## Verspilling en gierigheid

Een ander probleem is de enorme kostenverspilling aan de ene kant en de tegenstrijdige gierigheid aan de andere kant. Aan de ene kant verhuist het Europese parlement onnodig elke maand van Brussel naar Straatsburg en andersom. Dit kost 200 miljoen euro per jaar. Aan de andere kant stelt de EU zich gierig op als het gaat om noodfondsen voor Zuid-Europese landen. Dit zijn de landen die juist het hardst worden getroffen door bijvoorbeeld de coronacrisis, maar ook de financiële crisis in 2008, of de humanitaire migratiecrisis. Het lijkt er op deze manier verdacht veel op dat gierigheid en zelfbehoud leidend zijn. Dat hoort niet

---
pdf_page: 86
---

zo te zijn. We willen dat het uitgavenbeleid gebaseerd is op menselijkheid, waardigheid en solidariteit.

## Rechtsstaat en mensenrechten staan onder druk

Tegelijkertijd staan mensenrechten, zelfbeschikking en vrijheid van meningsuiting steeds meer onder druk binnen Europa. In alle EU-landen moet de rechtsstaat worden beschermd en landen moeten elkaar aanspreken op schendingen
van mensenrechten, zelfbeschikking en vrijheid van meningsuiting. De bestaande mensenrechteninstrumenten moeten verbeterd worden en actief worden ingezet om misstanden binnen de EU aan te kaarten en daar gevolgen aan te verbinden.

Kortom, er is momenteel op Europees niveau een blokkade als het gaat over democratie, milieu en mensenrechten. Om deze blokkade op te heffen stellen wij de volgende maatregelen voor.

# MEER DEMOCRATIE EN BETERE BESCHERMING VAN MENSENRECHTEN 

W

B

M
ten zoals het Europees Handvest, de rasrichtlijn en de naleving van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap.

W

M

W

---
pdf_page: 87
---

# MEER GELD NAAR MENSEN EN KLIMAAT 

M
ook kleine organisaties en sociale bewegingen hier gebruik van kunnen maken.

W

## BESTRIJDEN VAN ONGEWENSTE ACTIVITEITEN VAN MULTINATIONALS EN ONGEWENSTE HANDEL

E

W
zetten breder in op het opsporen van kapitaalvlucht en belastingfraude en -ontduiking.

E

## TEGENGAAN VAN MILITARISERING EN AFSCHAFFING VAN ONNODIGE UITGAVEN

W

W

E

W

---
pdf_page: 88
---

# HOOFDSTUK 15 

## INTERNATIONALE SAMENWERKING

---
pdf_page: 89
---

# RECHTVAARDIG EN DUURZAAM 

BIJ1 wil dat Nederland zich proactief inzet voor het uitdragen van internationale solidariteit en samenwerking. Dat is hard nodig, want er zijn veel problemen in de wereld die ons allemaal aangaan en die we alleen samen kunnen oplossen. Het beschermen van mensenrechten, gelijkwaardigheid, klimaatrechtvaardigheid, zelfbeschikking en vrijheid van verkeer moet centraal staan in ons buitenlandbeleid. Ook moet Nederland de gevolgen van de eigen koloniale geschiedenis erkennen en zich inzetten om de toegebrachte schade te herstellen.

## Problemen die we samen moeten bestrijden

Mensenrechten, burgerlijke vrijheden, het klimaat en de welvaart staan in veel landen steeds meer onder druk. Verworven rechten voor etnische en religieuze minderheden, vrouwen, mensen met een beperking, journalisten, klimaatactivisten en mensenrechtenactivisten lopen gevaar. De inkomensongelijkheid tussen landen wordt alleen maar groter. Klimaatcrises, humanitaire rampen, conflicten en uitbraken van epidemieën worden niet effectief bestreden. Alleen met internationale solidariteit kunnen we klimaatdoelen halen, conflicten beëindigen en armoede effectief bestrijden. Dat is in het belang van iedereen, dus ook in het belang van Nederland.

## Inlossen koloniale schuld

Nederland heeft een koloniale schuld in te lossen. Onze rijkdom is in het verleden verworven over de ruggen van onderdrukte mensen in de Nederlandse koloniën en handelsposten. Ook nu nog verdient Nederland geld aan landen die een stuk minder welvarend zijn. Die landen zien hier weinig voor terug. Het beschermen van grote bedrijven die vaak belasting ontwijken is steeds belangrijker geworden voor onze internationale betrekkingen. Dat moet stoppen. In plaats daarvan moeten we in deze landen de mensenrechten beschermen en werken aan wederopbouw en reparaties.

---
pdf_page: 90
---

We willen af van
ontwikkelingssamenwerking als
symptoombestrijding en we willen toe
naar een wereld waarin dit niet meer
nodig is en we samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Wij zien een toekomst waarin eerlijke handel wèl vanzelfsprekend
is, waarin landen van hun schulden verlost zijn en waarin de gevolgen van kolonisatie zijn gerepareerd.

BIJ1 stelt de volgende maatregelen voor met betrekking tot internationale samenwerking.

# ECONOMISCHE RECHTVAARDIGHEID 

N

H

N

N

H

---
pdf_page: 91
---

# MENSENRECHTEN EN VERDUURZAMING 

D

N

N

D

N

N

N

N

N

---
pdf_page: 92
---

# INTERNATIONALE RECHTVAARDIGHEID 

E

N

Z

N

N

N

W

N

W

N

---
pdf_page: 93
---

BU1 93

---
pdf_page: 94
---

# HOOFDSTUK 16 

## STAATSINRICHTING EN RECHTSSTAAT

---
pdf_page: 95
---

# GELIJKWAARDIG VRIJ EN VEILIG 

BIJ1 staat pal achter democratie: een staatsvorm die gebaseerd is op het principe van gelijkwaardigheid. Wanneer de gelijkwaardigheid van mensen niet meer vanzelfsprekend is, wordt onze democratische rechtsstaat aangetast. BIJ1 staat voor een eerlijke rechtsstaat voor iedereen. Een rechtsstaat die vrij en veilig is en waarin burgers, klokkenluiders en journalisten worden beschermd. In zo'n rechtsstaat, waarin gelijkwaardigheid de basis is, is geen plaats voor ouderwetse symbolen van ongelijkwaardigheid.

---
pdf_page: 96
---

# EEN RECHTSSTAAT VOOR IEDEREEN 

A

N

E

D

D

G

D

B

K

N

---
pdf_page: 97
---

# EEN VRIJE EN VEILIGE RECHTSSTAAT 

E

B

W

D

J

K

H

---
pdf_page: 98
---

# EEN GEZONDE EN DIRECTE DEMOCRATIE 

W

W

W

H

W

W

---
pdf_page: 99
---

BU1 99

---
pdf_page: 100
---

# HOOFDSTUK 17 

## VEILIGHEID EN JUSTITIE

---
pdf_page: 101
---

# VEILIG, MEDEMENSELIJK EN RECHTVAARDIG 

BIJ1 streeft naar een samenleving die veilig is voor iedereen. Wij vinden dat we als samenleving een gezamenlijke plicht hebben om misdaad te voorkomen en om veiligheid te garanderen. Dat betekent dat we kansenongelijkheid moeten aanpakken. En dat, wanneer mensen de fout in gaan, we ze de mogelijkheid moeten bieden om hun fouten te herstellen. Medemenselijkheid is voor BIJ1 de sleutel tot de preventie en aanpak van misdaad. Daarnaast willen we ook geweld en misdaad aanpakken waarvoor op dit moment te weinig verantwoording wordt afgelegd. Zoals het vernietigen van de natuur, het uitbuiten van werknemers, etnisch profileren en politiegeweld. We investeren in het uitbannen van klassenjustitie, strijden voor een rechtvaardige samenleving, pakken gendergerelateerd geweld aan en maken korte metten met institutioneel racisme bij de politie.

Herstelrecht in plaats van afstraffing Het huidige systeem van afstraffing en opsluiting is een racistisch systeem dat niet werkt en niet gericht is op herstel. Etnisch profileren is aan de orde van de dag. In de gevangenissen zitten twee keer zoveel mensen met migratieachtergrond als mensen zonder migratieachtergrond, terwijl mensen met migratieachtergrond slechts $24 \%$ van de bevolking uitmaken. Uit veel onderzoeken blijkt dat mensen van kleur stelselmatig hogere straffen krijgen opgelegd dan witte mensen. Daarbij is er vaak sprake van politiegeweld en repressie.

Onderzoek toont tevens aan dat afstraffing en opsluiting zelfs helemaal geen effectieve middelen tegen criminaliteit zijn.

Integendeel, gevangenisstraffen en hardere straffen leiden vaak tot nog slechtere herintegratie van daders, doen niets voor de slachtoffers en voorkomen criminaliteit niet. Mee kunnen doen in de samenleving en de verantwoordelijkheid moeten nemen om je fouten te herstellen zijn daarentegen wél effectief. Daar moeten we dus naartoe.

## Naar een veilig, medemenselijk en rechtvaardig Nederland

Voor een veilig, medemenselijk en rechtvaardig Nederland zet BIJ1 in op uitbreiding van het herstelrecht als toevoeging op ons strafrecht. Hierin is meer oog voor de onderliggende problemen bij geweld en misdaad, ruimte voor voor genoegdoening en verwerking voor

---
pdf_page: 102
---

slachtoffers en zijn er meer mogelijkheden voor daders om weer een volwaardig onderdeel te worden van de maatschappij. Ook kiezen we ervoor niet te investeren in het bestraffen van kleine misdaad en investeren we niet in de politie. We willen juist wél investeren in een samenleving
waarin iedereen een tweede kans heeft en maatschappijbrede ongelijkheden worden aangepakt.

BIJ1 stelt de volgende oplossingen voor om een samenleving te creëren die veilig is voor iedereen.

# VAN STRAFKETEN NAAR EEN EERLIJKE RECHTSSTAAT 

W

M

W

T

H
van drugs en kunnen mensen met drugsproblematiek eerder worden geholpen.

O

W

G

---
pdf_page: 103
---

# VAN KLASSENJUSTITIE NAAR BESCHERMING VAN RECHTEN 

W

W

D

I

W

W

W

---
pdf_page: 104
---

# VAN POLITIEGEWELD NAAR BETERE REGELS VOOR DE POLITIE 

W

D

W

E

D

D
uitkomst van het contact, verwondingen en overlijdensgevallen. Onderzoeken naar racisme en politiegeweld worden publiek gemaakt.

B

K

W

---
pdf_page: 105
---

# AANPAK VAN GENDERGERELATEERD GEWELD 

W

E

D

E

G

---
pdf_page: 106
---

HOOFDSTUK 18
BES-EILANDEN EN KONINKRIJK

---
pdf_page: 107
---

# HERSTEL, ZELFBESCHIKKING EN GELIJKWAARDIGHEID 


#### Abstract

Bonaire, St. Eustatius en Saba (de BES-eilanden) en Aruba, Curaçao en St. Maarten zijn officieel sinds 1954 geen koloniën van Nederland meer en worden sinds 1975 niet meer zo genoemd in officiële overheidsdocumenten. Toch heeft de relatie tussen Nederland en de overzeese eilanden van het Koninkrijk nog steeds een koloniaal karakter. De Nederlandse staat heeft zich immers verrijkt door de koloniale relaties, en de politiek (van links tot rechts) doet tot nu toe weinig om deze relatie te veranderen.


BIJ1 pleit voor een einde van de ongelijkwaardige relatie tussen de besturen en bewoners van de eilanden en die van Nederland. BIJ1 staat voor zeggenschap en zelfbeschikkingsrecht voor inwoners: niet Nederland beslist, maar mensen op de eilanden zelf. BIJ1 strijdt tegen de structuren die de eilanden beperken om
zelf beslissingen te nemen en vóór een nieuwe verstandhouding tussen Nederland en de eilanden. De nieuwe relatie moet worden gebaseerd op antikolonialisme en op het herstel van koloniale schade. Om dit te kunnen bewerkstelligen stellen wij de volgende beleidsveranderingen voor.

---
pdf_page: 108
---

# ZELFBESCHIKKINGSRECHT EN AUTONOMIE 

S

D

E

A

B

D

---
pdf_page: 109
---

# HET HERSTELLEN VAN DE SCHADE 

E

D

D

N

## GELIJKWAARDIGHEID IN ONDERWIJS

N

A

H

Nederland krijgen structurele ondersteuning vanuit de gemeenten waar zij gaan wonen. Eenmaal in Nederland hebben wij de plicht om voor elke student te zorgen.

T

---
pdf_page: 110
---

# HOOFDSTUK 19 DEFENSIE

---
pdf_page: 111
---

# DEËSCALATIE EN ONTWAPENING 

BIJ1 staat voor een defensiebeleid dat gebaseerd is op het beschermen van onze belangrijkste waarden: de waarden van een sociale samenleving, die is gebouwd op gelijkwaardigheid, vrijheid en rechtvaardigheid. Dat betekent dat wij niet willen investeren in oorlog en geweld. In plaats van militaire acties zetten wij in op hulp die gedreven wordt door solidariteit met slachtoffers van geweld en hun behoeftes. Daarbij streven we naar deëscalatie en ontwapening. We maken een eind aan de huidige neokoloniale bemoeienis omwille van handelsbelangen en geldstromen. Zelfbeschikkingsrecht van volkeren en steun voor anti-imperialistisch verzet zijn belangrijke waarden voor ons defensiebeleid.

Oorlog de wereld uit
Oorlogsvoering is een kwaadaardig machtsmiddel. Door middel van militair ingrijpen willen Westerse landen en hun industrieën invloed krijgen in andere landen voor hun eigen gewin. Dit gebeurde in de koloniale Nederlandse geschiedenis, maar ook nu nog. Westerse landen voeren al tientallen jaren oorlog om hun afzetmarkten te vergroten en hun politieke, economische en militaire overmacht uit te breiden. Hun honger naar grondstoffen en winst drijft hen hiertoe.

Nederland laat zich met het oog op handelsbelangen meeslepen in oorlogen. Het Westen zegt deze oorlogen te beginnen
om vrijheid, democratie en mensenrechten te brengen in gebieden waar die nog niet zijn. Maar deze zelfde grondrechten worden bij ons en onze bondgenoten nog altijd bedreigd en ingedamd. Deze oorlogen gaan ten koste van vele mensenlevens.

We willen investeren in de bescherming van onvoorwaardelijke vrijheid, zelfbeschikking van volkeren, deëscalatie en ontwapening, om zo een einde maken aan oorlogen en de bijbehorende industrieën.

---
pdf_page: 112
---

# VREDE, ZELFBESCHIKKING EN INTERNATIONALE RECHTVAARDIGHEID 

N

N

W

W

N

N

N

E

W

S

---
pdf_page: 113
---

# ONTWAPENING EN OMVORMING WAPENINDUSTRIE 

K

W

W

W

A

E

I

## EEN VEILIGE EN RECHTVAARDIGE WERKOMGEVING

W

E

M
moet doordrongen zijn van democratische waarden. Wie extreemrechtse opvattingen erop nahoudt, staat lijnrecht tegenover deze waarden.

W

D

---
pdf_page: 114
---

# HOOFDSTUK 20 

## DIGITALE RECHTEN EN TECHNOLOGIE

---
pdf_page: 115
---

# VEILIG EN RECHTVAARDIG 

BIJ1 strijdt voor online en offline privacy, net als voor de vrijheid om je door de publieke ruimte te bewegen zonder dat elke beweging geregistreerd en opgeslagen wordt. Wij zien het internet als publieke ruimte, die zou moeten worden ingericht om publiek belang te dienen in plaats van commercieel belang. Digitale communicatiemiddelen moeten voor iedereen toegankelijk en veilig zijn, waarbij onze gegevens goed worden beschermd. En bovenal moet de digitalisering van overheidsdiensten op een eerlijke manier gebeuren, waarbij discriminatie en etnisch profileren verbannen wordt. Zo werken we toe naar een Nederland waar digitale technologieën bijdragen tot gelijke kansen en sociale inclusiviteit.

De risico's van digitale technologie Digitale technologie is overal: onze broekzak, ons huis en onze straat. Dat levert gemak en voordelen op, maar ook risico's. Ons online en offline gedrag wordt gevolgd door bedrijven en overheidsinstanties. Onze gegevens worden opgeslagen, verwerkt en ingezet om voorspellingen te maken over leningen, uitkeringen en criminaliteit. Wie we zijn en wat we doen wordt soms openbaar zichtbaar, omdat overheidsinstanties of bedrijven onze gegevens niet goed genoeg beschermen. Dat is onacceptabel. Daarnaast worden onze gegevens gebruikt voor commerciële doeleinden, zonder dat we daar toestemming voor geven - of we worden gedwongen toestemming te geven omdat we anders geen toegang kunnen krijgen tot internetdiensten. Bedrijven
als Google en Facebook zijn hierdoor supermachten geworden die beschikken over enorme massa's aan data. Zij zijn bovendien niet of nauwelijks terug te fluiten als zij privacy of mensenrechten schenden. Omdat deze technologieën zo nieuw zijn, bestaat er nauwelijks wetgeving of beleid voor binnen Europa. Het is hoog tijd dat de macht van technologie-giganten gebroken wordt.

## Bevooroordeelde algoritmes en discriminerend beleid

Scholen, ziekenhuizen, de Belastingdienst, het UWV, de politie en andere overheidsinstanties maken allemaal gebruik van digitale technologieën om onze gegevens op te slaan, te verwerken en te analyseren door middel van algoritmes. Dat kan heel nuttig en belangrijk zijn.

---
pdf_page: 116
---

Te vaak wordt met algoritmes eerst op de kwetsbaarsten in de samenleving geëxperimenteerd. Waarom wordt er wel grootschalig geïnvesteerd in het opsporen van bijstandsfraude door algoritmes maar niet in het het detecteren van witteboordencriminaliteit bij banken en grote bedrijven? Dat is oneerlijk en werkt etnisch profileren en klassenprofilering in de hand. Ook de technici die nieuwe technologie en algoritmes ontwikkelen zijn zelf niet altijd vrij van vooroordelen en kunnen deze, al dan niet bewust, in hun algoritmes verwerken, waardoor een rekenmodel zelf racistisch of discriminerend kan zijn.

Als de politie voornamelijk (criminaliteits) gegevens over gemarginaliseerde wijken invoert in algoritmes en veel minder uit andere wijken, zullen die algoritmes een vertekend beeld van de werkelijkheid voorspellen, segregatie in de hand werken en gemarginaliseerde wijken nog meer stigmatiseren. Door de manier waarop algoritmes in elkaar
zitten zal dit proces steeds worden herhaald. Zo worden discriminatie, vooroordelen en etnisch profileren dieper en dieper in computermodellen verwerkt. Computermodellen waar de overheid blind op vertrouwt in het beoordelen van uitkeringen en toeslagen, of het voorspellen van criminaliteit.

Discriminatie en etnisch profileren in de digitalisering van overheidsdiensten moeten daarom nu in de kiem gesmoord worden. Nederland heeft hier nu nog niet de middelen voor. De Autoriteit Persoonsgegevens die toeziet op de naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming heeft niet het mandaat of de middelen om (mogelijke) discriminatie in algoritmes en gegevensverwerking te bestrijden en bestraffen.

Om meer digitale veiligheid en rechtvaardigheid te waarborgen neemt BIJ1 de volgende maatregelen.

# TOEGANKELIJKHEID EN BESCHERMING VOOR IEDEREEN 

T

E

T
mensen met een beperking worden meegenomen. Alternatieve kanalen zoals telefoon of loket moeten open blijven voor mensen die moeite hebben met digitale technologieën, zoals ouderen, laaggeletterden of mensen met een verstandelijke beperking.

D

---
pdf_page: 117
---

# PRIVACY EN DATA VAN GEBRUIKERS BESCHERMEN 

W

E

W

E

E

H

## HET GEBRUIK VAN DATA BEVEILIGEN EN CONTROLEREN

E

E

W

D

E

---
pdf_page: 118
---

# 118

---
pdf_page: 119
---

# WOORDENLIJST

VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021

BUJ 1

---
pdf_page: 120
---

# A 

Aangiftebereidheid: De bereidheid van iemand om aangifte te doen, meestal direct verbonden met of de persoon zich veilig en serieus genomen voelt.

Algoritme: Een algoritme is een formule in de vorm van code om een wiskundig of informaticaprobleem automatisch op te lossen.

Anti-democratische landen: Landen waar de democratie, zelfbeschikking en mensenrechten van individuen en groepen (ernstig) onder druk staan dan wel in gebrekkige vorm aanwezig zijn.

Anti-imperialistisch: Tegen koloniale en kapitalistische invloeden, bezettingen en structuren.

Associatieverdrag Israël: Een akkoord tussen de EU en Israël, waarmee de internationale samenwerking met Israël is vastgesteld en dat Israël vrijstelt van invoerheffingen in de EU. Associatieovereenkomsten die de EU met landen afsluit moeten gebaseerd zijn op respect voor de mensenrechten en op democratische beginselen. Hun interne en buitenlandse politiek moet hierdoor geleid worden. Dat staat ook vermeld in artikel 2 van de overeenkomst met Israël, waar Israël zich dus niet aan houdt.

## B

Biodiversiteit: De diversiteit van flora en fauna binnen een bepaald ecosysteem.

Biomassacentrales: Centrales waar (afval)hout wordt verbrand om energie op te wekken. Helaas lang niet altijd met de garantie dat dit hout duurzaam verkregen is.

Blackfacing: Het opmaken van het gezicht met zwarte/bruine schmink en eventueel stereotyperende kenmerken om zo een racistische karikatuur van een zwart persoon uit te beelden.

## C

Ceta/EU-Mercosur/TTIP: Internationale handelsverdragen waar de EU bij betrokken is. Deze gaan veelal gepaard met grote schade aan natuur en klimaat, maar ook de rechten van arbeiders en dierenrechten worden nauwelijks tot niet meegenomen in deze verdragen.

---
pdf_page: 121
---

Circulaire landbouw: Ook wel kringlooplandbouw. Een vorm van landbouw gebaseerd op het idee dat alles optimaal gebruikt wordt. De resten van de ene keten zijn de grondstoffen voor een andere keten. Zo wordt bijvoorbeeld voedsel dat wij niet meer eten als diervoeder gebruikt. Om tot zo'n circulair landbouwsysteem te komen, hebben we een transitie nodig waarin plantaardige en dierlijke productieketens slim aan elkaar worden geknoopt.

Cisgender: lemand waarbij de genderidentiteit overeenkomt met het geslacht dat is aangewezen bij de geboorte.

Claimrecht: Het recht van bedrijven om Nederland aan te klagen als zij winsten mislopen vanwege een besluit dat de Nederlandse overheid heeft genomen.

Code Diversiteit en Inclusie: Een richtlijn voor de culturele sector om te verbeteren op het gebied van diversiteit. Oorspronkelijk vooral gericht op culturele diversiteit, maar inmiddels richt het zich op een breder spectrum, zoals onder andere gender, religie, sociaal-economische status en leeftijd.

Consent: Wederzijdse toestemming op basis van het recht op zelfbeschikking en communicatieve vaardigheden om deze wederzijdse toestemming van begin tot eind te kunnen geven. Deze toestemming kan alleen vanuit vrijheid gegeven worden, en met de mogelijkheid om van gedachten te kunnen veranderen.

Cultuursensitief: Handelen met respect voor, en uit het bewust zijn van de normen en waarden die bij een bepaalde cultuur horen.

D
Dekolonisatie: Het proces waarin gekoloniseerde landen zich ontdoen van de koloniale machthebbers, maar ook de processen waarin de samenleving afstand neemt van de witte en/of westerse norm als de universele waarheid.

Deprivatiseren: Iets uit privé-bezit halen en tot publiek bezit maken.

Discriminatie: Het onrechtmatig uitsluiten en niet gelijkwaardig behandelen van en/of onderscheid maken tussen verschillende mensen en/of groepen.
Doelmatigheidskorting: Een vorm van bezuinigingen in het onderwijs. Dit is een gevolg van tekorten op de onderwijsbegroting in een eerdere kabinetsperiode. De 'doelmatigheidskorting' van het onderwijs bedraagt per 2021 in totaal 183 miljoen euro. Het basisonderwijs zal voor bijna 61 miljoen worden gekort, het voortgezet onderwijs voor ruim 47,3 miljoen.

---
pdf_page: 122
---

Dublin-verordening: Een Europese verordening die sinds januari 2014 van kracht is. Deze verordening bepaalt welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag. Meestal is dat het land waar de vluchteling aankomt: in de praktijk betekent dit dat Italië en Griekenland verreweg de meeste asielaanvragen te verwerken hebben. Deze verdeling is oneerlijk en heeft veel schadelijke gevolgen.

# E 

Ecosysteem: Een systeem van levende wezens dat samen met hun omgeving een keten vormt die het leven binnen het systeem in stand houdt.

Ervaringsdeskundige: lemand die eigen ervaringen gebruikt in zijn werk en zo een specifieke vorm van expertise heeft.

Etniciteit: Een verzameling van kenmerken die onderdeel zijn van iemands achtergrond of identiteit, zoals nationaliteit, taal, cultuur, religie, etc.

Etnisch profileren: Het hanteren van (uiterlijke) eigenschappen als huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof bij opsporing of handhaving, terwijl daar geen bewezen aanleiding voor is.

Eurocentrisme: Het, al dan niet bewust, benadrukken van (het perspectief van) Europa, en in het algemeen de westerse ideeën en theorieën. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de invloeden van andere culturen.

Europees Handvest: Document waarin de grondrechten van burgers binnen de Europese Unie worden beschreven.

Europese Commissie: Het overheidsorgaan van de Europese Unie, verantwoordelijk voor onder andere de Europese begroting en het indienen van en stemmen over Europese wetgeving.

## F

Farmaceuten: De makers/verkopers van geneesmiddelen.
Fair Practice Code: Een gedragscode voor ondernemen en werken binnen de kunst, cultuur en creatieve sector met als doel het bewerkstelligen van een eerlijke en solidaire bedrijfsvoering.

Flexibilisering van de arbeidsmarkt: De trend waarin vaste banen en daarmee zekerheid

---
pdf_page: 123
---

steeds vaker worden vervangen door 'flexibele contractvormen' zoals uitzendcontracten, contracten op oproepbasis of tijdelijke contracten.

FRONTEX: European Border and Coast Guard Agency. Frontex is een agentschap vanuit samenwerking van Europese lidstaten en bewaakt de Europese buitengrenzen.

# G 

Gendergerelateerd geweld: Geweldpleging tegen iemand vanwege hun gender(identiteit).

Genderexpressie: Het uiten van het gevoel gekoppeld aan iemands genderidentiteit.

Genderidentiteit: De wijze waarop iemand zich identificeert op het gebied van diens gender.

Gelijke behandelingsrichtlijn: Europese richtlijn bestaande uit de toezegging van landen om zich volledig in te zetten op het gebied van bestrijding van alle vormen van uitsluiting en discriminatie.

Green Deal: Een wetsvoorstel waarmee grote stappen worden gezet naar een duurzame en circulaire economie.

Grootkapitaal: De groep mensen en instanties met de grootste financiële macht.

## H

Hervestiging: Als de meest kwetsbare vluchtelingen niet kunnen terugkeren naar hun eigen land en ze ook niet kunnen blijven in hun opvangland, dan komen ze in aanmerking voor hervestiging in Nederland. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer vluchtelingen extra gevaar lopen, of wanneer kampen of opvanglanden niet genoeg voorzieningen hebben om te kunnen omgaan met een complexe medische aandoening of handicap.

IHRA-definitie: Door de Israël-lobby wordt een poging gedaan om de gangbare definitie van antisemitisme aan te passen door erin op te nemen dat vormen van kritiek op de staat Israël daaronder kunnen vallen. Deze pogingen om de IHRA-definitie aangenomen te krijgen door regeringen en parlementen gaan niet toevallig samen met campagnes om alle kritiek op Israël te delegitimeren.

---
pdf_page: 124
---

Inclusiviteit: Het actief in de samenleving betrekken van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.

Indexeren: Het aanpassen van de hoogte van een inkomen of uitkering aan de inflatie zodat de koopkracht hetzelfde blijft.

Inflatievolgend: Het aanhouden van inflatie (stijging van het algemene prijspeil in de economie) als maximale lijn voor bijvoorbeeld huurverhogingen.
Infrastructurele ontwikkelingen: De aanleg en ontwikkeling van infrastructuur (bijvoorbeeld wegen, spoorlijnen en communicatienetwerken)

Inspectie SZW: Overheidsorgaan met als kerntaak het inspecteren op gebieden als arbeidsomstandigheden en fraude binnen werk en inkomen.

Institutioneel: Verweven in de cultuur en normen van instituten, bijvoorbeeld overheidsinstellingen.

Intersectioneel feminisme: Bij intersectioneel feminisme gaat het niet alleen over vrouwzijn, maar gaat het daarnaast om de combinatie van factoren die je leven ook beïnvloeden en hoe die samenwerken. Het gaat dan om factoren als gender, ras, klasse, seksualiteit, beperking, enzovoorts.

# K 

Kallemooi: Een traditie op Schiermonnikoog waarbij een levende haan gedurende drie dagen op 18 tot 20 meter hoogte in een mand wordt vastgehouden.

Kapitaalvlucht: Het doorsluizen van kapitaal naar het buitenland, vaak vanwege gunstige belastingtarieven.

Kapitalisme: Ons huidige economische systeem waarin het behalen van winst en het opbouwen van kapitaal het belangrijkst zijn. De vrije markt met de bijbehorende voortdurende groei moet daarvoor zorgen. Dit gebeurt door middel van uitbuiting en gaat ten koste van onder andere arbeidsrechten, eerlijke verdeling van macht en welvaart, dierenwelzijn en het klimaat.

Klassenjustitie: Wanneer mensen met meer vermogen of hogere opleidingen gebaseerd op dat gegeven worden bevoorrecht binnen de rechtspraak.

Kostendelersnorm: Het verlagen van een bijstandsuitkering op het moment dat meerdere volwassenen samenwonen op één adres. Dit geldt ook als de samenwonende volwassenen een familie vormen.

---
pdf_page: 125
---

Kringlooplandbouw: Zie Circulaire landbouw.

Kwetsbare vluchtelingen: Groepen vluchtelingen die door hun achtergrond of (delen van) hun identiteit als bijzonder kwetsbaar worden aangemerkt, bijvoorbeeld oudere asielzoekers, zwangere vluchtelingen, alleenstaande vrouwen (met of zonder kinderen), minderjarigen en slachtoffers van martelingen of seksueel misbruik.

# L 

LHBTQI+: Een afkorting voor 'Lesbisch, Homoseksueel, Biseksueel, Trans, Queer, Intersekse' en meer.

Liberaal: Politieke stroming waar de overheid zo min mogelijk invloed heeft op de invulling van de maatschappij, waar het belang van bedrijfseigenaren voorop staat, en radicale verandering vrijwel uitgesloten is.

Loondispensatieregeling in de Wajong: Een financiële maatregel die werkgevers moet stimuleren meer mensen met een beperking aan te nemen. Dit gebeurt door mensen met een Wajong-uitkering onder het minimumloon te betalen; de rest wordt als uitkering verstrekt door het UWV.

## M

Mensenrechtenverdragen: Gemaakte afspraken tussen landen over het beschermen van mensenrechten. Denk bijvoorbeeld aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ook binnen de Nederlandse en Europese wetgeving worden deze in verschillende wetten en afspraken behandeld.

Multilateraal: Samenwerking tussen meerdere partijen.

## N

Neokolonialisme: Systemen waarin rijke (vaak westerse) landen voormalig gekoloniseerde gebieden nog steeds uitbuiten.

Neurodiversiteit: De van nature aanwezige verschillen en variaties in het menselijk brein, bijvoorbeeld op het gebied van sociale interactie of de manier van informatie opnemen. Ook wel een verzamelterm voor onder andere autisme en dyslexie.

---
pdf_page: 126
---

NGO: Een 'niet-gouvernementele organisatie', dus een organisatie die onafhankelijk is van de overheid.

Non-binair: Een non-binair persoon is iemand die zich niet thuisvoelt in de hokjes 'man' of 'vrouw'.

Nul-op-de-meter-woning: Een nul-op-de-meter-woning is een energieneutrale woning: door energie te besparen, en lokaal en duurzaam energie op te wekken wordt er net zo veel verbruikt als er opgewekt wordt. Soms wordt er zelfs meer energie opgewekt dan er verbruikt wordt.

# 0 

OESO-richtlijnen: Richtlijnen die aangeven wat er van multinationals wordt verwacht op sociaal-maatschappelijk gebied.

Onteigeningswetgeving: De mogelijkheid om eigendom van particulieren aan de overheid over te dragen.

Open source: Vrije toegang tot de gebruikte bronnen van een eindproduct.

## $\mathbf{P}$

Parlementaire enquête: Een middel voor de Eerste en Tweede Kamer om informatie over een specifiek onderwerp te kunnen verkrijgen.

## $\mathbf{R}$

Rasrichtlijn: Europese richtlijn aangaande gelijke behandeling ongeacht ras of etniciteit.

Rechtsherstel: Compensatie voor de verschillende gevolgen die bepaalde groepen hebben moeten doorstaan bij bezetting en/of vervolging.
Robotisering: De trend waarin een toenemend aantal taken kan worden uitgevoerd door geautomatiseerde systemen.

---
pdf_page: 127
---

# S 

Schijnzelfstandigheid: lemand die werk uitvoert als zelfstandige, maar daarbij eigenlijk wel in constante dienst is van een werkgever en onder diens gezag staat.

Segregatie: Afzondering van bevolkingsgroepen uit de maatschappij of het scheiden van bevolkingsgroepen. Het tegenovergestelde van integratie.

Sociaal domein: Alles wat (lokale) overheden doen op het gebied van participatie, zelfredzaamheid, werk en zorg.

Speculatie: Een huis (of iets anders) wordt in dit geval niet gekocht om zelf te gebruiken, maar wordt gebruikt voor winst. Veel huizen komen op die manier leeg te staan en zorgen voor een kunstmatig woningtekort.

## T

Tobintaks: Een (kleine) belasting over transacties met buitenlandse valuta (Euro, Pond, Dollar, etc).

Turkijedeal: Een deal tussen de Europese Unie en Turkije over de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Daar stond veel Europees geld tegenover. Deze deal is gebaseerd op het 'ruilen' van vluchtelingen: elke teruggestuurde vluchteling leidt tot opname van één Syrische vluchteling in Europa. De deal is in de basis immoreel en disfunctioneel en heeft onder andere geleid tot het vastzitten van duizenden vluchtelingen op de Griekse eilanden in mensonterende omstandigheden.

## V

Validisme: De discriminatie, stigmatisering en/of uitsluiting van mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking en van neurodivergentse mensen.

Veiligheidsdriehoek: De samenwerking tussen drie personen/instanties (bijvoorbeeld de burgemeester, politie en justitie), meestal op regionaal niveau.

Verhuurderheffing: Een bedrag dat woningcorporaties en andere verhuurders in de gereguleerde sector moeten betalen als ze meer dan 50 huurwoningen verhuren. Door deze heffing hebben woningcorporaties vaak weinig geld om te investeren in bijvoorbeeld het opknappen van woningen of het bouwen van meer sociale huurwoningen.

---
pdf_page: 128
---

VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap: Een sinds 2016 geldend verdrag waarmee de Nederlandse staat heeft toegezegd de situatie van mensen met een beperking dusdanig te verbeteren dat zij volwaardig mee mogen en kunnen doen in de samenleving.

Vrijheid van verkeer: De vrijheid om je te verplaatsen naar andere landen.

# W 

Warmtefonds: Een fonds waaruit woningbezitters, scholen en verenigingen van eigenaren kunnen lenen om de verduurzaming van hun woningen of panden te realiseren.

Wooncoöperatie: Een organisatie waarin huurders zeggenschap hebben over de woningbouw en huurwoningen.

Woonplicht: Het verplichten van huizenkopers om ten minste een bepaald aantal jaren te wonen in het huis dat ze kopen. Dit is om speculatie tegen te gaan.

## Z

Zwijntje-tik: Een spel waarbij mensen geblinddoekt achter opgesloten varkens aan zitten om ze te 'tikken'.

---
pdf_page: 129
---

# ACHTERGROND STUKKEN

---
pdf_page: 130
---

# ZEGGENSCHAP OVER WERK 

In een kapitalistische economie wordt van bovenaf gedicteerd hoe je je werk moet doen. Ook in hoger geklasseerde banen als docent in het hoger onderwijs ben je niet vrij van productiedwang en hoge werkdruk. BIJ1 vindt dat een goede baan betekent dat je volwaardige zeggenschap over je werk hebt. In het klein en in het groot. Degene die het werk doet kan het beste bepalen hoe dat werk gedaan moet worden, altijd in samenspraak met hen die afhankelijk zijn van het werk. Werknemers moeten zo zeggenschap hebben over de arbeidsomstandigheden, over investeringen en over het gehele bedrijfsbeleid.

Bedrijven worden van binnen gedemocratiseerd: alle geledingen binnen het bedrijf worden verkozen en zijn afzetbaar als zij zich niet houden aan afspraken die met de werknemers zijn gemaakt. Werknemers kiezen een representatieve afvaardiging om mee
te beslissen en hebben zo directe zeggenschap over het bedrijfsbeleid. Uiteraard hoort bij een democratisch bedrijf ook dat de loonkloof tussen de managers, bazen en medewerkers veel kleiner wordt en winst ten goede komt van de maatschappij.

---
pdf_page: 131
---

# GENDERRECHTVAARDIGHEID EN WERK 

Wereldwijd heeft $42 \%$ van de vrouwen geen betaalde baan, tegen $6 \%$ van de mannen. De reden is dat de tijd van vrouwen veel meer in beslag genomen wordt door zorgtaken, kinderen en huishoudelijk werk. En het maakt nogal uit of je thuis een lopende kraan hebt, of dat je elke dag water moet gaan halen. Over de gehele wereld gerekend doen vrouwen driekwart van het onbetaalde werk, en tweederde van het betaalde zorgwerk. Werk dat in het verlengde ligt van wat vrouwen traditioneel gezien horen te doen: schoonmaken, kinderopvang, en huishoudelijk werk voor gezinnen die dat kunnen betalen. Werk dus, dat over het algemeen slecht wordt betaald. Dit betekent dat vrouwen veel minder vaak dan mannen over vermogen en bezit beschikken en vaak afhankelijk zijn van een huwelijk omdat ze van eigen inkomsten niet kunnen leven.

En in ons welvarende en moderne land dan?
Wij gaan er graag prat op dat de gelijkwaardigheid tussen vrouwen en mannen hoort bij onze normen en waarden, waar al die nieuwkomers nog wat van kunnen leren. Qua wetgeving zijn de gelijke rechten verzekerd. Maar in werkelijkheid is daar nog weinig sprake van. Vrouwen verdienen gemiddeld nog steeds minder dan mannen, en zijn minder vertegenwoordigd in de politiek en in de top van het bedrijfsleven. Kortom, overal waar er sprake is van macht zijn er minder vrouwen.

De belangrijkste reden dat vrouwen economisch gezien nog steeds achterblijven is het krijgen van kinderen. Vanaf dat moment gaan de meeste vrouwen minder werken, en meer tijd besteden aan zorg. Wanneer de kinderen groot zijn halen ze de achterstand op de arbeidsmarkt niet meer in. Het is nog steeds zo dat maar weinig mannen minder gaan werken als ze vader worden.

Het is dus nog steeds vooral een vrouwenprobleem hoe we een balans vinden tussen werk en zorg. Sommige vrouwen hebben daar minder last van, omdat ze voldoende

---
pdf_page: 132
---

verdienen om een deel van de zorgtaak betaald door anderen te laten doen. Andere vrouwen hebben het extra moeilijk, met name de half miljoen alleenstaande moeders, die zowel voor inkomen als voor zorg verantwoordelijk zijn. Het is geen toeval dat een kwart van de alleenstaande moeders op of onder de armoedegrens leeft.

## Welk feminisme?

De beweging die er naar streeft om verandering te brengen in de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen noemen we feminisme. Maar laat dit meteen gezegd zijn: er waren altijd al verschillende stromingen binnen de vrouwenbeweging. Er waren feministes die er vooral mee bezig waren om vrouwen een plaats te geven aan de tafel. Meer vrouwen aan de top, meer vrouwen in leidinggevende posities. Niet toevallig ging het daarbij vooral om vrouwen die redelijk hoogopgeleid waren en weinig last hadden van andere soorten van discriminatie. Maar er waren ook feministes die beseften dat dit geen feminisme is waarbij alle vrouwen vooruitgaan. Er waren groepen van zwarte-, migranten- en vluchtelingenvrouwen, ook wel zmv-vrouwen genoemd. Er waren groepen van lesbische vrouwen die ook de heteronorm bekritiseerden. Dat was het begin van wat we nu intersectionaliteit noemen: het weten dat in onze levens altijd klasse, kleur, sekse en seksualiteit meespelen, zonder dat we dat van elkaar kunnen scheiden.

Behalve dat, was er als stroming ook het socialistisch feminisme (ook wel het socfem genoemd), dat verder wilde gaan dan het veroveren van een plekje aan tafel. Het uitgangspunt is dat dit kapitalistische systeem per definitie onrechtvaardig is,
en nooit alle vrouwen een rechtvaardige gelijkheid kan bieden. En dat lossen we niet op met meer vrouwen in de Tweede Kamer. Klasse is dus een belangrijke en vaak verwaarloosde factor. Als feminisme moet gaan over alle vrouwen, dan ook de vrouwen onderaan de sociale ladder. Wij sluiten ons aan bij het internationale 'feminisme van de 99\%', dat er is voor alle vrouwen.

BIJ1 gaat ervan uit dat ons feminisme vanzelfsprekend intersectioneel is. Dat wil zeggen dat we ook oog hebben voor klasse, kleur en seksualiteit, en dat we ons feminisme voor de 99\% alleen verwezenlijken kunnen wanneer we ook antikapitalistisch zijn en allianties sluiten met systeemkritische organisaties die ook staan voor een rechtvaardigere economie.

Gelijke beloning, maar gelijk met wie? Dit is het punt. Als we het hebben over gelijke beloning, met wie moeten de vrouwen die te weinig verdienen zich vergelijken? Wil mevrouw de minister gelijk worden aan haar chauffeur? Of is het logischer dat de chauffeur graag evenveel zou verdienen als mevrouw de minister? De vraag is dus: aan welke mannen willen vrouwen gelijk worden? Wat er mist in die eenvoudige vergelijking - vrouwen horen evenveel te verdienen als mannen - is de factor klasse. Voor de vrouwen die in de supermarkt achter de kassa zitten heeft het weinig zin om hun loon te vergelijken met dat van de mannen die de vakken vullen. Ze verdienen beiden te weinig. Als we het hebben over gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid, horen we het dus ook altijd te hebben over klasse, en daarmee samenhangend ook over kleur, etniciteit en migratie.

---
pdf_page: 133
---

De belangrijkste bijdrage van feminisme is het besef dat we de wereld niet meer simpel op kunnen delen in de sector 'werk', waar altijd het betaalde werk onder verstaan wordt, en de sector 'thuis', waar het gaat om de zorg voor ons dagelijkse voortbestaan. Onder het kapitalisme is het feitelijk één geheel. Vanuit het kapitalisme gezien is niet alleen de productie van winst belangrijk, maar ook de 'productie van mensen' - het voortbrengen en in stand houden van het leven zelf. Maar omdat de productie van mensen belangrijk is, maar praktisch geen winst op kan leveren, wordt dat ons toegeschoven als een puur persoonlijke zaak. En zo zien we dat we steeds verder worden teruggedrongen in 'zoek het maar uit': als je kinderen hebt is dat je persoonlijke keuze, en als je niet genoeg verdient om die kinderen goed groot te brengen dan is dat je eigen schuld.

Wat we kunnen zien, en wat we met de coronacrisis nog eens flink ingepeperd kregen is dat de gehele samenleving voor een groot deel afhankelijk is van al dat slecht betaalde werk in de zorg, de dienstverlening, de verpleging, en de schoonmaak, terwijl tegelijk de zorg voor kinderen en ouderen weer vrijwel geheel teruggeschoven werd naar het thuisfront. Daarmee blijkt dat deze wereld vooral in stand wordt gehouden door vrouwen, en migranten, die daar weinig erkenning en zeker geen rechtvaardige beloning voor krijgen.

## Niet om de winst, maar om de mensen

De belangrijke bijdrage die het feminisme biedt aan de door het marxisme geïnspireerde systeem-kritiek, is dat het kapitalisme net zo afhankelijk is van de mensen die de goederen en diensten
produceren waar winst op te maken valt, als van de mensen die onderbetaald of onbetaald ervoor zorgen dat de volgende generatie mensen klaar staat om het kapitalisme van producenten en consumenten te voorzien. Dat betekent, voor de antikapitalistische bewegingen, dat we ons niet alleen kunnen bezighouden met betere arbeidsomstandigheden, en een hoger loon voor alle werkenden, maar ook met de leefomstandigheden van mensen die in de zorg werken, of die geen werk hebben.

We streven naar een eerlijkere verdeling van zorg en werk, waarbij het niet de vrouwen en de migranten zijn die altijd weer in de minst voordelige hoek terecht komen. Het is op zich al een schande dat nog steeds maar de helft van de vrouwen niet voldoende verdient om zelfstandig van te kunnen leven. Die eerlijkere verdeling van zorg en werk zou niet een vrouwenprobleem moeten blijven. Niet alleen verwachten we van mannen dat ze hun deel van de zorg op zich nemen, we gaan er ook vanuit dat er een oneerlijke verdeling is tussen vrouwen onderling. Het zijn vooral vrouwen met minder opleiding die tegen een laag loon een deel van de huishouding en zorg voor de kinderen overnemen van vrouwen die het zich daardoor kunnen veroorloven om een goede baan te hebben.

Het is dus ook duidelijk dat juist het werk dat in het verlengde ligt van huishoudelijk werk in onze samenleving het slechtst betaald wordt: veel werk in de zorg en de dienstverlening. Daarmee blijft het grotendeels vrouwenwerk, en daarom blijft het ook slecht betaald worden: een vicieuze cirkel. Het betekent ook dat er op

---
pdf_page: 134
---

de zorg als eerste bezuinigd wordt: de staat kan erop rekenen dat veel van de zorg voor ouderen en kinderen toch wel gedaan zal worden, omdat je die nu eenmaal niet aan hun lot overlaat als er geen kinderopvang is, of als de verpleeghuizen minder ouderen opnemen, of als er te weinig thuiszorg beschikbaar is. We hebben daar een aardige term voor bedacht: die heet 'mantelzorg'.
Het betekent ook dat we internationaal moeten denken: er is een migratiestroom gaande waarbij vrouwen uit landen met meer armoede naar onze welvarende landen worden gehaald om hier als huishoudelijke hulp aan de gang te gaan, vaak om op onze kinderen te passen zodat ze geld naar huis kunnen sturen voor
hun eigen kinderen. Ook moeten we ons realiseren dat we medeplichtig zijn aan het uitbuiten van vrouwen in andere landen die voor onze kledingindustrie tegen een veel te laag loon T-shirts en spijkerbroeken in elkaar zetten.

Het spreekt voor zich dat we met deze feministische visie geen simpele tweedeling kunnen maken tussen vrouwen en mannen. Waar we te maken hebben met migranten en vluchtelingen zijn het niet alleen vrouwen die onze steun verdienen. Waar we het hebben over schoonmakers zijn het ook mannen, vaak mannen van kleur of met een migrantenachtergrond, die worden achtergesteld en te weinig verdienen.

---
pdf_page: 135
---

# VAN ARMOEDEBESTRIJDING NAAR ARMOEDEPREVENTIE 

We horen regelmatig dat het goed gaat met de economie. Daar wordt niet bij verteld wie van het herstel van de economie profiteert en wie niet. De economie is de afgelopen decennia met $40 \%$ gegroeid. In diezelfde periode is het aantal werkende mensen dat in armoede leeft anderhalf keer zo groot is geworden. Sinds de crisis van 2008 blijkt er sprake te zijn van structurele welvaartsvermindering voor een groot deel van de bevolking. Dit gebeurt in een land waar de woningnood weer terug is op het niveau van 1945 en daarnaast de sociale voorzieningen zo ver zijn uitgekleed dat je nauwelijks meer van een verzorgingsstaat kunt spreken.

Dat het goed gaat met de economie zegt dus niets, zolang er niet bij verteld wordt hoe de verworven welvaart wordt verdeeld. Het is duidelijk dat vooral de rijke bovenlaag het meeste profiteert. In Nederland heeft de rijkste $1 \%$ van de bevolking meer dan een kwart van het totale vermogen in bezit.

Eens was het minimumloon gekoppeld aan de productiviteitsgroei. Wanneer de bedrijven meer produceerden, en dus meer winst maakten, stegen de lonen mee. Dat is al sinds de jaren zeventig niet meer het geval. Terwijl de arbeidsproductiviteit steeg, is de koopkracht van het minimumloon gedaald. Dat betekent concreet dat iemand met een minimumloon nu 20\% minder uit kan geven dan in de jaren zeventig. Dat geldt
ook voor de uitkeringsgerechtigden. Dat werd zo problematisch, dat er een stelsel van toeslagen is geïntroduceerd, zoals huurtoeslag, zorgtoeslag en toeslag op de kinderopvang, die de allerergste armoede moet compenseren. Het bedrijfsleven profiteert dus van de goedkope arbeid, ten koste van de belastingbetaler. We moeten terug, zegt de FNV, naar een situatie waarbij iedereen van een eerlijke baan rond kan komen, zonder toeslagen nodig te hebben. Een situatie waarbij uitkeringsgerechtigden niet terugvallen in armoede.

Er is een definitie van de absolute armoedegrens, waarbij niet in de basisbehoeften voorzien kan worden. Maar de meest gehanteerde definitie heeft het over een niet-veel-maar-toereikendgrens.

---
pdf_page: 136
---

Dat houdt niet over, maar het gaat, als je tenminste een betaalbare huurwoning kunt vinden, en geen pech hebt met onverwachte onkosten, want die grens voorziet niet in een reserve. In dat budget wordt 17 euro per maand voor 'uitgaan' berekend, en 24 euro per maand om van op vakantie te gaan. In 2016 moest een eenoudergezin met twee kinderen van 1560 euro rondkomen.

Er is bovendien nog een grote categorie mensen die nu niet onder of op de armoedegrens leeft, maar wel reden heeft om te vrezen dat ze daar in terecht komen. Veel zzp'ers hebben veel moeite voldoende te verdienen, kunnen hun verzekeringen niet betalen, hebben geen reserve en komen ook niet toe aan een oudedagsvoorziening. Flexwerkers staan ook elke keer weer voor de vraag of er nog werk voor hen is. (Op dit moment heeft in Nederland 36 procent van de werkenden geen vast contract.) Eens konden studenten erop rekenen na het afstuderen werk te krijgen en een hypotheek. Ook die zekerheid is verdwenen. Veel afgestudeerden beginnen met een forse schuld, komen niet aan een woning, en lang niet altijd aan werk.

Het zijn vooral oudere mensen die het grootste risico hebben op armoede (vanwege de gestegen zorgkosten) en alleenstaande ouders. Het Nibud heeft uitgerekend dat een stel met twee kinderen per maand gemiddeld 217 euro tekort komt.

Kabinet en gemeenten zeggen zich met name zorgen te maken over het aantal kinderen dat in armoede leeft. Ze hebben slechtere kansen op school en hebben
vaker problemen. Het kabinet schuift miljoenen door naar de gemeenten om wat aan de kinderarmoede te doen. Dat gebeurt voornamelijk in de vorm van hulp in natura. Afhankelijk van de gemeente die zelf een eigen armoedegrens in mag stellen, kunnen schoolgaande kinderen hulp krijgen: een fiets, een laptop. Of een bijdrage voor sport- of muziekclub. Een dagje uit naar de Efteling. Ook is er inmiddels een keur aan organisaties die zich specialiseren in hulppakketten met kleren en speelgoed, die steeds opnieuw eens per jaar mogen worden aangevraagd. Of met een pakket waarmee een kind een verjaardagsfeestje kan geven.

Dit is het punt: de maatregelen die de gemeenten inzetten tegen kinderarmoede doen niets aan de armoede, en doen alleen aan symptoombestrijding. Hoeveel arme kinderen kennen we met rijke ouders? Geen. Net zo min als we rijke kinderen kennen met arme ouders. De nadruk op kinderarmoede verhult dat het gaat om armoede van de ouders. Die moeten van alles doen om nog wat spullen voor hun kinderen in de wacht te slepen. Aan de armoede van de ouders zelf, die de huur en de elektriciteit moeten betalen, wordt echter niets gedaan. Ook is het vernederend dat de ouders zelf niets te zeggen hebben over wat hun kinderen nodig hebben, de kinderen zelf trouwens ook niet.

Vooral langdurige armoede heeft niet alleen financiële problemen tot gevolg, maar ook psychische en lichamelijke problemen. Het kan een structurele vorm van permanente stress opleveren, angst voor de dag van morgen, niet meer over een toekomst kunnen denken, depressies, isolement

---
pdf_page: 137
---

en gevoelens van waardeloosheid. Arme mensen leven minder lang, en zijn bovendien vaker ongezond. Niet alleen armoede heeft een vergaand psychisch effect. Het gaat ook om ongelijkheid die als onrechtvaardig wordt ervaren. In landen waar de ongelijkheid groot is, is de fysieke en mentale gezondheid van een groot deel van de bevolking slechter. Ook is er sprake van een bepaalde mate van 'erfelijkheid': kinderen die in armoede opgroeien hebben meer kans om als volwassenen ook in armoede terecht te komen. We leven in toenemende mate in een harteloos neoliberaal klimaat, waarin 'je eigen broek ophouden' de toetssteen is geworden om mensen op te waarderen, of af te wijzen.

Werkelijke armoedebestrijding vereist structurele herverdeling van de welvaart. Daar is in Nederland geen sprake van. Wat we armoedebeleid noemen komt meestal neer op het opvangen van de ergste scherpe kantjes, door aan de ene kant een nieuwe vorm van liefdadigheid op te tuigen, voedselbank, kledingpakketten, en aan de andere kant hulpverlening, zoals cursussen budgetteren en schuldhulpverlening. We zeggen niet dat hulpverlening slecht is, we zeggen wel dat die geen verandering brengt in de productie van armoede.

Om werkelijk wat aan armoede te doen moeten we onder ogen zien dat de ongelijke verdeling van welvaart inherent is aan het kapitalistische systeem. Het zijn de rijken die kunnen beslissen waarin ze hun geld investeren. Wordt dat niet geïnvesteerd in productie in het eigen land, maar, wat in toenemende mate het geval is, in meer lucratieve financiële transacties, of in 'lage lonen landen', dan
is er te weinig werk en worden de lonen laag gehouden. Ook weten we inmiddels dat de vermogende toplaag in verhouding heel weinig belasting betaalt. Deze feiten kunnen we weten, maar worden verdoezeld door een neoliberale ideologie waarin elk individu zelf verantwoordelijk is voor het bestaansniveau. En waarin mensen in toenemende mate elkaars concurrenten worden, zoals alle zzp'ers en de mensen met flexcontracten. We zien gebeuren dat er tegenwoordig steeds meer 'werkende armen' zijn, omdat veel banen niet meer voldoende opleveren om met een gezin van te leven. Vrouwen met kinderen werken noodgedwongen vaker parttime, en zo bestaat het dus nog steeds dat ongeveer de helft van de vrouwen niet in hun eigen levensonderhoud kan voorzien. Het hebben van werk is niet langer de garantie voor een bestaansminimum.

Bij BIJ1 zien we maatregelen op korte en op lange termijn. Op korte termijn moet ervoor gezorgd worden dat de kloof tussen arm en rijk niet groter wordt, dat het minimumloon wordt opgetrokken, en dat de uitkeringen meestijgen met de kosten van het bestaan. Er moet voor gezorgd worden dat eenverdieners, met name ook alleenstaande ouders, voldoende inkomen hebben, en liefdadigheid niet meer nodig is. Maar ook als dat lukt is er nog geen einde gemaakt aan de wezenlijke onrechtvaardigheid dat werkende mensen niet alleen werken om zelf in leven te blijven, maar zonder daar zeggenschap over te hebben zien hoe de opbrengst van hun werk verdwijnt in de zakken van de rijken, de aandeelhouders en de multinationals. Wij horen zeggenschap te hebben over waar het door ons verdiende geld heen gaat.

---
pdf_page: 138
---

# ERVARINGSDESKUNDIGHEID IN DE ZORG 

BIJ1 heeft als basis: niets over ons, zonder ons. Vanzelfsprekend pleiten we dan ook voor de inzet van ervaringsdeskundigheid. Het is een beweging voor visie, verbetering en verandering van hoe wij de zorg organiseren. Vol bruggenbouwers, kwartiermakers, kritische adviseurs en luizen in de pels.

Ervaringsdeskundigen bezitten een waardevolle vorm van kennis: ervaringskennis. De kennis van het 'aan den lijve hebben ervaren' van een kwetsbaarheid of problematische situatie waarin je afhankelijkheid of onmacht hebt ervaren. Ervaringskennis (van zowel ervaringswerkers, hulpverleners als de cliënt) moet gelijkwaardig worden aan wetenschappelijke en professionele praktijkkennis.

Van plofparticipatie naar eigenaarschap We signaleren dat er nu vaak sprake is van plofparticipatie, voor de schijn en voor de show, zonder eigenaarschap bij de mensen zelf. We pleiten voor een beweging van ervaringsdeskundigheid, werkend vanuit eigenaarschap, voor en door de mensen die zorg ontvangen. Zodat het haar eigen vernieuwende kracht kan behouden en het politiek kritische aspect met oog voor mensenrechten en (on)macht tot zijn recht komt.

Vrije ruimte voor de leefwereld
Ervaringsdeskundigheid heeft vrije ruimte nodig, die nogal eens wordt bekneld vanwege de bestaande kaders. Hierdoor krijgt de vernieuwende kracht te weinig ruimte. In de praktijk krijgt ervaringsdeskundigheid daardoor onvoldoende de kans om structurele problemen in zorg en welzijn op te lossen. Ervaringsdeskundigheid is namelijk een correctie vanuit de basis op het huidige systeem. Onze oproep is dan ook: geef ervaringsdeskundigen de ruimte om denkwijzen uit de leefwereld door te laten werken in de systeemwereld.

We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt - Albert Einstein

---
pdf_page: 139
---

Op alle plekken
in verschillende vormen
Ervaringsdeskundigheid moet op verschillende manieren benut worden. Zowel in de vorm van cliëntenparticipatie als in de vorm van een professionele bijdrage en vernieuwing in hoe we de zorg organiseren. Momenteel lijkt de inzet van ervaringsdeskundigheid vooral gericht op microniveau (individuele ondersteuning), enigszins op mesoniveau (richting of in een organisatie), maar het kan juist ook waardevol zijn op macroniveau (gericht op regionaal en landelijk strategisch beleid).

## Gelijkwaardige positionering

Ervaringsdeskundigheid is een emancipatiebeweging van gelijkwaardigheid. Dat betekent dat ervaringsdeskundigen ook gelijkwaardig behandeld en gepositioneerd moeten worden. Bijvoorbeeld door ervaringswerkers in de cao jeugdzorg een plek te geven. Door zorg te dragen voor een fatsoenlijk betaalde, stevige positie. En door ervaringsdeskundigheid een vast onderdeel te maken van het curriculum op opleidingen voor hulpverleners. Professionalisering van ervaringsdeskundigheid is wenselijk, op voorwaarde dat deze professionaliteit de eigen kenmerkende kritische en vernieuwende kracht van ervaringskennis behoudt.

---
pdf_page: 140
---

# ZORG VOOR TRANS PERSONEN 

## BIJ1 is tegen het fenomeen van 'gatekeeping' van transgenderzorg. De weg naar hormonen en operaties is momenteel lang en omslachtig. Artsen bepalen welke operaties gedaan zullen worden, en hoe lichamen en geslachtsdelen eruit moeten zien. BIJ1 gelooft in het recht op zelfbeschikking van transgender personen. Zij hebben recht op heldere en uitgebreide informatie van artsen, en moeten vervolgens het recht krijgen om zelf keuzes te kunnen maken.

Ook moet de psychologische beoordeling van trans personen stoppen. Nu is er een diagnose van 'genderdysforie' nodig. Daar is BIJ1 tegen: trans personen verdienen de vrijheid om zelf te bepalen of zij transgender zijn. Als zij daar hulp bij nodig hebben, moet er uiteraard psychologische ondersteuning beschikbaar zijn, maar dat zou meer een informatieve dan een diagnostische functie moeten hebben. Als transgender personen een hormoonbehandeling willen, moet het mogelijk zijn deze te krijgen via de huisarts of (in ingewikkelde casussen) via de endocrinoloog. Dit zou niet meer via een psycholoog geregeld moeten worden.

Ditzelfde geldt voor operaties: een chirurg zou (in samenspraak met de huisarts) die beslissing moeten maken, zonder tussenkomst van een psycholoog. Door middel van deze veranderingen zal de weg naar gepaste zorg sneller en gemakkelijker zijn.

Transgenderzorg moet op deze manier net als andere vormen van zorg worden gegeven: zonder tussenkomst van een psychologische beoordeling. Ook moet de transgenderzorg worden uitgebreid zodat er een einde komt aan de maanden- of soms zelfs jarenlange wachtlijsten.

---
pdf_page: 141
---

# ONDERWIJSSEGREGATIE 


#### Abstract

De marktwerking die in de jaren ' 80 onder onderwijsminister Deetman (CHU en CDA) zijn intrede deed, heeft schadelijke effecten. Tijdens het beleid van minister Deetman werd de lumpsum ingevoerd, moesten scholen elkaar gaan beconcurreren en ging de overheid toetsen op de resultaten. Zo kwam de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs bij de schoolbesturen te liggen. Ook concludeert het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek dat er weinig empirisch bewijs is gevonden voor het huidige beleid dat veronderstelt dat goed bestuur leidt tot goed onderwijs.


De toenemende marktwerking in het onderwijs zorgt ervoor dat de kansenongelijkheid tussen leerlingen en de werkdruk voor leraren telkens toeneemt. Hoewel het onderwijs voor het grootste gedeelte niet geprivatiseerd is in Nederland, krijgt inmiddels één op de drie leerlingen bijles, huiswerkbegeleiding of examentraining via een particulier instituut. Dit zorgt ervoor dat leerlingen, afhankelijk van het geld dat beschikbaar is in het gezin, onderwijs van verschillende kwaliteit krijgen. Extra ondersteuning hangt dus vooral af van hoeveel geld je hiervoor beschikbaar hebt. In plaats daarvan zou voor iedereen het onderwijs toereikend moeten zijn op het gebied van kwaliteit. Ook leraren in het primair en voortgezet onderwijs geven steeds vaker les als zzp'er of laten zich detacheren op een school. Dit zorgt ervoor dat leraren tegen elkaar uit worden gespeeld. Deze ontwikkelingen
zouden onderwijssegregatie tegen moeten gaan, maar door de toenemende autonomie van scholen en betrokken marktpartijen is segregatie juist toegenomen.

Toenemende marktwerking is slechts een van de vele oorzaken van segregatie in het onderwijs. Ook onderadvisering speelt een grote rol. Het schoolsysteem is nu zo vormgegeven dat het schooladvies aan het einde van de basisschool enkel wordt heroverwogen bij een hoger toetsadvies, gebaseerd op de basis van de uitslag van de eindtoets. Daarnaast worden scholen niet verplicht om het schooladvies na deze uitslag daadwerkelijk te verhogen. Dat betekent dat het advies voor de leerling nu voornamelijk afhangt van het schooladvies, en daarnaast van het advies van de docent. Hierdoor is er nog altijd sprake van onderadvisering, een fenomeen dat niet iedereen gelijk treft. Leerlingen met een

---
pdf_page: 142
---

niet-westerse migratieachtergrond krijgen vaker onterecht een te laag schooladvies dan andere leerlingen. Meisjes krijgen ook nog altijd vaker onterecht een lager schooladvies in vergelijking met jongens. De verschillen tussen kinderen van hoogen laagopgeleide ouders in advisering groeien ook nog steeds. Structurele vormen van discriminatie zoals klassisme, racisme en seksisme zorgen er dus voor dat bepaalde bevolkingsgroepen vaker een te laag schooladvies krijgen dan andere bevolkingsgroepen.

Daarnaast werkt vroege selectie sociale ongelijkheid in de hand. Het moment van selectie in het Nederlandse onderwijsstelsel, op twaalfjarige leeftijd, wordt steeds bepalender. De brugklassen versmallen, de brugperiode wordt verkort, en er zijn steeds minder brede scholengemeenschappen, vooral in de kleine steden. Segregatie tussen scholen neemt toe, zo laat de Onderwijsinspectie zien. Het feit dat leerlingen op zo'n vroege leeftijd worden gescheiden zorgt ervoor dat de kansen van een leerling veel te vroeg worden bepaald. Eenmaal terecht gekomen op een middelbare school, is opstromen naar een hoger niveau vaak erg moeilijk.

Door de hiervoor genoemde marktwerking gaan scholen steeds meer als marktpartijen concurreren voor de 'beste' leerlingen, met grotere ongelijkheden en veel meer segregatie als gevolg. Er moet dus een einde komen aan ons economisch onderwijsmodel, en de overheid moet meer manieren faciliteren om het selectiemoment te verlaten, bijvoorbeeld door het stimuleren van brede brugklassen.

In het PO en VO is ook nog sprake van een
andere vorm van segregatie: die tussen het speciaal en het regulier onderwijs. Leerlingen met een beperking komen vrijwel niet in aanraking met leerlingen zonder een beperking, omdat zij al vanaf vroege leeftijd naar het speciaal onderwijs gaan. BIJ1 gelooft dat de samenleving zo inclusief mogelijk moet zijn. Dit houdt in dat de samenleving aangepast zou moeten worden zodat mensen met een beperking volledig kunnen deelnemen.

Het belang van de school als ontmoetingsplaats voor leerlingen met verschillende achtergronden en capaciteiten is onmiskenbaar en wordt in het huidige systeem onvoldoende erkend. Uit onderzoekt blijkt dat het goed is voor de ontwikkeling van álle kinderen, als kinderen met en zonder beperking samen naar school gaan. Daarnaast is samen leren niet alleen van elkaar leren, maar elkaar ook beter begrijpen, nu en in de toekomst. Dit kan ook de discriminatie van mensen met een beperking op latere leeftijd verminderen. Tegelijkertijd biedt een rijke, diverse schoolomgeving kinderen niet alleen meer kansen, maar ook gelijke kansen. Het huidige stelsel scheidt de leerlingen van jongs af aan en houdt hierdoor segregatie in stand. Wil het onderwijs kunnen voldoen aan zijn maatschappelijke opdracht van zowel inclusief als passend onderwijs, dan vraagt dat juist om méér differentiatie binnen de school en de klas.

Om onderwijssegregatie tegen te gaan, stellen wij dan ook de volgende beleidsaanbevelingen voor: allereerst is een uitstel van het selectiemoment bij de overgang van het PO naar het VO belangrijk. Mogelijkheden hiertoe

---
pdf_page: 143
---

moeten onderzocht worden. Brede brugklassen moeten door het hele land op scholengemeenschappen aanwezig zijn. Alle schoolbesturen moeten zich in gaan zetten om onderadvisering tegen te gaan. Samen naar School-klassen en
andere vormen van inclusief onderwijs voor kinderen met een beperking moeten een optie worden in het hele land, zodat iedere leerling en diens ouders een keuze hebben over de vorm van onderwijs die zij willen krijgen.

---
pdf_page: 144
---

# DE ONDERWIJSVISIE VAN BIJ1 

Hoofdwerk heeft meer waardering in onze maatschappij dan handwerk. Dit wordt op allerlei manieren duidelijk in onderwijs en samenleving: technische en uitvoerende beroepen worden minder gewaardeerd. Zowel in het primair onderwijs als in het voortgezet onderwijs is er een enorme focus op cognitieve ontwikkeling, met veel aandacht voor vakken zoals taal, rekenen, begrijpend lezen en spelling. Er wordt weinig aandacht besteed aan vaardigheden als creativiteit, organisatievermogen, inlevingsvermogen, planningsvaardigheden, het nemen van initiatief, samenwerkingsvermogen en het goed om kunnen gaan met teleurstellingen en emoties. Als je kijkt naar wat kinderen nodig hebben op latere leeftijd, is de tweede groep vaardigheden minstens zo belangrijk als de eerste. Ons onderwijs moet kinderen meer bieden dan alleen ontwikkeling van cognitieve vaardigheden. Scholen zouden ook de plek kunnen zijn waar kinderen bijvoorbeeld een democratische opvoeding krijgen, goed leren omgaan met elkaar, leren om met elkaar een gemeenschap te vormen en leren om met verantwoordelijkheden om te gaan.

Op het primair onderwijs is het bijbrengen van kennis over taal, rekenen, spelling en begrijpend lezen het doel van het werk geworden voor de docenten. BIJ1 is van mening dat deze vakken een middel zouden moeten zijn om andere, belangrijkere vaardigheden te leren. Zowel leraren, die te kampen hebben met hoge leerdoelen, hoge werkdruk en weinig
voorbereidingstijd, als leerlingen, die snel verveeld raken en creatief onvoldoende gestimuleerd worden, hebben veel last van het huidige systeem.

Daarnaast laat het huidige onderwijssysteem te weinig ruimte voor variatie in eigenschappen en vaardigheden van de leerlingen. Leerlingen worden

---
pdf_page: 145
---

langs dezelfde meetlat gelegd. Als je op de middelbare school slecht bent in talen, maar heel goed in wiskunde, kan het zomaar zijn dat je niet op vwo-niveau eindexamen kan doen, omdat je door je cijfers op taal al bent afgestroomd naar de havo. Dat betekent dat je dus ook niet meer voldoende uitgedaagd wordt in wiskunde. Zo moeten kinderen dus vooral werken aan het wegwerken van een achterstand van iets waar ze niet goed in zijn, terwijl zij nauwelijks worden uitgedaagd in de vakken waar ze heel goed in zijn. Daarbovenop komt nog de toetscultuur, die een grote rol speelt in de ontwikkeling van een laag zelfbeeld voor leerlingen die moeite hebben met de manier waarop en welke vaardigheden worden getoetst.

Kortom: er zou meer focus moeten komen op het aanleren van vaardigheden en executieve functies. Executieve functies horen bij het denkvermogen. Het zijn denkprocessen die nodig zijn om activiteiten te plannen en aan te sturen. Je kunt ze zien als een 'dirigent'. Ze helpen bij alle soorten taken. Hier moeten meer leerlijnen voor komen. Er moet een einde komen aan de toetscultuur. Het curriculum
moet uitgebreid worden met meer handvakken. Er moet onderzoek gedaan worden naar de mogelijkheden voor een flexibeler curriculum, dat meer toegespitst is op de individuele talenten van de leerlingen. Er moet meer focus komen op sociale vaardigheden. Kinderen moeten meer kunnen bewegen tijdens schooltijd en meer in contact kunnen komen met de natuur, in plaats van altijd binnen te zitten. School zou een plek moeten zijn waar kinderen zich meer, in plaats van minder gestimuleerd voelen.

Tot slot is het belangrijk dat het curriculum op het primair en voortgezet onderwijs aandacht gaat besteden aan het koloniale en slavernijverleden van Nederland. Dit is een belangrijk onderdeel van onze geschiedenis dat vaak onderbelicht wordt, en vanaf jonge leeftijd zou moeten worden meegegeven. De consequenties van ons verleden spelen nog steeds door in onze huidige samenleving, waarin racisme een structureel en geïnstitutionaliseerd probleem is. Het curriculum op scholen zou meer ruimte moeten laten voor een diverser en inclusiever perspectief op onze geschiedenis, ook om ons heden beter te kunnen begrijpen.

---
pdf_page: 146
---

# DIGITALISERING IN HET ONDERWIJS 


#### Abstract

Digitalisering zou een middel moeten zijn om kansengelijkheid en onderwijskwaliteit te bevorderen. Dat is het nu vaak niet. De klassen worden te groot waardoor leraren te weinig tijd en aandacht hebben om leerlingen adequaat bij te kunnen staan. De leerling-volgsystemen zijn een consequentie van dit tijd- en geldgebrek, maar menselijk contact raakt hierdoor verloren. BIJ1 gelooft dat menselijk contact een essentieel onderdeel van onderwijs is dat absoluut niet verloren mag gaan.


Ook komt er steeds meer surveillance in het onderwijs door soortgelijke systemen. BIJ1 gelooft dat het belangrijk is dat leerlingen al op jonge leeftijd leren dat ze een fout mogen maken, en dat ze in alle vrijheid en met privacy hun intellectuele ontwikkeling moeten kunnen doormaken. Bepaalde leerling-volgsystemen permitteren ouders om de prestaties van hun kind, soms al bij oefenopgaven, te vergelijken met andere kinderen in de klas. Daarom is het belangrijk om kritisch te kijken naar de rol van surveillance in de digitalisering van het onderwijs en de mogelijk schadelijke effecten hiervan. Daarnaast zou de overheid scholen moeten ontmoedigen gebruik te maken van platforms van bedrijven die surveillance als bedrijfsmodel hebben.

Digitalisering speelt een grote rol in onze huidige samenleving. BIJ1 gelooft dat het niet alleen belangrijk is dat leerlingen digitale vaardigheden worden bijgebracht,
maar dat zij ook een kritische houding leren aan te nemen ten opzichte van technologie. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door programmeerlessen aan te bieden op scholen, zodat leerlingen beter leren begrijpen hoe computers en technologie in elkaar zitten. Door meer te begrijpen over hoe computers, algoritmes en technologie in elkaar zitten, is het ook makkelijker je tegen bepaalde risico's als privacyschending te wapenen.

Digitale oplossingen kunnen ook laagdrempeligheid waarborgen en toegankelijkheid bevorderen. Opleidingsinstituten moeten daaraan meewerken, zodat het onderwijs toegankelijker wordt voor bijvoorbeeld leerlingen en studenten met een beperking. Daarbij zouden scholen altijd laptops en wifi-hotspots ter beschikking moeten stellen voor leerlingen uit minimagezinnen.

---
pdf_page: 147
---

# HET MBO 

BIJ1 staat voor inclusief en gelijkwaardig onderwijs. Op dit moment is er in Nederland nog steeds sprake van een onderwaardering en onderinvestering in het mbo-onderwijs. Daarom zouden wij de volgende verbeterpunten willen aandragen: de doorstroom van het mbo naar het hbo moet verbeterd worden. Dit zou bijvoorbeeld beter verlopen als er een contactpersoon wordt ingesteld op elke hbo-instelling die zich bezighoudt met de voormalige mbo-studenten. Ook moeten er betere schakelprogramma's komen, zodat de drempel tot doorstroom zo laag mogelijk wordt.

Ook is het nu zo dat het mbo verplicht burgerschapsonderwijs als vak moet geven. Voor andere onderwijsinstellingen geldt dit niet. Deze uitzonderingspositie is volgens BIJ1 nergens voor nodig. Burgerschapsonderwijs zou op elke onderwijsinstelling als vak gegeven moeten worden. Ook zou de werkdruk op het mbo verlaagd moeten worden voor docenten. Nu is het vaak zo dat zij te weinig tijd hebben om hun lessen goed en adequaat voor te bereiden. Daarnaast hebben zij erg weinig doorgroeimogelijkheden in hun beroep.

Kortom: het beroepsonderwijs zou versterkt moeten worden. Vmbo- en mbo-instellingen zouden beter moeten samenwerken voor een soepele doorstroom. Mbo-docenten moeten meer ruimte krijgen om door te groeien. En het allerbelangrijkste: de waardering voor het beroepsonderwijs moet versterkt worden, niet alleen op ideologisch niveau, maar ook op praktisch niveau. Dit betekent dat er meer financiële middelen moeten komen voor de docenten en de leerlingen; zodat elke leerling de benodigde aandacht krijgt.

---
pdf_page: 148
---

# HET WO 

## In het wetenschappelijk onderwijs (wo) is het niet veel beter dan in andere onderwijssectoren. Sinds 2000 zijn er 68\% meer studenten in het wo, en is de rijksbijdrage per student met maar liefst $25 \%$ geslonken. De Nederlandse uitgaven aan het wo blijven ver achter in vergelijking met andere landen.

Universitair personeel werkt structureel en massaal over. De werkdruk is enorm. Docenten worden gedwongen hun onderzoekstijd te gebruiken voor onderwijs, omdat daar veel te veel werk is. Daardoor moeten zij hun onderzoek vaak in hun vrije tijd doen, wat zorgt voor een nog hogere ervaring van werkdruk en massale burn-outs. Uit onderzoeken van FNV en VAWO blijkt dat $78 \%$ van het personeel aan universiteiten in de weekenden en avonden moet werken om hun werk bij te te houden, maar dat $73 \%$ zelfs dan hun werk nog niet af krijgt. Bijna de helft van de docenten werkt gewoon door als ze ziek zijn. Ook krijgt ruim driekwart het overwerk niet gecompenseerd. Meer dan de helft geeft aan lichamelijke of psychische klachten te hebben als gevolg van de hoge werkbelasting. De toenemende studentenaantallen, een ontoereikende urenvergoeding en het personeelstekort zorgt ervoor dat de werkdruk alleen maar toeneemt. Hierdoor ontstaat er een lagere betrokkenheid, minder bevlogenheid en een lage tevredenheid onder docenten.

Als gevolg van de structurele afname in financiering en de toenemende onzekerheid in financiering van afgestudeerde PhDstudenten is het aantal flexibele contracten voor gepromoveerden aan de universiteit ernstig toegenomen. Deze toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt zorgt voor een grote prestatiedruk, veel onzekerheid en werkstress. Het is belangrijk dat promovendi een vast contract krijgen in plaats van dat ze met beurzen worden beloond, om hun rechten en financiering te waarborgen. Daarnaast moet de NWO garanderen dat jonge onderzoekers genoeg kansen hebben om gesubsidieerd te worden.

Deze verarming van het wetenschappelijk onderwijs zorgt ervoor dat de onderwijskwaliteit achterblijft. De voorbereidingstijd voor colleges neemt af, het aantal studenten per werkgroep neemt toe. Het aantal scripties dat docenten moeten begeleiden is zo groot dat de kwaliteit van de begeleiding hieronder lijdt. Om al deze schadelijke ontwikkelingen

---
pdf_page: 149
---

tegen te gaan, stellen wij het volgende voor: de doelmatigheidskorting wordt afgeschaft, om verdere bezuinigingen in het wo te voorkomen. Daarnaast moet de overheidsbijdrage aan het wo hersteld worden naar het niveau van 2000. Dit komt neer op een extra investering van 1,15 miljard euro per jaar. Zo keert de rijksbijdrage per student terug naar een niveau waarop het onderwijs een betere kwaliteit zal hebben op alle vlakken.

Ook moet er meer democratisering en decentralisatie komen op het hoger onderwijs. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door het herintroduceren van de Universiteitsraad zoals die tot halverwege de jaren ' 90 bestond, waarin studenten en medewerkers gezamenlijk fungeren als een soort parlement, en instemmingsrecht, budgetrecht en initiatiefrecht hebben. Colleges van Bestuur en Raden van Toezicht worden afgeschaft. Decanen moeten gekozen kunnen worden. Er moet kritisch gekeken worden naar de bachelor-masterstructuur (en het promotietraject) van het Bologna-akkoord, waarmee een hele reeks aan centralisering, uniformisering en marktwerking in gang is gezet. De accreditatie van opleidingen zou minder op eindtermen en leerdoelen gebaseerd moeten zijn. Onderwijsinstellingen en vooral democratische en decentrale organen in die instellingen zouden hier een sterke stem in moeten hebben.

Marktwerking in het hoger onderwijs moet tegengegaan worden. De arbeidsmarkt dient geweerd te worden van (semi-) openbare instellingen in zoverre zij onderwijs en onderzoek op de universiteit en hogeschool ondermijnt. Leren draait niet om duurzame inzetbaarheid voor de arbeidsmarkt of om het hiertoe verkrijgen van 'competences', maar om nieuwsgierig verkennen en bestuderen, om falen, om het cultiveren van een houding tegenover de wereld. Universiteiten moeten hun geld verdelen onder faculteiten en opleidingen op basis van input, niet output. Nu is het zo dat faculteiten en opleidingen budget krijgen op basis van de hoeveelheid studenten, behaalde studiepunten en behaalde diploma's. In plaats daarvan zou er gekeken moeten worden naar wat een vak en opleiding daadwerkelijk aan budget nodig heeft om goed onderwijs te kunnen bieden.

Tot slot moeten medewerkers een beroep kunnen doen op onafhankelijke ombudsbureaus, die op hun beurt de macht en middelen hebben om een onderzoek te beginnen naar misstanden.

---
pdf_page: 150
---

# HET LERARENTEKORT 

## Om het huidige lerarentekort tegen te gaan en ervoor te zorgen dat deze niet meer terugkomt, is het nodig om aan systeemverandering in plaats van symptoombestrijding te doen. Dit komt neer op twee zaken: het verlagen van de werkdruk en het verhogen van het salaris.

Er moet flink geïnvesteerd worden in het primair onderwijs. De werkdruk is daar op het moment veel te hoog en het salaris veel te laag. Dat zorgt ervoor dat er veel uitval is van leerkrachten, er weinig instroom bij de lerarenopleidingen is, en een hoog ziekteverzuim. Deze ontwikkelingen werken het lerarentekort in de hand, en zorgen ervoor dat de onderwijskwaliteit op het PO in Nederland alsmaar daalt. Het aantal burn-outs is nergens zo hoog als in het PO. Om deze werkdruk te verminderen is een aantal zaken nodig, zoals het faciliteren van onderwijsondersteunend personeel, zodat er meer hulp is voor de leerkracht. Daarnaast moet er meer tijd komen om de lessen voor te bereiden, bijvoorbeeld door het verminderen van de administratieve lasten. Tot slot is het nodig dat de klassen kleiner worden. Dit vermindert niet alleen de werkdruk voor de leraar, maar zorgt ook voor een betere onderwijskwaliteit voor de leerling. Leraren moeten hun creativiteit in het vak weer kwijt kunnen.

Ook in het voortgezet onderwijs loopt de werkdruk op. Leraren worden weinig betrokken bij de besluitvorming, terwijl de prestatiedruk steeds verder groeit. Onderwijsvernieuwingen mislukken hierdoor vaak. Bovendien komen investeringen in het onderwijs zelden terecht bij de leraren en de klassen zelf. Eén op de vier docenten in het VO kampt inmiddels met burn-outklachten. Het lerarentekort neemt steeds verder toe, onder andere door de verminderde toestroom, die deels weer te maken heeft met de toenemende werkdruk en het lage salaris.

Om kwalitatief goed onderwijs te verzorgen is het van belang dat leraren op het VO minder lessen per week gaan geven. In Europa geven leraren gemiddeld 20 lessen per persoon per week. In de best presterende landen ligt dat aantal lager. Maar in Nederland geven docenten gemiddeld 25 lessen per week. Hierdoor is er minder tijd voor kwaliteit. Het is hoog tijd om te zorgen dat het aantal lessen per week voor leraren in Nederland omlaag gaat, zodat deze meer tijd kunnen besteden aan de kwaliteit van hun onderwijs.

---
pdf_page: 151
---

Het lerarentekort in het VO zal drastisch blijven toelopen als er niet nu ingegrepen wordt. Als het zo doorgaat, zullen bepaalde vakken helemaal niet meer onderwezen worden over een aantal jaar. Om dit te voorkomen is het belangrijk dat leraren weer meer zeggenschap krijgen over de inrichting van hun onderwijs en dat zij betrokken worden bij besluitvorming daarover op alle niveaus. Ook is structurele toename van de financiering in het VO hard nodig.

Tot slot is het belangrijk dat de overheid manieren gaat onderzoeken om het uitzenden van leerkrachten via uitzendbureaus tegen te gaan. Zo worden leraren namelijk tegen elkaar uitgespeeld. Zo worden leraren namelijk tegen elkaar uitgespeeld. Pabo's zouden ook meer aandacht moeten besteden aan hoe om te gaan met de werkdruk in het onderwijsveld, die vanuit zowel de samenleving, scholen als de ouders komt.

---
pdf_page: 152
---

# TOEGANKELIJKHEID 

Om de samenleving voor iedereen mensen toegankelijk en inclusief te maken, is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen het medische model van beperking en het sociale model van beperking. Deze termen maken onderscheid tussen wat daadwerkelijk beperkend is: je medische conditie of de maatschappij die daar geen rekening mee houdt? Het medische model stelt dat mensen met een beperking beperkt worden door hun beperking. Deze beperking wordt gezien als een afwijking en middels hulpmiddelen en individuele aanpassingen wordt geprobeerd deze afwijking van de norm zo klein mogelijk te maken. Het sociale model stelt daarentegen dat het de samenleving is die de beperking van mensen daadwerkelijk beperkend maakt. Een concreet voorbeeld hiervan is dat het niet de rolstoel (en dus de beperking) is die ervoor zorgt dat iemand niet een bibliotheek in kan, maar de drempel bij de ingang, dus de samenleving die niet voldoende is aangepast op de beperking.

Voor een duidelijke uitleg over het sociale model, zie het volgende filmpje: https:// nietsoveronszonderons.nl/sociaalmodel/

Het huidige systeem volgt het medische model. Hierdoor wordt er voornamelijk vanuit liefdadigheid gehandeld naar mensen met een beperking: mensen met een beperking worden vaak zielig gevonden en gezien als hulpbehoevend. Tegelijkertijd zijn er vanuit de overheid vrijwel geen sancties of verplichtingen om de samenleving daadwerkelijk toegankelijk te maken. We gebruiken nu liefdadigheid om mensen met een

---
pdf_page: 153
---

beperking zo dicht mogelijk naar de norm of het gemiddelde te brengen, in plaats van structurele aanpassingen te doen die onze maatschappij voor iedereen toegankelijk maken. Er wordt te veel vanuit liefdadigheid gedacht en gehandeld, en niet vanuit mensenrechten.

In 2016 is in Nederland het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap geratificeerd ${ }^{1}$. Dit verdrag is al in 2006 opgesteld en geschreven vanuit het sociaal model:
"Erkennend dat het begrip handicap aan verandering onderhevig is en voortvloeit uit de wisselwerking tussen personen met functiebeperkingen en sociale en fysieke drempels die hen belet ten volle, effectief en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving".

Het verdrag spreekt over handicaps volgens het sociaal model en benoemt expliciet dat handicaps kunnen veranderen. Dat wil zeggen dat wie vandaag gehandicapt is, dat morgen wellicht niet meer is. Niet omdat hun beperking plotseling verdwijnt, maar omdat de maatschappij toegankelijker is en hen niet langer gehandicapt maakt. BIJ1 is van mening dat het de taak van de overheid is om deze maatschappij zo toegankelijk mogelijk te maken. Wij vinden dat het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap moet worden nageleefd, inclusief sancties vanuit de overheid om ervoor te zorgen dat dit ook daadwerkelijk gebeurt.

[^0]
[^0]:    ${ }^{1}$ https://iederin.nl/wp-content/uploads/2019/12/Schaduwrapport-VN-verdrag-Handicap. pdf Een toegankelijke en makkelijk begrijpelijke versie hiervan is hier te vinden: https:// iederin.nl/wp-content/uploads/2019/12/Schaduwrapport-eenvoudige-versie.pdf

---
pdf_page: 154
---

# HET RECHT OP ZELFBESCHIKKING VAN MOSLIMS 

## Er heerst in Nederland, net als in veel andere delen van de wereld, een klimaat van islamofobie. Een jarenlange hetze tegen moslims door politiek (extreem-)rechts heeft moslimhaat inmiddels genormaliseerd. De Nederlandse overheid heeft de plicht om alle Nederlanders te beschermen en gelijk te behandelen. Op dit moment is dat niet het geval.

Ook juridisch zijn er stappen te zetten in het tegengaan van moslimhaat en het beter beschermen van het recht op zelfbeschikking voor moslims, en in het bijzonder voor moslimvrouwen. BIJ1 wil dat het gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding (ook wel het niqab-verbod) per direct wordt opgeheven. Ook moet het discriminatoire hoofddoekverbod voor rechters en griffiers worden afgeschaft. Hier spreekt ook het College voor de Rechten van de Mens zich hard voor uit.

Tot slot moet er hard voor gestreden worden dat werkgevers niet meer zelf mogen bepalen of ze wel of niet mensen met een hoofddoek, keppeltje of andere religieuze attributen in dienst nemen. Dit is discriminatie, en daar moet de overheid zich hard tegen uitspreken.

---
pdf_page: 155
---

# ABORTUS 

## Wereldwijd staan vrijheden en rechten zoals abortus onder druk. Ook in Nederland zijn er signalen dat er nog altijd huisartsen zijn die moraliserend omgaan met abortus, door hun morele oordeel mee te nemen in het wel of niet doorverwijzen van een ongewenst zwanger persoon naar een abortuskliniek. Er is geen transparantie in de Wet Afbreking Zwangerschap, wat betekent dat er geen zicht is op hoe huisartsen de beslissing (zouden moeten) maken over het wel of niet doorverwijzen naar een abortuskliniek.

BIJ1 spreekt zich hier hard tegen uit, en vindt dat de overheid hetzelfde moet doen. Er is nog altijd een taboe rondom abortus. Dit valt niet alleen te zien aan de groeiende protesten rondom abortusklinieken, maar ook aan de uitzonderingspositie die aan abortuszorg is toegekend ten opzichte van reguliere zorg.

Abortus staat nog altijd in het Wetboek van Strafrecht. Abortus wordt nog altijd behandeld als een criminele kwestie in plaats van een medische zaak - onterecht, wat ons betreft. Abortus moet dus uit het Wetboek van Strafrecht. Om het taboe rondom abortus tegen te gaan zou het ministerie van VWS een campagne moeten starten om abortus bespreekbaar te maken. Het is belangrijk dat ongewenst zwangere personen het gevoel hebben dat ze hierover mogen en kunnen praten in alle vrijheid.

Abortusklinieken zijn in Nederland van hun financiering afhankelijk van subsidies die zij jaarlijks moeten aanvragen. Dit geeft abortuszorg een uitzonderingspositie. Ook is er maar een beperkt aantal abortusklinieken in Nederland, waardoor er mensen zijn die soms ver moeten reizen (bijvoorbeeld van Harlingen naar Groningen). Ook wordt niet voor alle ongewenst zwangere personen abortus nu vergoed, en klinieken mogen zelf bepalen of en hoeveel korting zij geven aan mensen die niet verzekerd zijn onder de WLZ (Wet Langdurige Zorg), zoals ongedocumenteerde mensen.

Tegen al deze beperkende factoren en regelgeving spreekt BIJ1 zich uit. Abortuszorg is een urgente zorg die voor iedereen volledig toegankelijk moet zijn. BIJ1 is ook van mening dat abortuszorg onder de reguliere zorg zou moeten vallen. Dit betekent ook dat

---
pdf_page: 156
---

er geen aparte abortusklinieken meer zijn, maar abortusafdelingen in alle verloskundigenpraktijken en andere medische centra. Dit bevordert niet alleen de bereikbaarheid voor de cliënt, maar ook de bereikbaarheid voor abortusartsen zelf.

BIJ1 is van mening dat iemand die ongewenstonbedoeld zwanger is altijd het recht heeft om in alle vrijheid een keuze te kunnen maken. De overheid heeft de plicht om deze vrijheid te waarborgen. Er moet dus een einde komen aan de verplichte 5 dagen bedenktijd, die er soms voor zorgt dat ongewenst zwangere personen langer moeten wachten dan zij willen. Dit kan leiden tot gevoelens van machteloosheid en stress. Ook moeten mensen die hun zwangerschap willen beëindigen kunnen rekenen op onafhankelijke en onpartijdige hulp bij deze moeilijke beslissing. Deze zorgverlener zou, net als bij andere zorg, keuzehulpgesprekken aan de ongewenst
zwangere persoon moeten aanbieden, zonder een moreel oordeel aan deze gesprekken te verbinden. Het is belangrijk dat de overheid geen subsidies meer verstrekt aan organisaties die deze onafhankelijke hulp niet bieden.

Ook moet de abortuspil toegankelijker zijn. Niet alle huisartsen schrijven deze voor. Dit zou wel genormaliseerd moeten worden, en het is belangrijk dat huisartsen hierin gaan samenwerken met abortusklinieken en verloskundigenpraktijken.

Tot slot is het belangrijk dat er meer ervaringsdeskundigheid komt in de abortuszorg. Het stigma rondom abortus is op het moment zo groot, dat maar weinig mensen hun zorgervaring delen. Om de abortuszorg te kunnen verbeteren, is het belangrijk dat mensen die een abortus hebben gehad hierover mee kunnen praten.

---
pdf_page: 157
---

# KLIMAATRACISME 


#### Abstract

De klimaatcrisis heeft op verschillende plekken wereldwijd al enkele jaren schadelijke effecten op lokale ecosystemen, de beschikbaarheid van water en vruchtbare grond, en daarmee het welzijn van de bevolking. In Nederland en de rest van wat onder 'het westen' wordt geschaard, zitten we in een positie van privilege, want deze crisis zal op de korte termijn onze levens nog niet op hetzelfde niveau bedreigen. In het kort: de klimaatcrisis is veroorzaakt door westerse landen en multinationals, maar treft vooral landen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika.


Deze scheve verhoudingen gelden als pijnlijke illustratie van hoe kolonialisme en imperialisme de huidige ongelijkheid zo ver uiteen heeft gezet. Het zijn vooral landen die zelf een veel kleinere bijdrage leveren aan de wereldwijde uitstoot die het meeste gevaar lopen. Denk hierbij aan overstromingen of juist extreme droogte, die als gevolg hebben dat ecosystemen en voedselvoorziening verdwijnen.

Deze gecreëerde ongelijkheid noemen we 'klimaatracisme': witte instituties hebben jaren geprofiteerd van bijvoorbeeld de verschillende grondstoffen uit deze regio's en hebben daarbij gezorgd voor het ontstaan van de klimaatcrisis, allemaal terwijl ze daarmee vooral de lokale inwoners willens en weten blootstellen aan deze gevaren en hen daarin aan hun lot overlaten.

Ook economische uitbuiting speelt hierin een grote rol: naast het feit dat deze landen veel harder getroffen worden, hebben ze door eeuwen aan westerse uitbuiting vaak ook niet de middelen om zowel preventief als reactief om te gaan met de situaties die ontstaan door klimaatverandering. Dit omdat de huidige verhoudingen veelal voor armoede zorgen, wat de kwetsbaarheid van een land alleen maar verder vergroot.

De oorzaak van de klimaatcrisis, namelijk de dorst naar constante economische groei en de schadelijke maatregelen die daarvoor nodig zijn, is niet alleen indirect verantwoordelijk voor leed: oorspronkelijke bewoners wereldwijd krijgen te maken met directe aanvallen met als doel hen te verjagen van hun grondgebied. Bijvoorbeeld om weilanden aan te leggen of een mijn te bouwen voor aanwezige grondstoffen.

---
pdf_page: 158
---

Ondanks dit alles zien we dat ook de overheersende stemmen in de klimaatbeweging wit zijn. Ook hier vallen gemarginaliseerde groepen veelal buiten de boot en krijgen hun stemmen nog te vaak niet de ruimte die zij binnen deze beweging zouden moeten hebben. Dit terwijl indigenous* groepen wereldwijd verreweg het grootste aandeel leveren als het aankomt op de bescherming van natuurgebieden.

Daarom moet een rechtvaardige aanpak van de klimaatcrisis altijd anti-kolonialistisch zijn en niet alleen opereren vanuit de westerse/witte normen.
*Oorspronkelijke bewoners van een land en/of gebied

---
pdf_page: 159
---

# PALESTINA 

## Vanuit de twee grondwaarden die we bij BIJ1 hanteren, radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid, is het voor ons vanzelfsprekend dat we ons ook inzetten voor de rechten van Palestijnen. Daarmee hoort het ook tot onze taak om duidelijk stelling te nemen tegen de politiek van de staat Israël die deze rechten met voeten treedt.

DOns uitgangspunt daarbij is dat protest tegen de politiek van de staat Israël meer dan gerechtvaardigd is. Onze stellingname daarbij blijft geheel binnen de grenzen van de wet, binnen de normen van wat we onder democratie verstaan - zie artikel 1 van onze Grondwet - en binnen de internationaal afgesproken verdragen.

## Waarom het zo moeilijk blijkt om over de kwestie Palestina/Israël te spreken

Het is niet eenvoudig om een zinnige discussie te voeren over de kwestie Palestina/Israël zonder dat de emoties hoog oplopen. De reden daarvoor is dat er onderhuids paradigma's meespelen, waardoor we langs elkaar heen spreken. In grote lijnen zijn er drie paradigma's te onderscheiden:
Paradigma 1: Israël is een klein land, een toevluchtsoord voor de joden, de overlevenden van de Shoah, een land dat zich staande moet houden in een vijandige, Arabische omgeving.
Paradigma 2: Joodse Israëli's en Palestijnen vechten om hetzelfde stukje land, en zijn beiden niet bereid tot
compromissen. Met andere woorden: waar er twee vechten, hebben er twee schuld.
Paradigma 3: Israël is een settlerkoloniale en bezettende mogendheid, die de inheemse Palestijnse bewoners van het land bij de stichting van de staat heeft onteigend en verdreven, en nog steeds doorgaat met die etnische zuivering.

Deze tegenover elkaar staande paradigma's gaan dus over de vraag wie de hoofdverantwoordelijken zijn voor de ontstane situatie in het land dat vroeger Palestina heette en nu Israël wordt genoemd. Het is duidelijk dat wij ons terugvinden in paradigma 3. Dat is geen ontkenning van de grote rol die jodenvervolging heeft gespeeld in het ontstaan van de staat Israël, en ook geen ontkenning van het uitgangspunt dat joden recht hebben op bescherming en veiligheid. Maar we kunnen ook niet ontkennen dat de stichting van de staat Israël rampzalige gevolgen heeft gehad voor een ander volk dat geen enkele schuld

---
pdf_page: 160
---

treft voor het leed dat de joden in Europa is aangedaan. We geloven daarom ook niet dat Israël op deze wijze door kan gaan, en we zijn er ook van overtuigd dat er betere methoden zijn om antisemitisme tegen te gaan. We sluiten ons aan bij de hoogleraar in Joodse studies Steven Beller, die stelt dat het een betere strategie is om mee te werken aan een maatschappij waarin verschil mag bestaan, en kleine minderheden zoals de joden beschermd worden door een consensus waarbij de meerderheid er ook voor zorgt dat de rechten en belangen van minderheden worden gerespecteerd. Die opvatting delen we ook met de joodse organisaties zoals in de VS the Jewish Voice for Peace, die vindt dat Israël op de verkeerde weg is en niet namens hen spreekt. En met soortgelijke groepen in alle westerse landen, zoals in Nederland Een Ander Joods Geluid.

Het zionisme was eens onder joden in Europa een niet erg populaire politieke stroming. Dat het uiteindelijk een enorme overwinning heeft behaald en met behulp van de westerse mogendheden een staat kon vestigen in het land dat Palestina heette, is zonder twijfel het gevolg van de enorme misdaad die de joden (en andere groepen als Roma en Sinti) onder het Duitse nazisme werd aangedaan. Het is begrijpelijk dat zionisten zochten naar een oplossing die voor eens en altijd een einde zou maken aan het antisemitisme. Maar wat in paradigma 1 wordt weggelaten, is dat de 'oplossing' ten koste is gegaan, en nog gaat, van een ander volk. Israëlisch historicus Ilan Pappé beschrijft het zo: zionisme ontstond als een streven naar een veilige vluchthaven voor de joden die het slachtoffer werden van het Europese antisemitisme. Maar aangezien de plek die
daartoe werd gekozen al bewoond werd, werd het zionistische streven een project van 'settler colonialism'. In vroegere dergelijke projecten zoals in Amerika en Australië leidde het settler colonialism tot genocide op de inheemse bevolking. In Palestina leidde het tot een eindeloos proces van etnische zuivering, dat tot op de dag van vandaag doorgaat. Dat wil zeggen dat de Palestijnen die tussen 1947 en 1949 en in 1967 zijn gevlucht niet meer terug mochten komen, en dat Palestijnen op een steeds kleiner terrein worden teruggedrongen, hun grond en hun huizen hun worden afgenomen, zoals op de Westoever, of dat ze zijn opgesloten in de grootste openluchtgevangenis ter wereld: Gaza, waar twee miljoen Palestijnen moeten leven op een stukje land ter grootte van twee keer Texel.

Het is duidelijk waar wij als BIJ1 staan. We gaan ervan uit dat de kwestie Palestina/Israël het best te framen is als een koloniaal project, met desastreuze gevolgen, omdat dit project nog steeds gedoogd en ondersteund wordt door de grootmachten van de westerse wereld. We citeren The Rights Forum:
"De Palestijnen zijn niet bij machte hun rechten af te dwingen. Daarvoor zijn zij aangewezen op de steun van de derde belangrijke partij in de kwestie: de internationale gemeenschap. Die beperkt zich echter tot het op papier eindeloos herbevestigen van de Palestijnse rechten. Voor het daadwerkelijk beschermen daarvan ontbreekt, ook bij Nederland, tot op de dag van vandaag de politieke wil. Daarmee is de internationale gemeenschap medeverantwoordelijk voor het voortbestaan van de kwestie. Anders

---
pdf_page: 161
---

dan een wijdverbreide voorstelling van zaken wil, is er in de kwestie-Palestina/ Israël geen sprake van twee partijen die in vergelijkbare mate inbreuk maken op elkaars rechten. De kern van de kwestie is de Israëlische bezetting en kolonisering van Palestijns gebied, die gepaard gaat met schendingen van een scala aan rechten van de overheerste Palestijnse bevolking. Dat ook Palestijnen zich schuldig maken aan schendingen van het recht is evident, maar staat in geen verhouding tot de Israëlische onderdrukking van miljoenen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, in OostJeruzalem en in Gaza."

## De politiek van de staat Israël

Israël heeft geen grondwet die de gelijkheid voor de wet van alle inwoners, ongeacht etniciteit of religie garandeert. Integendeel. Israël is gedefinieerd als een joodse staat, waarbij joden nadrukkelijk meer burgerrechten hebben dan niet-joden. Zo kan elke jood waar ook ter wereld, ook die nog nooit in Israël is geweest, eenvoudig staatsburgerschap verwerven in het kader van 'het recht op terugkeer'. Terwijl diezelfde wetten ervoor zorgen dat Palestijnen, ook zij die er generaties hebben gewoond, niet terug mogen keren als ze eens gevlucht zijn. Ook zijn er wetten die er specifiek op gericht zijn om zoveel mogelijk land te onttrekken aan de Palestijnse eigenaren en tot staatsgrond te verklaren die alleen door joden gebruikt mag worden. Palestijnen met Israëlisch staatsburgerschap krijgen vaak geen vergunning om een huis te bouwen op de grond die officieel nog van hen is. Er zijn wetten die maken dat Palestijnse staatsburgers niet kunnen wonen in alleen voor joden bestemde delen van oude en nieuwe steden.

Palestijnen zijn in Israël zelf om 'veiligheidsredenen' uitgesloten van een reeks van beroepen. De werkloosheid onder Palestijnse burgers is dan ook veel hoger dan onder joden. Joodse steden hebben aanzienlijk meer gemeentepersoneel. Palestijnen krijgen een veel kleiner deel van het gezondheidsbudget. De zuigelingensterfte is onder Palestijnen vier keer zo hoog als onder joden. Palestijnse dorpen en steden hebben door de onteigening van grondgebied veel moeite om uit te kunnen breiden. Daarentegen worden er nog steeds nieuwe joodse gemeenschappen bijgebouwd, onder andere als nederzettingen op de Westoever. Experts op het gebied van internationaal recht én VN-functionarissen noemen het beleid van Israël apartheid - volgens internationaal recht een misdaad tegen de mensheid.

Dit gaat alleen over de miljoen Palestijnen die in Israël zelf wonen. Op de Westoever worden de nederzettingen steeds verder uitgebreid, en de Palestijnse bevolking op steeds kleinere enclaves bijeengedreven. Het is geen geheim meer dat het de bedoeling is om de nederzettingen te annexeren, wat feitelijk in de praktijk al is gebeurd. Jeruzalem wordt gestadig 'gejudaïseerd'. Dat wil zeggen dat Palestijnen in Oost-Jeruzalem uit hun huizen worden gezet, die vervolgens joodse inwoners krijgen. Het wordt voor Palestijnen die nog in Jeruzalem wonen steeds moeilijker gemaakt, omdat ze onder andere hun residentierechten kunnen verliezen als ze werk zoeken buiten de stadsgrenzen. En in de Gazastrook zitten twee miljoen Palestijnen opgesloten, die een vergunning nodig hebben om de strook te verlaten of weer binnen te komen,

---
pdf_page: 162
---

die maar in zeldzame gevallen wordt verstrekt. De beperking van de invoer van goederen als grondstoffen en het verbod op export, maakt dat er nauwelijks meer van eigen productie sprake is. De Palestijnse economie is verwoest, meer dan de helft van de bevolking is werkloos, wat betekent dat een groot deel van de bevolking afhankelijk is van externe voedselhulp, voornamelijk van de UNRWA, de VN. Door een gebrek aan elektriciteit werken de pompen van de riolering niet voldoende, waardoor het water vervuilt en binnenkort ondrinkbaar is. De landbouwgrond die er in het overbevolkte Gaza nog over is, wordt voor een groot deel ontoegankelijk gemaakt als het dichtbij de grens met Israël ligt. Vissers mogen nog maar op een kleine strook water de zee in. Dan hebben we het nog niet gehad over de massieve, verwoestende aanvallen op Gaza, waarbij zoveel van wat met internationale hulp was opgebouwd weer werd vernietigd, en duizenden mensen het leven lieten.

Die situatie binnen het land dat onder het gezag van Israël staat, dus inclusief Oost-Jeruzalem, de Westoever en de Gazastrook, is onmenselijk en valt op geen enkele manier te verdedigen. We vinden het zeer gerechtvaardigd om tegen de bezettingspolitiek van Israël stelling te nemen, en vinden dat iedereen die democratische waarden, mensenrechten en gelijkwaardigheid hoog in het vaandel heeft dat ook zou moeten doen.

Is dat hetzelfde als 'Israël willen vernietigen' zoals de aanhangers van paradigma 1 zo vaak beweren? Dat is het niet. We gaan ervan uit dat Israël een werkelijk democratische staat kan worden, met gelijke burgerrechten voor
alle inwoners ongeacht etniciteit of religie, dat de bezetting moet worden opgeheven en het internationaal recht moet worden geëerbiedigd. Het is niet te verdedigen dat er twee rechtssystemen zijn, een voor joden en een voor Palestijnen. We wijzen het ook volledig af dat onze kritiek op de staat Israël neer zou komen op een nieuwe vorm van antisemitisme. De Israël-lobby in Nederland probeert al jaren eenieder die bijvoorbeeld achter de BDS-beweging staat weg te zetten als antisemieten. De pijlen zijn ook al enkele keren op BIJ1 gericht.

## De Internationale BDS-beweging

In 2005 hebben 171 maatschappelijke Palestijnse organisaties opgeroepen tot vreedzaam verzet tegen Israël. Het is een oproep tot boycot, desinvesteren en sancties (BDS) tegen Israël totdat het haar verplichtingen ten aanzien van de Palestijnen, conform het internationaal recht, nakomt. (Zie BDS Nederland.)

Dit zijn de doelstellingen van de BDSbeweging:
Het beëindigen van de bezetting (en het koloniseren) van het Arabisch gebied dat in juni 1967 bezet werd (VNResolutie 242) en het afbreken van de (illegale) muur.
Het erkennen van de fundamentele rechten en de volledige gelijkwaardigheid van de ArabischPalestijnse inwoners van Israël (VNVerdrag tegen Apartheid).
Het respecteren, beschermen en promoten van de rechten van Palestijnse vluchtelingen om terug te keren naar hun huizen en bezittingen (VN-Resolutie 194).

---
pdf_page: 163
---

Let wel: al deze eisen vallen binnen de normen van het internationaal recht. Deze vreedzame vorm van verzet, het boycotten van bedrijven en instellingen (zowel Israëlisch, als niet Israëlisch) die bijdragen aan of profiteren van het voortduren van de rechteloosheid, past binnen de democratische rechtsorde en wordt beschermd door de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vergadering. Dit werd onlangs bevestigd door het Europese Hof voor de Mensenrechten. Om het nog anders te zeggen: de weigering om Israëlische aardappels te kopen bij Albert Heijn is legitiem. Die aardappelen zijn niet joods, ze zijn Israëlisch. Gezien het feit dat de Israëlische economie en die van de nederzettingen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en het bovendien voor Israëlische bedrijven bij wet verboden is om de illegale nederzettingen uit te sluiten van zaken, maakt het niet uit of een aardappel afkomstig is uit Israël of uit een illegale nederzetting. Alle Israëlische landbouwbedrijven zijn betrokken bij mensenrechtenschendingen.

Kortom, we spreken ons dus nadrukkelijk uit om waakzaam te zijn tegen opnieuw de kop opstekend antisemitisme, en vooral om de rechtsextremistische groepen te blijven monitoren. Waar joodse instellingen zoals synagogen bedreigd worden, staan wij geheel achter betere beveiliging. We komen ook op voor het recht van joden om hun godsdienstige gebruiken te eerbiedigen, in het openbaar als joden zichtbaar te mogen zijn, hun eigen instellingen zoals scholen te mogen blijven handhaven, en door de overheid ondersteund moeten worden in het openlijk herdenken van de Shoah.

Tegelijk gaan we ervan uit dat we niet alleen het recht maar ook de plicht hebben om op te komen voor de rechten van Palestijnen, en er bij de staat Israël, maar er ook bij onze eigen regering, op aan moeten dringen dat het internationaal recht er is om geëerbiedigd te worden. Ook door Israël. De reden dat we ons druk maken over de koloniale politiek van Israël, zoals we dat in Nederland ook eens gedaan hebben met de Zuid-Afrikaanse strijd tegen de apartheid, is tweeledig. We voelen ons bij Israël betrokken vanwege een gedeelde geschiedenis. Als Europees land zijn we medeplichtig aan de Shoah, of op zijn minst heeft Nederland te weinig gedaan om de jodenvervolging tegen te gaan. Dat mag geen reden zijn om nu een ander volk tot slachtoffer te maken.

Daarnaast is het ook Israël zelf dat zich tracht te profileren als een Europees land (zie het Songfestival en het EK voetbal) en een beroep doet op onze vanzelfsprekende solidariteit. We zijn medeplichtig gemaakt aan de politiek van Israël, en dat maakt ons extra verantwoordelijk. En ja, we zijn zeker van mening dat Israël niet het enige land is waar het internationaal recht wordt geschonden, en andere landen horen daar net zo goed op aangesproken te worden. Wij horen ook in ons eigen land de hand in eigen boezem te steken waar het gaat om het handhaven van internationaal recht en mensenrechten.

---
pdf_page: 164
---

# GENDERGERELATEERD GEWELD 


#### Abstract

We leven in een verkrachtingscultuur: dat wil zeggen dat verkrachting is genormaliseerd en zelfs wordt verexcuseerd in de media en in onze cultuur. Voorbeelden van deze verkrachtingscultuur zijn dat vaak wordt gedacht dat het slachtoffer iets heeft gedaan om het uit te lokken: 'Ze vroeg erom', of: 'Wat had ze aan?'. Of dat seksueel overschrijdend en agressief gedrag wordt gezien als iets dat nou eenmaal hoort bij het 'man-zijn', en dat mannen naar hun instinct handelen.


Zeker zijn smakeloze grapjes nog geen verkrachting, maar het feit dat vrouwen geacht worden dat maar te accepteren plaveit de weg naar volgende stappen. Vrouwen worden er vervolgens vaak van verdacht dat ze overdrijven, en dat ze liegen. Zo wordt nog steeds niet serieus genomen hoeveel vrouwen er dagelijks worden verkracht. De nadruk ligt op de vrouwen die moeten leren om 'weerbaar' te zijn, en er is te weinig aandacht voor de vraag waarom mannen leren dat ze 'recht' hebben op seks. Verkrachtingscultuur zit in onze systemen, in onze media, maar ook in onze taal. Zo komt er schuld en schaamte bij het slachtoffer terecht, en niet bij de dader. Dit zorgt ook voor een hoge drempel van aangiftebereidheid.

We leven in een samenleving die mannelijk geweld bagatelliseert, legitimeert, normaliseert en zelfs uitlokt. Een halve eeuw nadat de eerste feministen
interpersoonlijk en seksueel geweld tot een thema maakten, is er nog steeds geen teken dat dat geweld afneemt. Nog steeds moeten we zorg dragen voor de slachtoffers/overlevers. De vrouwenopvang en hulpverlening komt altijd geld, capaciteit en personeel tekort. Het is dan ook dringend nodig om daarin structureel veel meer te investeren. Maar er is veel meer nodig: we moeten erkennen dat emancipatie ook over jongens en mannen gaat.

BIJ1 is van mening dat we ons meer op de daders moeten richten. Dit zou ook tot veel effectiever beleid leiden. Om daadwerkelijk iets aan gender-based violence te doen, is het belangrijk om het hele plaatje te bekijken. De context is altijd relevant: het gaat niet slechts over het incident, maar het gaat over economische ongelijkheid (vrouwen die niet weg kunnen omdat ze financieel afhankelijk zijn), opvattingen

---
pdf_page: 165
---

over gender, en de manier waarop onze samenleving en de publieke ruimte is ingericht.

De Nederlandse overheid heeft een verantwoordelijkheid om geweld tegen meisjes, vrouwen, en LHBQTI+-mensen tegen te gaan. Gender-gerelateerd geweld is eigenlijk een pleonasme; geweld is namelijk per definitie gender-gerelateerd in deze wereld. Het gaat niet alleen om geweld tegen vrouwen, meisjes en LHBTQI+-mensen, maar ook over criminaliteit, hooliganism, en andere vormen van geweld waarin mannelijkheid een belangrijke rol speelt. Toch zullen wij de term gender-gerelateerd geweld aanhouden omdat het verschillende vormen van geweld behelst. En, door onze visie op het tegengaan van gender-gerelateerd geweld, zullen ook andere vormen van geweld tegengegaan worden.

Bijna al het geld dat er nu wordt geïnvesteerd in justitie en veiligheid wordt geïnvesteerd in bestraffen. De vormen van preventie zijn bij lange na niet structureel genoeg. BIJ1 staat voor een samenleving waarin iedereen zich veilig kan voelen om zich uit te drukken, te kleden, te gedragen en te voelen zoals diegene wil. Dat betekent ook dat wij toe willen naar een wereld waarin mannen veel meer ruimte ervaren in hun gender uitdrukking en ervaring van mens-zijn. Waarin mannelijkheid niet gelijk staat aan stoer zijn, hard zijn of gewelddadig zijn. Waarin er ruimte is voor gevoeligheid, empathie en kwetsbaarheid. Waar mannen zich niet meer misdragen om indruk te maken en geaccepteerd te worden door andere mannen.

Te veel van het Nederlandse beleid is op het moment gebaseerd op een genderneutrale aanpak waarbij wordt weggelaten dat de meerderheid van geweldplegers mannen zijn. Op die manier komt niet ter sprake hoe mannelijkheid kan worden getransformeerd bij de jongens en mannen die neigen tot stoer en grensoverschrijdend gedrag. Gedrag waarmee ze anderen, maar uiteindelijk ook zichzelf schaden.

BIJ1 is voor een gender-transformatieve aanpak bij het tegengaan van gendergerelateerd geweld. Dit houdt in dat we jongens en mannen moeten aanspreken op het feit dat ze bepaald gedrag vertonen, maar ze daarmee ook andere mogelijkheden meegeven. Hun - en onze - opvattingen over mannelijkheid kunnen zo getransformeerd worden dat ze meer opties hebben, en dat daadkracht en empathie niet elkaars tegendelen hoeven te zijn. Ook is er bij een gendertransformatieve aanpak aandacht voor het versterken van de positie van vrouwen, het vergroten van de rol van mannen, en het blootleggen en transformeren van ongelijke machtsstructuren. Ook wordt hierin een non-binaire benadering van gender nagestreefd, en worden gender en seksuele diversiteit erkend.

Deze gender-transformatieve aanpak is belangrijk bij preventie, maar ook bij straffen. Mannen die zich vernederd voelen zullen na een straf niet minder geneigd zijn tot geweld. Ook het onderwijs moet hier een grote rol in gaan spelen. We moeten werken naar een integrale aanpak tegen gender-gerelateerd geweld: op interpersoonlijk niveau, op gemeenschapsniveau, op internationaal niveau en op institutioneel niveau. Ook

---
pdf_page: 166
---

is er meer onderzoek nodig om in kaart te brengen welke maatschappelijke problemen op welke manier mede veroorzaakt worden door schadelijke opvattingen over mannelijkheid. Er moeten commissies worden ingesteld, pilots worden opgezet, en uitgebreid onderzoek worden gedaan naar mogelijkheden om gender-transformatief beleid op te stellen met betrekking tot geweld.

BIJ1 ziet dat er steeds meer mannen zijn die deel van de oplossing willen zijn. De overheid heeft hierin ook een faciliterende taak: bijvoorbeeld door het stimuleren van meer betrokken vaderschap - dat hand in hand gaat met het bevorderen van zorgzame mannelijkheid en daarmee met het voorkomen van gewelddadige mannelijkheid - door bijvoorbeeld het geboorteverlof uit te breiden. Ook is het belangrijk dat de overheid jongens stimuleert om te werken binnen het onderwijs en de zorg, beroepen die traditioneel als vrouwelijk worden gezien.

Alleen door de problemen rondom gendergerelateerd geweld bij de wortel aan te pakken, kunnen we er daadwerkelijk iets tegen doen.

---
pdf_page: 167
---

# SPREEK JE UIT

---
pdf_page: 168
---

# BEKEN KLEUR

---
pdf_page: 169
---

# kom

## BUT

---
pdf_page: 170
---

# WORD LID BUIL.ORG 

©2020 BIJ1

CONTACT
INFO@BIJ1.ORG

## RADICALE

GELIJKWAARDIGHEID EN ECONOMISCHE RECHTVAARDIGHEID
⚠️ Voor AI gebruikers:
Kopieer de content hierboven en plak in je AI chat voor analyse.