Politiek.ai - Bij1 2023

---
url: https://politiek.ai/tk/bij1/2023
---



# ═══════════════════════════════════════
# Bij1 - 2023
# ═══════════════════════════════════════

---
pdf_file: "Bij1_Verkiezingsprogramma_TK_2023"
pdf_source_url: "https://dnpprepo.ub.rug.nl/87729/"
program_title: "Breek de ketens. Beken kleur."
election_date: "2023-11-22"
total_pages: 144
token_count: 26377

pdf_page: 1
---


# PROGRAMMA 2023

## BILL

---
pdf_page: 2
---

.

---
pdf_page: 3
---

# BREEX DE KETENS

---
pdf_page: 4
---

# Laten we BIJ1 komen 

om een wereld te creëren
waarin vrijheid niet langer
een abstract begrip is
maar een tastbare
realiteit voor eenieder.

## Edson Off

---
pdf_page: 5
---

# VOORWOORD EDSON OLF 

Elke ochtend, nog voordat de zon haar eerste stralen over Rotterdam wierp, stond mijn moeder om 5 uur op om naar haar werk te gaan. Haar dag begon vroeg, veel vroeger dan die van de meeste mensen. Een vrouw van vele facetten. Zorgzaam, liefdevol, maar ook streng. Thuis wisten we altijd EXACT waar we aan toe waren als wij iets deden dat niet mocht.

Ik kan me de dag nog goed herinneren toen ze tegen mij zei dat mensen zoals wij in dit land 2 of 3 keer harder moeten werken om, misschien, als álles meezit, misschien hetzelfde te bereiken. Het bracht een wirwar van emoties teweeg. Angst. Verdriet. Machteloosheid.

Maar ook strijdbaarheid. Ik zie in dat we ondanks de ONvrijheden die we tegenkomen, moeten blijven vechten voor een rechtvaardigere wereld. Een wereld waarin iedereen wordt geaccepteerd en gewaardeerd voor wie ze zijn, een wereld waarin we allemaal vrij zijn en niet gevangen in een systeem dat ons lot bepaald. Mijn moeder was niet uniek in het feit dat ze elke ochtend zo vroeg opstond om naar haar werk te gaan. Dit is een verhaal dat duizenden mensen dag in dag uit ervaren. Ze staan vroeg op, werken lange dagen maar aan het einde van de maand houden ze niet genoeg over.

Is dit vrijheid?

Dit manifest is voor al diegenen die elke dag vechten om hun hoofd boven water te houden en gevangen zit in dit systeem van koloniale uitbuiting, racisme en kapitalisme. Van patriarchaat, haat tegen LGBTQIA+ mensen, validisme en ontoegankelijkheid. Van staatsgeweld, xenofobie en fascisme.

Het is precies hetzelfde systeem waar mijn moeder mij tientallen jaren geleden voor waarschuwde. Het systeem dat mensen uitsluit ondanks dat onze voorouders hier al eeuwenlang tegen hebben gevochten. Het is het systeem dat ons gevangen houdt in de overlevingsstand.

---
pdf_page: 6
---

Binnen ditzelfde systeem moet ik mijn zoon binnenkort diezelfde waarschuwing gaan geven als die mijn moeder mij ooit gaf. En zal hij waarschijnlijk ook die angst, het verdriet en het gevoel van machteloosheid ervaren die ook ik toen ervoer. Maar ik ben hier niet om de realiteit te beschrijven; WE zijn hier SAMEN voor verandering. Voor het doorbreken van ketens, over het streven naar een samenleving waarin vrijheid en gelijkheid niet alleen woorden zijn, maar een realiteit voor iedereen. We hebben het over het bouwen van een systeem dat mensen niet gevangen houdt, maar hen bevrijdt.

Ik ben hier zodat mijn zoon over heel wat jaren een ander verhaal kan vertellen. Dat de overdracht van het verhaal STOPT. Dat intergenerationale trauma heelt. Samen schrijven we dat nieuwe verhaal. Samen bouwen we op het werk van de vorige generaties, aan het verhaal van de toekomst, die we door kunnen geven aan de volgende generaties. Het verhaal waarin we samen de ketens hebben doorbroken. Waarin herstel is geweest en heling heeft plaatsgevonden. Het verhaal waarin we vrij zijn.

# Breek de ketens. Beken kleur. 

Edson Olf

---
pdf_page: 7
---

# INLEIDING PROGRAMMA 2023 

Beste lezer,

Wij hebben in de opmaak van dit programma verschillende woorden en begrippen gemarkeerd met een grijze achtergrond. Deze woorden staan uitgelegd in de woordenlijst achterin dit programma.

Wij wensen u veel leesplezier,

Programmacommissie BIJ1

---
pdf_page: 8
---

# COLOFON 

©2023 BIJ1

## AUTEURS

Programmacommissie BIJ1

DESIGN \& OPMAAK
BUROBRAAK, Arjan Braaksma m.m.v. Quincy Sommer

FOTOGRAFIE
Myrthe Minnaert (pgn 12,18,48,76)
Patrick van Steijn (pgn 24)
Roel Wijnants (pgn 28)
Jan van der Wolf (pgn 34)
Victor Reinier (pgn 40,60,92,102)
Glenda Vijzelman (pgn 52
Patrick van Steijn (pgn 66)
Paul Buckley (pgn 70)
Leonieke Schouwenburg (pgn 86)
David Duky (pgn 108)

---
pdf_page: 9
---

# INHOUDS OPGAVE 

VOORWOORD EDSON OLF ..... 5
INLEIDING PROGRAMMA 2023 ..... 7
A
INSTITUTIONEEL ANTIRACISME ..... 14
GEEN PLEK VOOR FASCISME EN RACISTISCH GEWELD ..... 15
KOLONIALE SCHADE HERSTELLEN EN HEDENDAAGS KOLONIALISME AFBREKEN ..... 16
W
EEN INCLUSIEVE EN GELIJKWAARDIGE ARBEIDSMARKT ..... 20
EERLIJKE WAARDERING \& MEER ZEGGENSCHAP ..... 21
EEN GOED LEVEN, OOK ALS JE NIET (MEER) WERKT ..... 22
E
VAN PRIVATISERING NAAR NATIONALISERING ..... 26
DEMOCRATIE OP DE WERKVLOER ..... 26
EEN ECONOMIE ZONDER VERLIEZERS ..... 27
N
KLIMAATRECHTVAARDIGHEID NU ..... 30
NATUUR EN VERVOER ..... 31
INTERNATIONALE KLIMAATRECHTVAARDIGHEID ..... 32
GEEF DIEREN RECHTEN ..... 33
W
WONEN IS EEN RECHT ..... 36
BETAALBAAR EN ZEKER WONEN ..... 37
EEN TOEGANKELIJKE, INCLUSIEVE EN GROENE WOONOMGEVING ..... 38
Z
ZORG IN PUBLIEKE HANDEN ..... 42
LAAT DE ZORG WEER WERKEN ..... 43
TOEGANKELIJK EN VOOR IEDEREEN ..... 44
COVID-19, PANDEMIEËN EN POSTINFECTIEUZE AANDOENING ..... 45

---
pdf_page: 10
---

A
HERSTELLEN VAN KOLONIALE SCHADE ..... 50
RADICALE GELIJKWAARDIGHEID CENTRAAL STELLEN ..... 50
EILANDEN DE MACHT GEVEN ..... 51
A
VEILIGE MIGRATIE EN MENSWAARDIGE OPVANG ..... 54
EEN SOLIDAIRE ASIELPROCEDURE ..... 55
UITGEPROCEDEERDE ASIELZOEKERS EN ONGEDOCUMENTEERDE MENSEN ..... 56
LANGETERMIJNVISIE: EEN NIEUW MIGRATIEBELEID ..... 58
Z
TOEGANKELIJKE ANTICONCEPTIE EN ABORTUS ..... 62
ZWANGERSCHAP, OUDERSCHAP EN ADOPTIE ..... 62
GESLACHTSONTWIKKELING EN GENDER (NIET-STANDAARD) ..... 63
ONDRAAGLIJK LIJDEN EN EUTHANASIE ..... 63
RELIGIE EN ZELFBESCHIKKING ..... 64
T
GELIJKE BEHANDELING EN RECHTSPOSITIE ..... 68
TOEGANKELIJKHEID IN DE OPENBARE RUIMTE ..... 68
TOEGANKELIJKHEID, INCLUSIE EN WELZIJN ..... 69
V
VAN STRAFKETEN NAAR EEN RECHTVAARDIGE MAATSCHAPPIJ ..... 72
VAN POLITIECONTROLE NAAR CONTROLE OVER DE POLITIE ..... 73
EEN ONGEWAPENDE POLITIE ..... 74
I
EEN EINDE AAN IMPERIALISME ..... 78
ECONOMISCHE RECHTVAARDIGHEID ..... 78
EEN NIEUW EUROPA ..... 79
INVESTEREN IN VREDE ..... 80
S
SEKSWERK IS WERK ..... 84
ZEGGENSCHAP OVER EIGEN WERK EN LEVEN ..... 84
VEILIGE WERKPLEKKEN ..... 85

---
pdf_page: 11
---

O
VOOR BETAALBAAR EN TOEGANKELIJK ONDERWIJS ..... 88
DEKOLONISATIE EN GELIJKE KANSEN ..... 88
DOCENTEN VERDIENEN BETER ..... 89
MEER WAARDERING, DEMOCRATIE EN DIVERSITEIT ..... 90
D
NAAR EEN DEMOCRATISCHE REPUBLIEK ..... 94
DEMOCRATIE VOOR IEDEREEN ..... 95
INFORMATIE- EN DEMONSTRATIERECHT ..... 96
K
VOOR DE MAKERS ..... 100
EEN INCLUSIEVE CULTUURSECTOR ..... 100
TOEGANKELIJKHEID \& EDUCATIE ..... 101
D
TECHNOLOGIE EN DIGITALISERING: VAN EN VOOR IEDEREEN ..... 104
PRIVACY EN VEILIGHEID ..... 105
TECHNOLOGIE DIE ONS BESCHERMT ..... 106
V
OPENBAAR VERVOER ..... 110
AUTOVERKEER ..... 111
LUCHTVAART EN SCHEEPSVAART ..... 112
WOORDENLIJST ..... 117

---
pdf_page: 12
---

HOOFDSTUK 1
ANTIRACISME \& DEKOLONISATIE

---
pdf_page: 13
---

# NA DE KOMMA BEGINT NU 

BIJ1 droomt van een wereld zonder racisme, seksisme, islamofobie, LGBTQIA+ discriminatie, kapitalisme, validisme en alle andere vormen van onderdrukking. Een wereld waarin we erkennen dat we onvolledig zijn zonder elkaar en daarom altijd solidair moeten zijn met elkaars strijd voor een volwaardig leven.

De wereld van vandaag is gebouwd op 400 jaar wereldwijd kolonialisme en slavernij. Inmiddels heeft ook de Nederlandse staat zelf het grote zwijgen over ons koloniale verleden doorbroken. Maar na de komma begint nu. We moeten de verbinding tussen ons verleden en het heden zoeken, aanwijzen en herstellen: het is tijd voor dekoloniale politiek. Want het kolonialeen slavernijverleden van Nederland vormen geen afgesloten hoofdstuk: ook vandaag de dag wordt dit boek nog geschreven. De koloniale basis van onze samenleving heeft negatieve gevolgen
voor iedereen, ongeacht huidskleur. Alleen de allerrijksten profiteren van onze racistische en koloniale wereld die solidariteit en echte verandering tegenwerkt.

We moeten deze systemen nu, voor eens en voor altijd, afbreken en vanuit intersectionele solidariteit werken naar een wereld gebaseerd op radicale gelijkwaardigheid. BIJ1 strijdt daarom voor de volgende punten:

---
pdf_page: 14
---

# INSTITUTIONEEL ANTIRACISME 

R

W

W

W
besteden we speciale aandacht aan het leren herkennen van en ingrijpen bij racisme op school. Elke student die stage moet lopen, krijgt gegarandeerd een stageplek in een passende en daartoe gekwalificeerde werkomgeving. Stagediscriminatie wordt streng aangepakt.

W

W

I

---
pdf_page: 15
---

# GEEN PLEK VOOR FASCISME EN RACISTISCH GEWELD 

W

W

W

E

---
pdf_page: 16
---

# KOLONIALE SCHADE HERSTELLEN EN HEDENDAAGS KOLONIALISME AFBREKEN 

N

E

O
a. onderzoek naar de huidige effecten van kolonialisme
b. het verspreiden van de opgedane kennis hiervan
c. de invoering van passende maatregelen.

Belangrijke prioriteiten voor dekolonisatiebeleid zijn overheidsinstanties waar burgers direct mee te maken hebben, zoals de Belastingdienst, UWV en DUO.

H

---
pdf_page: 17
---

de Nederlandse staat, waar gewenst, financiële en andere hulp bij het opzetten van verwante musea in het Caribische gedeelte van het Koninkrijk en bij de samenwerking tussen deze musea.

W

W

---
pdf_page: 18
---

# HOOFDSTUK 2 

## WERK \& BESTAANSZEKERHEID

---
pdf_page: 19
---

# ALLES IS ALTIJD AL VAN ONS 

Bestaanszekerheid en een goed leven voor iedereen moet de norm zijn. In de huidige economie wordt onze arbeidskracht als product verkocht. Op het werk dat wij doen maken bedrijven en aandeelhouders enorme winsten. BIJ1 gelooft in een wereld waar werk geen uitbuiting meer is en waarin werkende mensen de vruchten plukken van hun eigen arbeid. Een wereld waarin je waarde als mens niet afhangt van of je werkt of hoe productief je bent. Ook huishoudelijk werk, mantelzorg en vrijwilligerswerk is van onschatbare waarde voor onze maatschappij: onze economie zou niet kunnen draaien zonder. Het is tijd dat we ophouden met bepaalde vormen van werk niet te waarderen of belonen.

We moeten ruimte maken voor de grote diversiteit aan vormen waarop mensen hun leven inrichten, ongeacht gender, gezinssamenstelling, etniciteit of fysieke beperking. BIJ1 staat voor inclusie en gelijkwaardigheid in werk en inkomen. ledereen heeft zeggenschap over het eigen werk. Er is een eerlijke verdeling van betaald én onbetaald werk. Daarnaast pleiten wij voor het per direct fors verhogen van het minimumloon, om de grote inkomenskloof
te dichten en de groeiende armoede onder werkende mensen tegen te gaan. Vaste contracten en zekerheid worden weer de norm in plaats van de uitzondering, en met goede CAO's en betere rechten voor stakers brengen we de macht terug naar de werknemers.

Samen pakken we terug wat altijd al van ons was. BIJ1 doet dat onder meer door te strijden voor de volgende punten:

---
pdf_page: 20
---

# EEN INCLUSIEVE EN GELIJKWAARDIGE ARBEIDSMARKT 

W

W

A

R

W

W

W

---
pdf_page: 21
---

# EERLIJKE WAARDERING EN MEER ZEGGENSCHAP 

B

W

W

W

W

W

D

W

W

---
pdf_page: 22
---

# EEN GOED LEVEN, OOK ALS JE NIET (MEER) WERKT 

W

W

W
collectiviteit voorop staat en waar ook ZZP'ers aanspraak op kunnen maken.

W

W

---
pdf_page: 23
---

BU1

---
pdf_page: 24
---

HOOFDSTUK 3
ECONOMIE

---
pdf_page: 25
---

# EEN ECONOMIE VAN IEDEREEN 

BIJ1 staat voor een economie die werkt voor iedereen en niet alleen voor een klein groepje mensen. Onze ideale economie is socialistisch: een economie die de rechten en gezondheid van mens, dier en planeet altijd voorop stelt. Ons huidige kapitalistische systeem is onhoudbaar. Voor een toekomstbestendige economie moeten we afscheid nemen van een systeem dat vermogenden, aandeelhouders en grote beursgenoteerde bedrijven in staat stelt onze democratie in te perken en mensen wereldwijd uit te buiten. Want er is meer dan genoeg voor iedereen.

Dat betekent een radicale democratisering van de economie. BIJ1 durft te dromen van een systeem dat er nu nog niet is. We werken stapsgewijs, van de grond af aan, naar een democratisch socialisme. De groeiende kloof tussen Nederlanders met lage lonen en de allerrijksten wordt gedicht. Een rechtvaardige economie die voor ons allemaal werkt en waarbij iedereen gelijkwaardig kan deelnemen. Vrij van racisme, genderongelijkheid, validisme en andere vormen van discriminatie. Dat betekent ook dat we een einde maken aan ons aandeel in het economisch
imperialisme, waarbij het Globale Noorden het Globale Zuiden uitbuit. Oneindige groei is niet mogelijk op onze eindige wereld. Daarom beginnen we met ontgroeien ('degrowth'). Onze overproductie en onstilbare honger naar grondstoffen en energie putten mens, dier en planeet uit, met name in het Globale Zuiden.

Niet groei en winst, maar vrijheid en gelijkwaardigheid horen het einddoel te zijn van een economie. Om de weg naar deze economie vrij te maken, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 26
---

# VAN PRIVATISERING NAAR NATIONALISERING 

W

N

W

E

De hoogte van deze limiet wordt democratisch besloten. Daarnaast versoepelen we de onteigeningswetgeving ook op het gebied van kapitaal zoals aandelen.

P

W

## DEMOCRATIE OP DE WERKVLOER

W

W

---
pdf_page: 27
---

een aantal nieuwe aandelen, proportioneel aan de jaarwinst, uitschrijven. Het werknemersfonds wordt uitsluitend beheerd door de werknemers van dit bedrijf.

E

B
nodig wordt een vakbond betrokken bij dit overkoopproces.

W

# EEN ECONOMIE ZONDER VERLIEZERS 

H

W

W

We stimuleren het kwijtschelden van schulden. Bij betalingsregelingen wordt in de eerste plaats gekeken naar draagkracht, niet naar inkomen. Het verplicht aflossen van schulden binnen een bepaalde tijd schaffen we af.

W

---
pdf_page: 28
---

HOOFDSTUK 4
NATUUR, MILIEU, KLIMAAT & DIERENRECHTEN

---
pdf_page: 29
---

# EEN LEEFBARE PLANEET 

BIJ1 vecht voor een wereld waarin ecosystemen, mens en dier duurzaam met elkaar samenleven. De tijd van aarzelen en schijnoplossingen is voorbij. We hebben radicale systeemverandering nodig: niet langer kapitalisme, niet langer groei. We toetsen voortaan alle benodigde klimaatmaatregelen op klimaatrechtvaardigheid.

Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers. Niet door burgers en zeker niet door landen die nauwelijks hebben bijgedragen aan de klimaat- en biodiversiteitscrisis, maar wel als eerste te maken krijgen met de gevolgen ervan. Die gevolgen kunnen we voorkomen als Westerse landen hun verantwoordelijkheid zouden nemen voor de crises die zij zelf veroorzaken. Het feit dat dit niet gebeurt, omdat de gevolgen minder voelbaar zijn in de Westerse wereld, noemen we klimaatracisme. Voor klimaatrechtvaardigheid strijden gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme. BIJ1 pleit voor meer aandacht voor klimaatracisme binnen het Koninkrijk, omdat de gevolgen van de klimaatcrisis het sterkst voelbaar zijn in het Caribische deel.

Toch neemt de Nederlandse regering te weinig verantwoordelijkheid voor het aanpakken van deze gevolgen. Dat is een erfenis van ons koloniaal verleden; de klimaatcrisis begon immers bij kolonialisme en slavernij. Ook in Europees Nederland moeten we klimaatongelijkheid aanpakken: de gevolgen van hoge uitstoot en slechte luchtkwaliteit raken vooral mensen in een zwakkere sociaaleconomische positie. Dat is onrechtvaardig.

Wij zullen onze manier van productie en consumptie en onze verhouding tot al het leven op onze planeet volledig moeten herzien om te komen tot een rechtvaardige, circulaire en duurzame samenleving. Het leren, waarderen en volgen van de kennis van inheemse volkeren dient daarbij uitgangspunt te zijn. BIJ1 heeft hiervoor onder meer de volgende plannen:

---
pdf_page: 30
---

# KLIMAATRECHTVAARDIGHEID NU 

D

D

W

W

U
hand werken. Ziekmakende bedrijven, zoals Tata Steel, worden per direct gesloten.

A

W

D

---
pdf_page: 31
---

hun woningen niet snel genoeg vergroenen. We onteigenen verhuurders die herhaaldelijk hun huurders in de kou laten staan.

Deze woningen brengen we onder in een woningbouwvereniging zonder winstoogmerk.

# NATUUR EN LANDBOUW 

W

H

W

Het vrijgemaakte geld besteden we aan het stimuleren van banen in de plantaardige landbouw- en voedselindustrie en aan omscholing van werkers in de bestaande dierlijke landbouw en visserij.

B

E

---
pdf_page: 32
---

N
belangen van haar uitbuiters. We blijven bijvoorbeeld aalscholvers beschermen en zullen het aanleggen van racebanen in natuurgebied verbieden.

# INTERNATIONALE KLIMAATRECHTVAARDIGHEID 

B

E

N

N
van mensen in rijke landen in stand te houden. We zetten ons in tegen de negatieve gevolgen die de duurzame energietransitie heeft voor de mensenrechten in landen waar de benodigde grondstoffen worden gewonnen, vooral als dit conflictgebieden zijn.

D

W

---
pdf_page: 33
---

gekeken naar het aanplanten van compensatiebossen als schijnoplossing.

W
grotendeels investeren in fossiele brandstoffen worden uitgesloten van handelsmissies. We maken financiering van ontbossing, landroof en productie van fossiele brandstoffen voor zowel private als publieke financiële instellingen onmogelijk.

# GEEF DIEREN RECHTEN 

D

W

W

H
dierenmishandeling. We verbieden fokkerijen voor bont en de import van bont. Er wordt gehandhaafd op het foie gras-verbod.

N

D

W

---
pdf_page: 34
---

HOOFDSTUK 5
WONEN

---
pdf_page: 35
---

# VAN WONINGMARKT NAAR VOLKSHUISVESTING 

BIJ1 strijdt voor een maatschappij waarin iedereen een veilige, toegankelijke en betaalbare woning heeft. Wonen hoort een recht te zijn, geen verdienmodel. De huidige wooncrisis is een gevolg van neoliberaal wanbeleid en vraagt om een radicale aanpak. We zetten ons in voor een wereld waarin de basisbehoefte van een goede woning voor iedereen wordt gegarandeerd.

BIJ1 wil dat iedereen van een woning verzekerd is. Ongeacht huidskleur, religie, levenswijze, gender, seksuele geaardheid, fysieke gesteldheid, sociaaleconomische positie of verblijfsstatus. We zetten ons in om dak- en thuisloosheid bij de wortels aan te pakken en een betaalbare, leefbare woning te garanderen voor iedereen. Het huidige woonbeleid is ondemocratisch en niet toereikend: daarom strijden we voor het stimuleren van andere manieren van wonen, zoals wooncoöperaties, stoppen we met het subsidiëren van koopwoningen via de hypotheekrenteaftrek, en reguleren we huurprijzen. Daarnaast mag het opknappen van traditionele volkswijken niet langer leiden tot het verdringen van de bewoners. Gentrificatie raakt gezinnen met een laag inkomen of een migratieachtergrond
(of allebei) disproportioneel hard. Hun woonrecht en thuis dienen te worden beschermd. We pakken huisjesmelkers aan en zetten ons in voor vergroening en toegankelijkheid van de woonomgeving. We strijden voor een nieuwe aanpak waarbij de behoeften van bewoners, in het bijzonder mensen met een beperking, voorrang krijgen bij nieuwe bouwplannen. Ook ondernemen we meer actie tegen klimaatgerelateerde schade, vooral op de ABCSSS-eilanden, die het hardst getroffen worden door bijvoorbeeld overstromingen en orkanen.

Om iedereen van een betaalbare en leefbare woning te kunnen voorzien heeft BIJ1 de volgende plannen:

---
pdf_page: 36
---

# WONEN IS EEN RECHT 

W

W

W
ongedocumenteerde mensen.
W

W

W

---
pdf_page: 37
---

# BETAALBAAR EN ZEKER WONEN 

W

W

O

W

W

M

W

W

---
pdf_page: 38
---

woning te blijven wonen na overlijden van de huurder van de woning.

O
voorkomen het verder opstuwen van de huurprijzen door de komst van ambtenaren, stagiairs en anderen uit Nederland, ten koste van de inwoners van de eilanden.

# EEN TOEGANKELIJKE, INCLUSIEVE EN GROENE WOONOMGEVING 

W

W

W
bebouwing, natuur en dier. Het gaat dan onder andere om droogte, verlaagde grondwaterstanden en bodeminklinking. We ontwikkelen een nationaal plan om bij veranderend klimaat veilige en toegankelijke huisvesting te verzekeren voor iedereen, met speciale aandacht voor Bonaire, Statia en Saba.

W

V

---
pdf_page: 39
---

BU1 39

---
pdf_page: 40
---

# HOOFDSTUK 6

## ZORG

---
pdf_page: 41
---

# DE MENS CENTRAAL 

BIJ1 vecht voor een zorgsysteem dat van, voor en door iedereen is. Op dit moment is de zorg een verdienmodel voor zorginstellingen. Dit gaat ten koste van de betaalbare, toegankelijke en gelijkwaardige zorg waar wij allemaal recht op hebben. Niet het geld, maar de mens hoort centraal te staan. De zorg moet bestuurd worden door de mensen die daadwerkelijk met zorg in aanraking komen: de zorgverlener en degene die zorg ontvangt. Zo werken we naar een zorgsysteem dat voor iedereen werkt.

We hebben de zorg lange tijd overgelaten aan de verwoestende vrije markt. Het heeft ervoor gezorgd dat zorginstellingen gericht zijn op het eindeloos vergroten van hun winsten, wat de zorg alleen maar duurder heeft gemaakt. Daarnaast zorgt de complexe bureaucratie ervoor dat mensen steeds moeilijker bij de juiste zorg komen. Zorgmedewerkers worden te weinig betaald, personeel valt voortdurend uit vanwege de
hoge werkdruk en er is sprake van enorme wachtlijsten. Kortom: het zorgsysteem moet op de schop. Daarom brengen we de zorg weer in publieke handen en zetten we ons in voor een betaalbaar, toegankelijk en rechtvaardig zorgsysteem.

Zorg moet niet langer draaien om geld, maar om mensen. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 42
---

# ZORG IN PUBLIEKE HANDEN 

Z

W

I

D
in plaats van de landelijke overheid en gemeenten.

W

W

W

W

---
pdf_page: 43
---

pathogenen of vervuiling. Ook wordt het gebruik van non-farmaceutische beschermingsmaatregelen bevorderd,
zoals luchtfilters op scholen en mondneusmaskers in de zorg en andere openbare gebouwen.

# LAAT DE ZORG WEER WERKEN 

H

W

D

M
vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen.

W

O

W

O

---
pdf_page: 44
---

stellen we landelijke richtlijnen op. De inzet van ervaringskennis wordt een vast onderdeel van het curriculum in alle opleidingen voor hulpverleners.

V

W

# TOEGANKELIJK EN VOOR IEDEREEN 

W

I

C

D
behandelmethoden bij mensen die niet wit, cis en/of man zijn.

W

W

W

---
pdf_page: 45
---

H

W
te openen genderpoli's. De toegang tottranszorg wordt gemakkelijker en niet belemmerd door zorgverleners die als poortwachter optreden. Zelfbeschikking wordt het uitgangspunt: de trans persoon bepaalt zelf welke zorg nodig is. We zien transgender zijn dus niet meer als een aandoening waarvoor een diagnose nodig is, maar als een normale variatie op het menselijk bestaan.

T

# COVID-19, PANDEMIEËN EN POSTINFECTIEUZE AANDOENINGEN 

W

W
voorlichtingscampagne over het bestaan en de effecten van deze aandoeningen. Naast diagnose en behandeling is ook het voorkómen van postinfectieuze aandoeningen een prioriteit.

A

---
pdf_page: 46
---

B

D

N

E

---
pdf_page: 47
---

BU1

---
pdf_page: 48
---

# HOOFDSTUK 7 

## ARUBA, BONAIRE, CURAÇAO, SABA, STATIA EN SINT MAARTEN

---
pdf_page: 49
---

# RADICALE GELIJKWAARDIGHEID EN HERSTEL IN HET KONINKRIJK 

BIJ1 gelooft in een samenleving waar iedereen, of je nu in het Europese of het Caribische gedeelte van het Koninkrijk woont, een menswaardig bestaan leidt. Een bestaan vrij van armoede, racisme en andere vormen van discriminatie en onderdrukking. Een nieuwe realiteit waarin de doorwerkingen van kolonialisme en slavernij afgebroken zijn. Een nieuwe vorm van samenwerken met Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia en Sint Maarten, waarin de belangen van de eilanden centraal staan. Een nieuwe relatie gebaseerd op antikolonialisme en radicale gelijkwaardigheid.

Het Nederlandse Koninkrijk is nog steeds een koloniale macht. Zelfs als dit niet meer officieel zo genoemd wordt. In het Caribische deel van het Koninkrijk zijn de eilanden Bonaire, Statia en Saba sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland, terwijl Aruba, Curaçao en Sint Maarten officieel autonome landen zijn binnen het Koninkrijk. Het Koninkrijk is officieel gelijkwaardig en de eilanden zelfstandig, maar de vuistregel is: "wie betaalt, bepaalt". Oftewel: je doet wat Nederland wil en anders krijg je niks. Toen Aruba, Curaçao en Sint Maarten financiële hulp nodig hadden tijdens de coronapandemie,
wilde de Nederlandse overheid alleen leningen geven. En alleen als alle eisen van Nederland opgevolgd werden. Nederland deed hetzelfde toen Sint Maarten verwoest werd door orkaan Irma. Dit moet radicaal anders.

Wij willen herstel en reparatie van koloniale schade en willen de eilanden de macht geven om dingen zelf te kunnen bepalen. Nederland heeft daarbij de plicht om, waar gewenst, de eilanden te ondersteunen, zonder voorwaarden. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 50
---

# HERSTELLEN VAN KOLONIALE SCHADE 

A

N

E
van klimaatverandering, -schade en de benodigde maatregelen kan financieren en faciliteren.

E

N

## RADICALE GELIJKWAARDIGHEID CENTRAAL STELLEN

H

W

Statia en Saba in, gebaseerd op de werkelijke levenskosten. Het minimumloon mag niet lager liggen dan het bestaansminimum. Kinderopvang wordt gratis en we voeren ook alle andere regelingen van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel in. Er is speciaal aandacht voor het feit dat de levenskosten in het Caribische

---
pdf_page: 51
---

deel van het Koninkrijk hoger zijn dan in Nederland. De uitkeringen zijn hetzelfde of hoger dan in Europees Nederland.

E

B
antiracisme en dekolonisatie.

N

# EILANDEN DE MACHT GEVEN 

W

D

W

Nederland dicteert niet meer hoe de eilanden bestuurd moeten worden. Westerse bestuurlijke eisen worden losgelaten.

N

A

---
pdf_page: 52
---

# HOOFDSTUK 8 ASIEL \& MIGRATIE

---
pdf_page: 53
---

# BESCHERM MENSEN, GEEN GRENZEN 

BIJ1 staat voor een wereld waarin het recht om vrij te kunnen reizen beschermd en gestimuleerd wordt. Grenzen, vaak met willekeur getekend, zijn een koloniaal litteken dat in het heden nog steeds pijn doet. Daarnaast werken ze hedendaags economisch kolonialisme in de hand. Een radicale omslag in ons asiel- en migratiebeleid is nodig. We stoppen met het gewelddadige grensbeleid en zorgen voor rechtvaardige opvang, veilige migratie en een wereld zonder grenzen.

Door mensen als gelijkwaardig te zien, in plaats van als last, brengen we medemenselijkheid terug in het asielen migratiebeleid. Het is hoog tijd om de rechtspositie van vluchtelingen en arbeidsmigranten te verbeteren. De terechte warmte waarmee een grote groep vluchtelingen met Oekraïens paspoort werd onthaald, willen wij voor alle vluchtelingen mogelijk maken, ongeacht hun land
van herkomst. Zo verdient iedereen het om te kunnen werken, studeren en een woning te hebben. Goede, menswaardige opvanglocaties zijn daarbij een eerste vereiste.

Wij werken toe naar een wereld waarin mensen worden beschermd, in plaats van grenzen. Dit doet BIJ1 op de volgende manieren:

---
pdf_page: 54
---

# VEILIGE MIGRATIE EN MENSWAARDIGE OPVANG 

I

N

H
a. betere bescherming van zogenaamd 'echte vluchtelingen' ten koste van andere migranten
b. het bevoordelen van mensen op basis van nationaliteit
c. het afdwingen van medewerking aan deportaties en terugkeer van de ene persoon, in ruil voor werkvisa voor een ander
d. geld voor
ontwikkelingssamenwerking gebruiken voor grensbewaking, om mensen te ontmoedigen naar Europa te reizen, of om
migratiedeals af te dwingen.

A

A

W

---
pdf_page: 55
---

werkgever. Iedereen die een visum of verblijfsvergunning heeft in een ander EU land mag ook vrij in Nederland werken.

I

W

D
onderzoek naar mensenhandel en (online) identiteitsfraude. Mensenhandel wordt beter aangepakt en er komt een integrale strategie voor het bestrijden van (mensen) handel in minderjarige asielzoekers. Slachtoffers van mensenhandel en uitbuiting krijgen een permanente verblijfsvergunning op humanitaire gronden. Smokkelen wordt gedecriminaliseerd.

W

W

---
pdf_page: 56
---

# EEN SOLIDAIRE ASIELPROCEDURE 

D

W

W

D
mensen in twee jaar tijd mogen afronden. Iedereen krijgt de kans om Nederlands te leren: er is gratis taalles tot C1 niveau voor iedereen die dat nodig heeft. Dus ook voor mensen met de Nederlandse nationaliteit, ongedocumenteerde mensen, arbeidsmigranten en asielzoekers.

D

M

V

---
pdf_page: 57
---

# UITGEPROCEDEERDE ASIELZOEKERS EN ONGEDOCUMENTEERDE MENSEN 

E
a. Mensen die werk zoeken, of hebben gevonden, kunnen via de aanvraag van werkvisa of werkzoekvisa regulariseren. Ook mensen in de asielprocedure of met een tijdelijke vergunning kunnen de aanvraag doen. De aanvraag kan in Nederland ingediend en toegekend worden.
b. Na een (irregulier) verblijf van drie jaar hebben mensen stevige banden opgebouwd en hebben zij recht op regularisatie.
c. Ouderen, zieken, kinderen en andere kwetsbaren hebben om humanitaire redenen recht op regularisatie.
d. Burgemeesters en staatssecretaris krijgen de discretionaire bevoegdheid om aan mensen
die niet in bovenstaande categorieën vallen alsnog een verblijfsvergunning te verstrekken.

W

W

N

N

---
pdf_page: 58
---

A

V

# LANGETERMIJNVISIE: EEN NIEUW MIGRATIEBELEID 

M

N

W

N

N

R

W

---
pdf_page: 59
---

sprake van medeplichtigheid aan misdaden tegen de menselijkheid, zoals bij de Libiëdeal, die op grote schaal leidde tot dood, slavernij en marteling.

M
langer de Dublinverordening en sturen dus geen mensen terug naar andere EU-landen.

D

---
pdf_page: 60
---

# HOOFDSTUK 9 

## ZELFDESCHIKKING

---
pdf_page: 61
---

# JOUW LICHAAM, JOUW KEUZES 

BIJ1 gelooft dat zelf mogen bepalen wat er met je lichaam gebeurt een belangrijk recht is dat altijd gerespecteerd moet worden. BIJ1 beschermt daarom het recht op zelfbeschikking.

Het recht op zelfbeschikking is een groot goed, van je geboorte tot aan je overlijden. Je hebt het recht goed geïnformeerd te worden over zaken die betrekking hebben op jouw leven en lichaam. Op basis daarvan maak je je eigen keuzes. Dit betekent ook dat je het recht hebt om je te kleden zoals jij wilt, lief te hebben wie jij wilt, jezelf uit te drukken zoals jij wilt en te geloven waarin jij wilt. Het betekent dat je zelf mag bepalen wat je met je lichaam doet en welke
medische of psychische behandelingen je wel of niet wilt ondergaan. Natuurlijk is het recht op zelfbeschikking wel aan grenzen gebonden, namelijk waar jouw recht datzelfde recht van anderen schendt.

Het recht op zelfbeschikking staat voor veel verschillende groepen mensen onder druk. Daarom stelt BIJ1 de volgende veranderingen voor:

---
pdf_page: 62
---

# TOEGANKELIJKE ANTICONCEPTIE EN ABORTUS 

V

W

W

W

A

## ZWANGERSCHAP, OUDERSCHAP EN ADOPTIE

W

M
voor kinderen, draagouders en wensouders.

E

E

---
pdf_page: 63
---

meervoudig ouderschap verkiezen, gelijke sociale en financiële rechten verkrijgen. De overheid stelt geen voorwaarden aan de vorm van de relatie waarbinnen mensen meervoudig ouderschap verkiezen.

W

A
ouders beschikbaar blijven voor het geadopteerde kind. Ook moet het 100 procent zeker zijn dat het gaat om een vrijwillige adoptie, waarbij pleegzorg niet een betere optie is.

M

# GESLACHTSONTWIKKELING EN GENDER (NIET-STANDAARD) 

E

E

U
zoals bij het veranderen van de geslachtsaanduiding op identiteitsdocumenten en reispapieren van een ' $M$ ' naar een 'V', of andersom. Naast mannen en vrouwen nemen we ook non-binaire personen op in bestaande wetgeving en beleid.

G

## ONDRAAGLIJK LIJDEN EN EUTHANASIE

W

A

W

---
pdf_page: 64
---

H

W

# RELIGIE EN ZELFBESCHIKKING 

A

D
een hoofddoek voor rechters, griffiers en bij de politie wordt opgeheven.

E

E

---
pdf_page: 65
---

BU1

---
pdf_page: 66
---

HOOFDSTUK 10
TOEGANKELIJKHEID
& INCLUSIE

---
pdf_page: 67
---

# NIETS OVER ONS, ZONDER ONS 

In Nederland leven ongeveer drie miljoen mensen met één of meerdere beperkingen. Deze mensen kunnen niet vanzelfsprekend meedoen in de maatschappij zonder extra zaken te regelen en extra kosten te maken. BIJ1 staat voor een inclusieve samenleving in de breedste zin van het woord. Beperkingen zijn ook onderdeel van de diversiteit van de mensheid. Zij vormen niet per se een medisch probleem dat opgelost moet worden. Vanuit onze intersectionele benadering, zetten wij ons bovendien specifiek in voor mensen met een beperking die ook onderdeel uitmaken van andere gemarginaliseerde groepen.

Mensen met een beperking zijn voornamelijk afhankelijk van de goede wil van anderen. Wij willen hier een einde aan maken. BIJ1 pleit ervoor dat mensen met een beperking zelf de regie krijgen en het recht op toegankelijkheid terugzien in wetgeving. Ons land heeft het VNverdrag voor mensen met een beperking ondertekend. Maar het volgen van dit verdrag is nu te vrijblijvend. BIJ1 wil zien
dat dit wordt omgezet in daadkracht en wetgeving, zo nodig met sancties. We strijden voor een samenleving die toegankelijk is voor iedereen!

Voor een samenleving die toegankelijk is voor iedereen, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 68
---

# GELIJKE BEHANDELING EN RECHTSPOSITIE 

W

E

W
gemeente aanspraak maken op dezelfde passende voorzieningen, onder dezelfde voorwaarden.

W

I

## TOEGANKELIJKHEID IN DE OPENBARE RUIMTE

A

A

G

D
conform het vernieuwde Besluit Toegankelijkheid Openbaar Vervoer. Er wordt scherp toegezien op naleving hiervan. Mensen die niet met het openbaar vervoer kunnen reizen, krijgen passende ondersteuning om op een andere manier te kunnen reizen.

A

I

---
pdf_page: 69
---

# TOEGANKELIJKHEID, INCLUSIE EN WELZIJN 

W

W

W

---
pdf_page: 70
---

# HOOFDSTUK 11 VEILIGHEID & JUSTITIE

---
pdf_page: 71
---

# BESTAANSZEKERHEID BOVEN REPRESSIE 

BIJ1 staat voor een samenleving die voor iedereen vrij, veilig en rechtvaardig is. Een samenleving waarin mensen, zonder de dreiging van staatsgeweld, vreedzaam samenleven. We streven naar goede collectieve voorzieningen en een hoge levensstandaard, waardoor een groot deel van de oorzaken van criminaliteit wegvalt. We bouwen aan een wereld waarin preventie en medemenselijkheid de functie van politie en gevangenissen zoals we die nu kennen vervangen. Een wereld waarin we collectief zorg dragen voor elkaar, en waarin elk mens de kans krijgt om hun fouten te herstellen en in waardigheid te leven.

Veiligheid ontstaat niet door het onderdrukken van criminaliteit en het bestraffen van misdaad. Veiligheid ontstaat door het garanderen van bestaanszekerheid; een menswaardig bestaan kunnen leven. BIJ1 strijdt voor een rechtssysteem waarin mens en planeet worden beschermd, en wij gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen om veiligheid te garanderen. Ons huidige systeem is gebaseerd op bestraffing, geweld en opsluiting. Dit systeem voorkomt misdaad
en onveiligheid niet, maar creëert ze juist. We investeren daarom niet langer in staatsgeweld, bestraffing en opsluiting, maar in collectieve voorzieningen en bestaanszekerheid; zaken die onze gemeenschappen wél veilig houden.

Niet afstraffing, maar medemenselijkheid moet centraal staan in de samenleving. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 72
---

# VAN STRAFKETEN NAAR EEN RECHTVAARDIGE MAATSCHAPPIJ 

W

W

W

W

W

G

H

H

---
pdf_page: 73
---

I

## VAN POLITIECONTROLE NAAR CONTROLE OVER DE POLITIE

D

W

W

W

M

A

W

W

---
pdf_page: 74
---

# EEN ONGEWAPENDE POLITIE 

W

P

W
elektrische wapenstok, rubberkogels, traangas, 'sonische wapens' (zoals mosquito's), politiepaarden en zogenaamde surveillancehonden.

W

W

---
pdf_page: 75
---

BU1

---
pdf_page: 76
---

# HOOFDSTUK 12
## INTERNATIONALE SAMENWERKING

---
pdf_page: 77
---

# EEN WERELD VAN VREDE EN SOLIDARITEIT 

BIJ1 staat voor een wereld waar armoede, onderdrukking, geweld en oorlog niet meer bestaan. Een gedekoloniseerde wereld gebaseerd op internationale solidariteit en anti-imperialisme. Omdat kapitalisme, kolonialisme en de verschillende vormen van onderdrukking, wereldwijde systemen zijn, moeten we de strijd voor radicale gelijkwaardigheid internationaal aangaan. Anti-imperialisme, dekolonisatie en pacifisme moeten centraal staan in het Nederlandse beleid voor internationale samenwerking, Europa en defensie.

De Europese Unie moet dan ook drastisch veranderen. We gaan van een kapitalistisch, imperialistisch en racistisch verlengstuk van de CEO's en multinationals van deze wereld, naar een unie die werkt in het belang van mens, dier en planeet. BIJ1 wil een einde maken aan de oorlogszucht van Westerse landen om invloed te krijgen in andere landen voor politiek, economisch en militair gewin. Daarom zetten we ons actief in voor het bevorderen van vredesprocessen. Dit gebeurt bij voorkeur in VN-verband,
waarbij wederopbouw, vredesbewaring en vredesbewaking een centrale rol innemen. Daarnaast zijn we voor een kernwapenvrije wereld. Zolang er kernwapens in de wereld zijn, is de toekomst van de mensheid onzeker.

Om langdurige vrede, stabiliteit en internationale rechtvaardigheid te bereiken strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 78
---

# EEN EINDE AAN IMPERIALISME 

W

N

D

B

E

## ECONOMISCHE RECHTVAARDIGHEID

N

W

---
pdf_page: 79
---

wereldwijd behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) staat centraal in ons buitenlandbeleid. We bepalen de landenselectie voor internationale hulp op basis van noodzaak, behoefte in de landen zelf en de toegevoegde waarde van de Nederlandse bijdrage.

N
vermogen, winst en vervuiling gaat in internationaal verband omhoog. Zo kunnen we extreme ongelijkheid en klimaatverandering aanpakken.

N

# EEN NIEUW EUROPA 

W

W

N
van onder anderen kinderen, migranten, asielzoekers, staatlozen, LGBTQIA+ mensen, Roma en Sinti te beschermen. We ontwikkelen sociale wetgeving om een bestaansminimum in de hele EU mogelijk te maken.

W

N

---
pdf_page: 80
---

# INVESTEREN IN VREDE 

N

I

V

W
van Oekraïne wanneer de oorlog is beëindigd. Hierbij zal Nederland zich inzetten om alle internationale schulden van Oekraïne te vergeven. Nederland zal een staakt-het-vuren faciliteren en, waar er ruimte is, diplomatie en onderhandelingen ondersteunen met oog voor de behoeften en wensen van de Oekrä̈ners. Nederland zet zich in om Vladimir Poetin en andere leiders juridisch ter verantwoording te roepen voor schendingen van mensenrechten, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het plannen en uitvoeren van een agressie-oorlog tegen Oekraïne. Ook steunt Nederland Russische dissidenten en activisten die zich verzetten tegen de oorlog.

W

---
pdf_page: 81
---

de preventie van conflicten, noodhulp en het versterken van de capaciteiten van humanitaire organisaties. Tot die tijd moet de krijgsmacht doordrongen zijn van democratische en antiracistische waarden. Mensen met extreemrechtse opvattingen mogen geen deel uitmaken van de krijgsmacht.

W

W

N
deze en andere ontwapenings- en dus ook het concept van nucleaire afschrikking-af. Amerikaanse kernwapens die sinds de jaren '60 gestationeerd zijn op vliegbasis Volkel worden uit Nederland teruggetrokken. Er worden geen nieuwe kernwapens meer geplaatst op Nederlands grondgebied. We zorgen ervoor dat alle kernwapens op Nederlandse bodem worden vernietigd. Financiële instellingen en andere publieke en private ondernemingen mogen niet langer investeren in ontwikkeling, productie of onderhoud van kernwapens en hun overbrengingsmiddelen.

W

---
pdf_page: 82
---

# HOOFDSTUK 13 

SEKSWERK

---
pdf_page: 83
---

# ZIJ AAN ZIJ MET SEKSWERKERS 

BIJ1 kan niet vaak genoeg benadrukken dat sekswerk gewoon werk is. Wij strijden voor een Nederland waarin sekswerkers vrij van vooroordelen en in veiligheid hun werk kunnen doen. Dat is helaas nog lang niet het geval. Het Nederlandse sekswerkbeleid is ouderwets, achterhaald en gaat nog steeds uit van repressie en criminalisering. BIJ1 volgt graag het voorbeeld van Nieuw Zeeland en streeft naar totale decriminalisering van sekswerk. Sekswerkers verdienen vertrouwen en goede arbeidsrechten in plaats van stigmatisering. Zo zorgen we ervoor dat hun positie structureel beter wordt en zij gelijkwaardig mee kunnen doen aan onze samenleving.

We zetten ons in het bijzonder in voor sekswerkers die in kwetsbare posities zitten, omdat zij bijvoorbeeld trans, ongedocumenteerd, of een combinatie daarvan zijn. Deze sekswerkers doen hun werk vaak noodgedwongen en zonder vergunning. Hierdoor krijgen ze vaker te maken met onveiligheid of uitbuiting. Veel kwetsbare sekswerkers kunnen hierdoor geen aanspraak maken op goede zorg en ondersteuning en worden daarnaast ook nog door de staat gecriminaliseerd. Dat helpt hen op geen enkele manier. We rekenen daarom per direct af met de wet
regulering sekswerk (WRS) en stoppen met maatregelen die keer op keer bewezen hebben een tegengesteld effect te hebben. Sekswerkers weten zelf heel goed wat ze nodig hebben. Daarom praten wij met hen, in plaats van over hen.

Er moet beleid komen waarin zelfbeschikking en goede werkomstandigheden centraal staan en sekswerkers zeggenschap krijgen over hun eigen werk. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 84
---

# SEKSWERK IS WERK 

V

G

O

S

W

## ZEGGENSCHAP OVER EIGEN WERK EN LEVEN

W

D

S

---
pdf_page: 85
---

# VEILIGE WERKPLEKKEN 

W

W

---
pdf_page: 86
---

# HOOFDSTUK 14
## ONDERWIJS & WETENSCHAP

---
pdf_page: 87
---

# KENNIS IS KRACHT 

BIJ1 staat voor gelijke kansen voor alle leerlingen en studenten. Het mag niet uitmaken wie je bent, hoe je eruitziet, of waar je vandaan komt. Ook het inkomen of de achtergrond van je ouders of verzorgers mogen geen rol spelen. Als je op latere leeftijd een opleiding wilt doen, moet dat mogelijk zijn. Al het onderwijs moet volledig toegankelijk zijn voor leerlingen met een beperking.

BIJ1 staat voor het creëren van inclusief, toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijs. Om gelijke kansen te creëren in het onderwijs moet je niet bezuinigen, maar juist investeren. In alle lagen van het onderwijssysteem werkt ongelijkheid door. Scholen dienen actief verantwoordelijkheid te nemen voor het creëren van een veilige en inclusieve omgeving voor al hun leerlingen. We zetten ons actief in voor het dekoloniseren van het onderwijs door fors meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis. We rekenen af met eurocentrisme of lesmateriaal dat racisme in de hand werkt. We gaan onderadvisering tegen en bevorderen bredere klassen met verschillende schoolsoorten. BIJ1 vindt het
belangrijk dat elke leerling en student de ruimte krijgt om eigen talenten en interesses te ontplooien en tegelijkertijd te groeien als mens: of zij nou theoretisch of praktisch opgeleid zijn. Onderwijsinstellingen krijgen daarom meer ruimte voor de begeleiding van leerlingen en studenten bij hun zelfontwikkeling. We herwaarderen beroepen zoals kapper, elektricien en bouwvakker. Daarnaast zullen we meer en structureel investeren in salarissen van leraren.

Voor het creëren van inclusief, toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijs, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 88
---

# VOOR BETAALBAAR EN TOEGANKELIJK ONDERWIJS 

W

S

O

D

W

W

W

---
pdf_page: 89
---

# DEKOLONISATIE EN GELIJKE KANSEN 

W

W

K

E

Ook besteden we fors meer aandacht aan verzetshelden uit de (voormalige) koloniën en aan prekoloniale culturen. De manieren waarop het koloniale en slavernijverleden doorwerken in het heden, worden structureel besproken in alle lagen van het onderwijs.

S

W

D

---
pdf_page: 90
---

# DOCENTEN VERDIENEN BETER 

W

O

W

W

O

## MEER WAARDERING, DEMOCRATIE EN DIVERSITEIT

D

D

3 'Outputfinanciering' wordt afgeschaft. Het geldbedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen, hangt niet langer af van het
percentage afgestudeerden. Tijdelijke financiering van onderzoeksinstellingen door middel van beurzen en prijzen creëert perverse prikkels om maar zo veel mogelijk projecten te verzinnen, onafhankelijk van of deze projecten maatschappelijk of wetenschappelijk nut hebben.

W

---
pdf_page: 91
---

N

W

D

Meer aandacht hiervoor zorgt voor een verbindende werking in lesprogramma's en draagt bij aan een gezond schoolklimaat.

B

---
pdf_page: 92
---

# HOOFDSTUK 15 

## DEMOCRATIE \& STAATSRECHT

---
pdf_page: 93
---

# NAAR EEN ECHTE DEMOCRATIE 

BIJ1 staat pal achter een democratie die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, en niet op de belangen van de vrije markt en de rijken. Onze huidige liberale parlementaire democratie maakt haar beloftes zelden waar. De belangen van machtige groepen winnen het te vaak van de belangen van gemarginaliseerde gemeenschappen. We willen een rechtsstaat die vrij en veilig is. Een rechtsstaat waarin klokkenluiders en journalisten goed worden beschermd. Waar democratie niet leidt tot competitie, maar tot solidariteit en respect. Want een échte democratie is er voor iedereen.

Dat betekent dat het democratisch principe nog verder moet worden doorgevoerd. Democratie behoort een levend, dagelijks iets te zijn; niet enkel elke vier jaar een vakje rood kleuren. Er kan geen emancipatie zijn en geen herstel, zonder dat historisch onderdrukte gemeenschappen daarbij worden betrokken. De markt en bedrijven mogen niet langer ons democratisch proces
vervuilen. Volksvertegenwoordigers moeten worden gesteund in hun steeds zwaarder wordende werklast, maar zullen worden beperkt als ze te veel macht naar zich toe trekken.

De samenleving moet radicaal democratiseren. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 94
---

# NAAR EEN DEMOCRATISCHE REPUBLIEK 

N

W

W

H
volksvertegenwoordigers kunnen hun werk alleen goed doen wanneer ze voldoende tijd en ondersteuning krijgen. Dat betekent dat we het huidige aantal van 150 Kamerleden flink vergroten en ook het budget voor fractiemedewerkers verhogen.

W

W

G

W

---
pdf_page: 95
---

# DEMOCRATIE VOOR IEDEREEN 

W

W

A

We maken van de dag van de Tweede Kamerverkiezingen een nationale feestdag. Zo heeft iedereen tijd om te stemmen en vergroten we de opkomst.

W

W

W

---
pdf_page: 96
---

# INFORMATIE- EN DEMONSTRATIERECHT 

W
a. beperkingen opleggen aan demonstraties op grond van het verkeersbelang
b. protesten meer verbieden, beperken of beëindigen vanwege het ontbreken van (tijdige) kennisgeving of aanmelding van het protest
c. demonstranten bestraffen vanwege het deelnemen aan een nietaangemeld protest
d. ID-controles uitvoeren tijdens demonstraties zonder wettige bevoegdheid om een identiteitsbewijs te vorderen.

W

W

W

O

W

---
pdf_page: 97
---

BU1

---
pdf_page: 98
---

# HOOFDSTUK 16 

## KUNST, CULTUUR \& MEDIA

---
pdf_page: 99
---

# SAMEN VERBEELDEN WE EEN NIEUWE TOEKOMST 

BIJ1 zet zich in voor een bloeiende kunst-, cultuur- en mediasector die de Nederlandse samenleving weerspiegelt, en die toegankelijk en betaalbaar is voor iedereen. Een sector die ons scherp houdt, ons vermaakt en onderwijst, maar die ook haar verantwoordelijkheid neemt voor haar aandeel in de koloniale geschiedenis en het slavernijverleden. BIJ1 strijdt voor genoeg plekken waar makers en kunstenaars hun werk kunnen maken en tonen, terwijl zij ook eerlijk betaald krijgen. Als we ruimte maken voor alle perspectieven en verhalen die onze samenleving rijk is, kunnen kunst en cultuur en media van grote betekenis zijn voor iedereen.

Cultuur is geen luxeproduct. Cultuur is het cement van de samenleving. In geen andere sector wordt de maatschappelijke realiteit al eeuwenlang zo goed vertolkt als in de kunsten. Om tot een gelijkwaardige sector te komen, moeten alle culturele instellingen en media een goede afspiegeling zijn van de samenleving. BIJ1 wil dat inclusiviteit de norm is en niet alleen een mooie alinea in een subsidieaanvraag. We maken de Code Culturele Diversiteit bindend en stellen extra subsidies beschikbaar voor makers en verhalen die nu niet goed vertegenwoordigd zijn. Ook kijken we eerlijk naar hoe het koloniale verleden nog steeds bepaalt voor welke verhalen er wel of geen plek is.

Veel van onze museumcollecties zijn gebouwd op de Nederlandse koloniale geschiedenis en het Nederlandse slavernijverleden, en musea tonen kunst die gestolen is uit andere landen. We geven deze gestolen kunst per direct terug. Daarnaast maken we een einde aan de onzichtbare armoede in de cultuursector. Want alle kunstenaars en creatieven moeten kunnen leven van hun werk.

Samen bouwen we aan een duurzame sector en een samenleving waarin ruimte is voor creativiteit en radicale verbeeldingskracht. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 100
---

# VOOR DE MAKERS 

W

W

W

W

B

## EEN INCLUSIEVE CULTUURSECTOR

W

H
slavernijverleden, vanuit het perspectief van de voormalige koloniën.

W

---
pdf_page: 101
---

dat teruggegeven kunst wordt geconserveerd en tentoongesteld op de plek waar deze thuishoort.

E

W
waarbij regionale media, lokale media en doelgroepmedia worden beschermd.

W

# TOEGANKELIJKHEID \& EDUCATIE 

D

C

W

W

I

---
pdf_page: 102
---

# HOOFDSTUK 17 DIGITALE RECHTEN & TECHNOLOGIE

---
pdf_page: 103
---

# TECHNOLOGIE VOOR MENS, DIER EN PLANEET 

BIJ1 staat voor een wereld waarin technologie, mens, dier en planeet dient, en niet wordt gebruikt om hen uit te buiten. We willen naar een wereld waarin technologische vooruitgang het leven van ons allemaal verbetert; waarin technologie wordt gebruikt om discriminatie tegen te gaan, schaarste te verminderen, levens te redden, het klimaat te beschermen, onderdrukte groepen een stem te geven, om werk gemakkelijker en minder vervreemdend te maken en voor zo veel meer.

Onder het kapitalisme wordt technologische vooruitgang niet gebruikt in het voordeel van iedereen, maar om de winsten van een kleine groep kapitalisten te vergroten. Ideeën en innovaties, zoals levensreddende medicijnen, worden met patenten gemonopoliseerd, zodat ze door niemand zonder betaling en toestemming mogen worden gebruikt. Automatisering wordt niet ingezet om mensen te bevrijden van zwaar en vervreemdend werk, maar om mensen juist steeds meer te kunnen behandelen als machines. Het internet wordt uitgebuit door enorme bedrijven die uit winstbejag discriminatie, haat en egoïsme aanmoedigen. Enorme hoeveelheden energie en werk worden gebruikt voor het
verzamelen en verwerken van data, maar niet om mens, dier en planeet te helpen. In plaats daarvan gebruiken bedrijven het internet om mensen verder uit te buiten, en overheidsinstanties zoals de politie, inlichtingendiensten, de belastingdienst en het UWV om mensen te discrimineren, onderdrukken en te surveilleren.

Om de weg naar een betere wereld voor iedereen vrij te maken, wil BIJ1 dat technologie niet in dienst staat van een kleine groep kapitalisten en onderdrukkende instanties, maar van de hele mensheid. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 104
---

# TECHNOLOGIE EN DIGITALISERING: VAN EN VOOR IEDEREEN 

T

T

3 ledereen krijgt het recht producten te repareren en te verbeteren, zonder dat de garantie vervalt. We verplichten fabrikanten om rekening te houden met repareerbaarheid, en moeten benodigdheden voor reparatie, zoals reserveonderdelen en reparatiehandleidingen, aanbieden.

O
en oprichting van non-profit initiatieven. Internettoegang moet niet afhankelijk zijn van het verplicht gebruiken van specifieke diensten. De overheid zet zich in voor de ontwikkeling van open source en open standaarden in de publieke en private sector.

W

H

D

---
pdf_page: 105
---

# PRIVACY EN VEILIGHEID 

W

E

W

C

O

W

E

---
pdf_page: 106
---

# TECHNOLOGIE DIE ONS BESCHERMT 

W

W

Al-software, en de software reguleert en keurt voordat deze op de markt komt.

W

W

---
pdf_page: 107
---

BU1 107

---
pdf_page: 108
---

# HOOFDSTUK 18 

## VERVOER \& TRANSPORT

---
pdf_page: 109
---

# TOEGANKELIJK, BETAALBAAR EN DUURZAAM VERVOER 

Mobiliteit is een recht. ledereen hoort toegang te hebben tot gratis, toegankelijk en milieuvriendelijk vervoer, ongeacht waar je woont of hoeveel je te besteden hebt. Zo gaan we ongelijkheid tegen, verbreden we onze beweegruimte, en geven we richting aan een klimaatrechtvaardige samenleving.

Momenteel leveren we het openbaar vervoer over aan de verwoestende werking van de vrije markt. Onder het kapitalisme worden basisbehoeftes, waaronder bewegingsvrijheid, benaderd als handelswaren. Hierdoor is het openbaar vervoer steeds duurder geworden. Vaak zijn vervuilende 'gemaksvervoermiddelen' zoals de auto en het vliegtuig het meest betaalbaar en comfortabel, ook voor mensen die er liever geen gebruik van maken. Ingewikkelde reserverings- en betaalsystemen zorgen er voor dat mensen steeds moeilijker bij milieuvriendelijk, toegankelijk vervoer kunnen komen. Ongedocumenteerde mensen worden hierdoor systematisch buitengesloten van het openbaar vervoer. Ook is het meenemen van een fiets in de trein, net zoals reizen
met een rolstoel, onnodig ingewikkeld. Daarnaast is de bereikbaarheid van kleinere steden en dorpen de afgelopen decennia sterk achteruitgegaan. Hierdoor kunnen grote groepen mensen, waaronder scholieren en studenten, steeds moeilijker bij hun naasten, opleiding of werkplek komen. Dit probleem treft mensen met een beperking nog harder. Veel openbaar vervoer is onvoldoende toegankelijk voor onder andere Dove of slechthorende mensen, blind of slechtziende mensen, en mensen die door een beperking minder mobiel zijn.

Vrije beweging is een onmisbaar onderdeel van een menswaardige samenleving. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

---
pdf_page: 110
---

# OPENBAAR VERVOER 

W

H

Z

W
moeten auto's omrijden. Zo worden fiets- en OV-routes efficiënter.

I

W

N

O

W

---
pdf_page: 111
---

S

## AUTOVERKEER

H

W

W
op toegankelijkheid voor Doof of slechthorende en blind of slechtziende mensen.

M

M

D

---
pdf_page: 112
---

# LUCHTVAART EN SCHEEPVAART 

W

B

W

W

E

Europese spoornetwerk kunnen we korteafstandsvluchten uitfaseren en uiteindelijk bijna in het geheel afschaffen.

W

P

A

---
pdf_page: 113
---

BU1 113

---
pdf_page: 114
---

# STEM

---
pdf_page: 115
---

BUY 115

---
pdf_page: 116
---

# 116

---
pdf_page: 117
---

# WOORDENLIJST 

In deze woordenlijst vind je de betekenis van veel woorden uit het verkiezingsprogramma. Omdat we in het programma onze standpunten over heel verschillende onderwerpen uitleggen, zul je regelmatig woorden tegenkomen die je niet kent. We hebben geprobeerd de betekenis van de belangrijkste van deze woorden in deze lijst op te nemen. Deze woordenlijst is geen onderdeel van het partijprogramma, maar een hulpstuk om de hoofdstukken van het partijprogramma makkelijker te kunnen lezen.

---
pdf_page: 118
---

# 0-9 

30\%-regeling: Een regeling waarbij werknemers die van buiten Nederland komen en tijdelijk in Nederland werken onder bepaalde voorwaarden, over maximaal 30\% van hun loon geen belasting hoeven te betalen.

30km-zone: Een gebied waarin je maximaal met een snelheid van 30 kilometer per uur mag rijden.

## A

Aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO): Een aanvulling op het inkomen, om dit inkomen te verhogen naar het sociaal minimum (het minimale bedrag dat je nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien). Mensen die de leeftijd hebben bereikt waarop zij recht hebben op een inkomen op grond van de Algemene Ouderdomswet (AOW), maar die geen of geen volledige AOW ontvangen, kunnen mogelijk aanspraak maken op de AIO.

ABA-genezingstherapie: Afkorting voor therapie op basis van toegepaste gedragsanalyse, 'Applied Behavior Analysis' (ABA) in het Engels. Wij zijn kritisch over ABA-therapie, omdat het vaak mensen met autisme dwingt zich onnodig aan te passen aan heersende gedragsnormen. Dit kan het welzijn van mensen met autisme schaden.

ABCSSS-eilanden: Afkorting voor de eilanden Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia en Sint Maarten.

Actief en passief stemrecht: Actief stemrecht is het recht om te stemmen. Passief stemrecht is het recht om verkiesbaar te zijn voor stemmingen.

Agressieoorlog: Een oorlog die gevoerd wordt zonder dat hier rechtvaardiging voor is op grond van zelfverdediging. Het Handvest van de Verenigde Naties noemt een agressieoorlog als een misdaad tegen de vrede.

AI: Afkorting voor 'artificiële intelligentie'. Een computersysteem dat voorspellingen maakt of acties onderneemt op basis van patronen in bestaande gegevens en vervolgens kan leren van fouten om de nauwkeurigheid te vergroten.

AIVD: Afkorting voor 'Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst', een Nederlandse geheime dienst die op civiel (niet-militair) gebied zowel in het binnenland als het buitenland inlichtingen verzamelt.

---
pdf_page: 119
---

Algoritme: Een algoritme is een formule in de vorm van code om een wiskundig of informaticaprobleem automatisch op te lossen.

Anti-imperialistisch: Tegen koloniale en kapitalistische invloeden, bezettingen en structuren.

AOW: Afkorting voor 'Algemene Ouderdomswet'. De Algemene Ouderdomswet verschaft vanuit de Rijksoverheid een basispensioen voor mensen die een vastgestelde leeftijd hebben bereikt. Afhankelijk van je geboortedatum, ligt deze leeftijd tussen de 66 en de 70 jaar.

Associatieverdrag met Israël: Een akkoord tussen de EU en Israël, waarmee de internationale samenwerking met Israël is vastgesteld, en dat Israël vrijstelt van invoerheffingen in de EU. Associatieovereenkomsten die de EU met landen afsluit moeten gebaseerd zijn op respect voor de mensenrechten en op democratische beginselen. De interne en buitenlandse politiek van deze landen moet hierdoor geleid worden. Dat staat ook vermeld in artikel 2 van de overeenkomst met Israël, waar Israël zich dus niet aan houdt.

Automatische prijscompensatie (APC): Een regeling die is opgenomen in sommige CAO's. Met automatische prijscompensatie stijgen de lonen automatisch wanneer de prijzen stijgen.

Autonome landen: Aruba (sinds 1986), Curaçao en Sint Maarten (sinds 2010) zijn autonome landen binnen het Koninkrijk. Dit betekent dat zij verantwoordelijk zijn voor hun bestuur en een eigen Parlement en Grondwet hebben. Zij zijn nog wel deel van het Nederlands Koninkrijk. Officieel zijn de landen gelijkwaardig, maar in de praktijk zijn de regelingen zo opgezet dat Europees Nederland de grootste macht heeft en zelf kan besluiten om in te grijpen op de eilanden.

# B 

Babyboete: Metafoor voor de negatieve gevolgen op het inkomen van mensen die één of meer kinderen krijgen en opvoeden. De babyboete is sterk gender-afhankelijk en treft hoofdzakelijk moeders.

Bestaanszekerheid: De zekerheid waarin personen en gemeenschappen van hun basisbehoeften zijn voorzien, en een goed en waardig leven kunnen leiden. Voor BIJ1 betekent bestaanszekerheid in ieder geval een goed en betaalbaar huis hebben, passende zorg krijgen wanneer je dat nodig hebt, ruimte om jezelf te ontwikkelen zoals jij dat wilt, een leefbaar inkomen.

Big Tech: De grootste en meest invloedrijke technologiebedrijven ter wereld. Enkele van de meest prominente Big Tech-bedrijven zijn: Meta, Amazon, Apple, Netflix en Google.

---
pdf_page: 120
---

Big 5: De voorwaarden die je als jongere (uit de jeugdzorg) nodig hebt om zonder hulp verder te kunnen. Namelijk; een woning, een dagbesteding, een volwassene om op terug te vallen, financiële zelfstandigheid en een sociaal netwerk.

Bijzondere gemeenten: De BES-eilanden (Bonaire, Statia en Saba) zijn sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland. Ze maken geen deel uit van een provincie, maar zijn gemeenten als onderdeel van het Nederlandse Koninkrijk.

Biodiversiteit: De diversiteit van flora (planten) en fauna (dieren) binnen een bepaald ecosysteem.

Biomassacentrales: Centrales waar materiaal van plantaardige of dierlijke herkomst wordt gebruikt om energie op te wekken. Helaas lang niet altijd met de garantie dat dit duurzaam gedaan wordt.

Blackface: Het opmaken van het gezicht met zwarte/bruine schmink en eventueel stereotyperende kenmerken om zo een racistische karikatuur van een Zwart persoon uit te beelden.

BOA: Afkorting voor 'buitengewoon opsporingsambtenaar'. Een BOA heeft een specifieke opsporingsbevoegdheid en mag onderzoeken of er bepaalde strafbare feiten zijn gepleegd. Voorbeelden van BOA's zijn de conducteur, de douanebeambte, de gemeentelijke handhaver, en de leerplichtambtenaar. Boa's mogen verdachten aanhouden, iemands identiteit controleren, processen-verbaal opmaken en boetes uitschrijven.

Body Mass Index (BMI): Een veel gebruikte Engelse term voor Lichaamsmassaindex (ook wel queteletindex of QI). Dit is een getal dat de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon uitdrukt. De BMI wordt veel gebruikt om overgewicht of ondergewicht te meten, ondanks de non-medische, racistische en seksistische oorsprong van deze index.

Braille: Een vorm van geschreven taal voor mensen met een visuele beperking. In braille worden letters en leestekens weergegeven door patronen met verhoogde stippen die je kunt lezen door ze met je vingertoppen te voelen.

Brievenbus-BV: Een bedrijf dat alleen een postadres heeft in een land waar het geregistreerd staat, maar in dit land verder geen bedrijfsactiviteiten uitvoert. Algemener ook een 'brievenbusfirma' genoemd. Vaak worden brievenbusfirma's gebruikt om belasting te ontwijken. Wanneer een bedrijf zich met een postbus registreert in een ander land met lage belastingtarieven, kan het er zo voor zorgen dat het minder belasting hoeft te betalen.

Bruto Binnenlands Product (BBP): De som van de waarde die huishoudens, overheden en ondernemingen in een land toevoegen aan de goederen en diensten die zij hebben verbruikt om hun producten te maken. Eerder werd dit 'bruto nationaal product' (BNP) genoemd.

---
pdf_page: 121
---

Bureaucratie: Een onnodig ingewikkeld administratief systeem of procedure.

# C 

Camera in Beeld: Een systeem van de politie, waar inwoners en bedrijven vrijwillig hun beveiligscamera('s) voor kunnen aanmelden. Met Camera in Beeld weet de politie waar er privébeveiligingscamera's hangen. De politie kan beelden van aangemelde camera's opvragen. Camera in Beeld draagt bij aan politiesurveillance.

CAO: Afkorting voor 'collectieve arbeidsovereenkomst'. In een collectieve arbeidsovereenkomst staan afspraken over arbeidsvoorwaarden, zoals over loon, werktijden, toeslagen, of pensioen.

Chatcontrole: Bijnaam van een wetsvoorstel van de Europese Commissie om aanbieders van online diensten te kunnen verplichten om alle digitale communicatie op hun dienst te laten doorlichten op de mogelijke aanwezigheid van illegaal materiaal. Alle digitale (privé) berichten van iedereen in de Europese Unie zouden moeten worden gescand, ongeacht of je ergens van verdacht wordt. Chatcontrole ondermijnt het briefgeheim en fundamentele rechten van mensen in de Europese Unie.

Circulaire landbouw: Ook wel kringlooplandbouw. Een vorm van landbouw gebaseerd op het idee dat alles optimaal gebruikt wordt. De resten van de ene keten zijn de grondstoffen voor een andere keten. Zo wordt bijvoorbeeld voedsel dat wij niet meer eten als diervoeder gebruikt. Om tot zo'n circulair landbouwsysteem te komen, hebben we een transitie (omschakeling) nodig waarin plantaardige en dierlijke productieketens slim aan elkaar worden geknoopt.

Cis: Als aanduiding van gender: Persoon wiens gender op dit moment hetzelfde is als het gender dat deze bij de geboorte toegewezen heeft gekregen.

Claimrecht: Het recht van bedrijven om Nederland aan te klagen als zij winsten mislopen vanwege een besluit dat de Nederlandse overheid heeft genomen.

Code Culturele Diversiteit: Een richtlijn voor de culturele sector om deze sector te verbeteren op het gebied van diversiteit. Oorspronkelijk vooral gericht op culturele diversiteit, maar inmiddels richt het zich op een breder spectrum, zoals onder andere gender, religie, sociaal-economische status en leeftijd.

Consensusrijkswet Herstelmaatregelen: Voorgestelde wet voor herstelmaatregelen voor het Nederlandse slavernijverleden.

---
pdf_page: 122
---

Constitutioneel Hof: Een centraal rechtscollege dat toetst of wetten of andere wetskrachtige verdragen grondwettelijk zijn. Dat wil zeggen, of deze wetten of verdragen passen bij de grondwet.

COVID-19: Afkorting van het Engelse 'coronavirus disease 2019'. COVID-19 is een ziekte die wordt veroorzaakt door een coronavirus (SARS-CoV-2). In de acute fase wordt de ziekte gekenmerkt door symptomen zoals hoesten, koorts, kortademigheid, keelpijn, verlies van reuk en smaak, of vermoeidheid. Sommige mensen die besmet raken hebben weinig of geen symptomen. In sommige gevallen kan COVID-19 leiden tot ademhalingsproblemen, blijvende schade aan de longen en de hartspier, problemen met het zenuwstelsel, nierfalen, of de dood.

Cultuurmarxisme: Cultuurmarxisme is een neonazistische complottheorie, die veronderstelt dat een Joodse linkse elite in het geheim de Westerse samenleving omver wil werpen via cultuur.

Cultuursensitief: Handelen met respect voor, en terwijl je je bewust bent van de normen en waarden die bij een bepaalde cultuur horen.

Curriculum (meervoud: curricula): Een curriculum is een gestructureerd plan of programma binnen onderwijsinstellingen, scholen, en opleidingen. Het wordt gebruikt om de inhoud, doelen en leeractiviteiten voor een bepaald vakgebied of onderwerp te bepalen.

# D 

Decentrale selectie: Regeling waarmee scholen voor theoretisch en wetenschappelijk onderwijs (hogescholen of universiteiten) zelf studenten selecteren voor opleidingen met een beperkte toelating, en dus niet in afstemming met andere scholen. Voor deze opleidingen gaat toelating vaak niet door loting, en er kunnen niet-inclusieve of niet-toegankelijke voorwaarden gesteld worden die ongelijkheid bevorderen.

Decriminalisering: In sekswerkbeleid: de vergunningsplicht voor sekswerk vervalt en er wordt niet meer opgetreden of gehandhaafd op sekswerk. Sekswerk is gewoon werk, en sekswerkers hebben dezelfde rechten als andere arbeiders.

Dekolonisatie: Het proces waarin gekoloniseerde landen zich ontdoen van de koloniale machthebbers, maar ook de processen waarin de samenleving afstand neemt van witte en/of Westerse normen als de universele waarheid.

Dekolonisatiebeleid: Beleid omtrent het proces van dekolonisatie.

Democratisch deficit: Een democratisch deficit bestaat als er groepen zijn die geen vertegenwoordiging hebben in een democratie, maar wel te maken hebben met de wetgeving die door dat parlement gemaakt wordt. In het Koninkrijk is er een democratisch deficit, omdat het Nederlandse Parlement Rijkswetten vastlegt voor het hele Koninkrijk, maar de Parlementen van de autonome landen (Aruba,

---
pdf_page: 123
---

Curaçao en Sint Maarten) daar geen stemrecht in hebben. Omdat inwoners van die eilanden niet voor de Nederlandse Tweede Kamer kunnen stemmen, is er dus een democratisch deficit.

Diasporisch: Van doen hebbend met een diaspora. Een diaspora is een groep mensen die een culturele en geografische herkomst delen, maar buiten hun traditionele geografische plaats van herkomst leven.

Digitale infrastructuur: De voorzieningen die nodig zijn om informatie op het internet te kunnen delen. Je kunt hier denken aan kabels onder de grond, zendmasten, maar ook computers en servers, software en websites.

Discretionaire bevoegdheid: In bestuursrecht: De bevoegdheid van een bestuursorgaan om in bepaalde gevallen naar eigen inzicht een besluit te nemen. Bijvoorbeeld een burgemeester die naar eigen inzicht bepaalde maatregelen kan nemen voor ordehandhaving.

Discriminatie: Het onrechtmatig uitsluiten en niet gelijkwaardig behandelen van, of onderscheid maken tussen verschillende mensen of groepen. Volgens artikel 1 van de Grondwet is discriminatie "wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook", niet toegestaan.

Diversiteitsquotum (meervoud: diversiteitsquota): In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal dient te worden bezet door mensen die de diversiteit van deze organisatie vergroten. Het kan bijvoorbeeld gaan om diversiteit met betrekking tot etniciteit, gender, of beperking.

Doorzettingsmacht: In de zorg: De bevoegdheid van een zorgmedewerker om op te schalen als de zorg en ondersteuning niet goed kan worden geleverd in de bestaande situatie. Denk bijvoorbeeld aan een huisarts die iemand doorverwijst naar een specialist.

Dublinverordening: Een Europese verordening die sinds januari 2014 van kracht is. Deze verordening bepaalt welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag. Meestal is dat het land waar de vluchteling aankomt: in de praktijk betekent dit dat Italië en Griekenland verreweg de meeste asielaanvragen te verwerken hebben. Deze verdeling is oneerlijk en heeft veel schadelijke gevolgen voor mensen die zich in Europa willen vestigen, bijvoorbeeld omdat ze op de vlucht zijn.

DUO: Afkorting voor 'Dienst Uitvoering Onderwijs', een uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. De dienst uitvoering onderwijs is verantwoordelijk voor onder meer het innen van lesgelden, verstrekken en lenen van studiefinanciering, en het erkennen van diploma's.

Dynastieke werking: In het kader van kapitaalopbouw: De neiging die geld en bezit (kapitaal) hebben om binnen families van generatie op generatie te worden doorgegeven. Zonder goede controlemechanismes zorgt dit voor steeds grotere ongelijkheid tussen mensen die in rijke families geboren worden en andere mensen.

---
pdf_page: 124
---

# E 

Ecocide: Het doelbewust of op basis van nalatigheid verwoesten van een ecosysteem door menselijk handelen.

Ecosysteem: Een systeem van levende wezens die samen met hun omgeving een keten vormen die het leven binnen het systeem in stand houdt.

Eilandsraad: De eilandsraden op Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn de democratisch gekozen vertegenwoordigers op de eilanden. Zij zijn vergelijkbaar met gemeenteraden in Europees Nederland.

Ervaringsdeskundige: Iemand die op basis van eigen ervaringen een situatie goed kent, en die hierdoor een specifieke vorm van expertise heeft die met anderen gedeeld kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een Doof persoon die binnen een gemeente werkt om de binnenstad toegankelijker te maken voor mensen met een beperking van het gehoor.

Etniciteit: Een verzameling van kenmerken die onderdeel zijn van iemands achtergrond of identiteit, zoals nationaliteit, taal, cultuur of religie.

Etnisch profileren: Het hanteren van (uiterlijke) eigenschappen als huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof bij opsporing of handhaving, terwijl daar geen bewezen aanleiding voor is.

Eurocentrisme: Het, al dan niet bewust, benadrukken van (het perspectief van) Europa, en in het algemeen de Westerse ideeën en theorieën. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de invloeden en mogelijkheden van andere culturen.

Europees Parlement: Het Europees Parlement is het enige orgaan binnen de Europese Unie dat direct is verkozen door EU-burgers.

Europese Commissie: Het overheidsorgaan van de Europese Unie, verantwoordelijk voor onder andere de Europese begroting en het indienen van en stemmen over Europese wetgeving.

Europese Raad: De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders van alle EU-lidstaten en de voorzitter van de Europese Commissie. Zij zijn het belangrijkste beslissingsorgaan van de EU en hebben het laatste woord over Europees beleid. (Niet hetzelfde als de Raad van de Europese Unie.)

Evenredige werving van personeel: Met betrekking tot werklast en arbeidsduur: Als we de werktijd terugbrengen tot 30 uur per week, dan moet het niet zo zijn dat de werkers in minder tijd dan toch hetzelfde werk moeten doen. Het is belangrijk dat als mensen minder lang werken er evenredig meer mensen worden aangesteld, zodat de werklast per persoon hetzelfde blijft.

Extra-curriculaire activiteiten: Activiteiten die buiten een officieel onderwijsprogramma vallen, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, sport, of deelname in clubs.

---
pdf_page: 125
---

# F 

Fair Practice Code: Een gedragscode voor ondernemingen en mensen die werken binnen de kunst, cultuur en creatieve sector met als doel het bewerkstelligen van een eerlijke en solidaire bedrijfsvoering.

Femicide: Het opzettelijk doden van vrouwen of meisjes om hun gender.

Fijnmazig: Over een vervoersnetwerk: Zeer vertakt, met een hoog aantal beschikbare verbindingen. Een fijnmazig vervoersnetwerk is handig, omdat je dan meer kans hebt dat je overal gemakkelijk vlak bij je vertrekpunt kunt instappen en vlak bij je eindbestemming kunt uitstappen.

Foie gras: De vervette lever van een gans of eend (foie gras is Frans voor 'vette lever'). Om een lever van een gans of eend te vervetten, wordt het dier meerdere keren per dag onder dwang gevoerd. Met een lange stalen of rubberen buis wordt voer direct de slokdarm ingepompt, wat zorgt voor angst, pijn en verwondingen. Dieren die gebruikt worden voor het maken van foie gras hebben een vreselijk leven.

Fort Europa: Aanduiding van het grondgebied van de Europese Unie als een fort, waarvan de buitengrenzen aan alle kanten zijn afgesloten en worden verdedigd. Metafoor met een negatieve bijklank.

Frontex: Afkorting van het Franse 'Frontières extérieures', wat verwijst naar buitengrenzen. Frontex is het Europese grens- en kustwachtagentschap dat vanuit samenwerking tussen Europese lidstaten de Europese buitengrenzen bewaakt.

## G

Garantstelling door derden: Wanneer een partij er voor instaat dat een andere partij aan bepaalde financiële eisen of verplichtingen voldoet of zal voldoen. Bijvoorbeeld een ouder die er tegenover een verhuurder voor instaat dat hun kind de huur zal betalen, of een gemeente die er tegenover een schuldeiser voor instaat dat een inwoner diens schulden zal aflossen.

Geborgde zetels: Bij waterschappen: Zetels in het algemeen bestuur van een waterschap die zijn gereserveerd voor onverkozen vertegenwoordigers vanuit bedrijven, de landbouw en beheerders van natuurterreinen.

Gele bond: Een vakbond die is opgericht door een overheid, werkgever, of die op een andere manier niet onafhankelijk is van de werkgever. Een vakbond die niet of onvoldoende onafhankelijk is van een werkgever behartigt de belangen van de werkgever en zet echte vakbonden buitenspel. Daarmee ondermijnt een 'gele' vakbond het recht van de arbeider op collectief onderhandelen.

Geleidestrook: Een speciale baan plaveisel met een afwijkende structuur (bijvoorbeeld ribbels)

---
pdf_page: 126
---

die mensen met een visuele beperking kunnen gebruiken om zich te oriënteren.
Geleidestroken zijn te vinden op bijvoorbeeld voetpaden, trappen en stations (maar lang niet altijd).

Gemarginaliseerd: Toestand waarin een persoon, groep, of idee als onbelangrijk of als buitenstaander wordt behandeld. Mensen die gemarginaliseerd worden kunnen te maken hebben met sociale uitsluiting. Zij kunnen niet altijd gebruik maken van de rechten, mogelijkheden en bronnen die voor centraal gestelde mensen ter beschikking staan.

Genderexpressie: De manier waarop iemand diens eigen of een andere genderidentiteit waarneembaar maakt aan de buitenwereld.

Genderidentiteit: De wijze waarop iemand zich identificeert op het gebied van diens gender.

Genderloonkloof: Het verschil in het gemiddeld bruto uurloon dat mensen van het ene gender ontvangen in vergelijking met mensen van een ander gender. Bijvoorbeeld het verschil in gemiddeld brutoloon tussen vrouwen en mannen.

Gentrificatie: Het verdrijven van oude bewoners uit (een vaak multiculturele) volkswijk, waarvoor vaak een nieuwe rijke bevolking in de plaats komt.

Geschillenregeling: Een procedure waarin geschillen of conflicten tussen partijen worden opgelost. Momenteel is er in het Koninkrijk geen procedure wanneer de landen het oneens zijn met elkaar Uiteindelijk beslist meestal de Rijksministerraad als er een geschil is, waarin Nederland de macht heeft.

# H 

Handhaving- en toezichtslocatie (HTL): Een locatie waarin mensen worden opgesloten die in Nederland asiel zoeken en waarvan gesteld wordt dat zij in een reguliere opvanglocatie overlast hebben veroorzaakt. Een handhaving- en toezichtslocatie is te vergelijken met een gevangenis.

Harde knip: Bij Jeugdzorg: Het principe dat iemand die jeugdzorg ontvangt geen aanspraak meer kan maken op jeugdzorg vanaf het moment dat deze persoon 18 jaar oud wordt.

Herstelrecht: Herstelrecht biedt mensen die betrokken zijn bij een (mogelijk) strafbaar feit, zoals slachtoffers, verdachten, veroorzakers en veroordeelden, de kans om de gevolgen van het onrecht te herstellen. Je kunt hier denken aan het herstellen van emotionele, fysieke, materiële of immateriële schade.

Housing First: Engels voor 'eerst een huis'. Zorgen dat mensen eerst een huis hebben is een bewezen effectief model om dakloosheid te beëindigen. Het doel van het Housing First model is om dak- en thuisloze mensen zo snel mogelijk in een stabiele huisvestingssituatie te plaatsen en hen van daaruit te

---
pdf_page: 127
---

helpen bij het aanpakken van eventuele andere problemen die tot dakloosheid hebben geleid. Dit model is gebaseerd op het idee dat huisvesting zowel een basisbehoefte als een fundamenteel recht is, en dat mensen beter in staat zijn om aan hun andere problemen te werken als ze een veilige en stabiele plek hebben om te wonen.

Huisjesmelker: lemand die meerdere panden bezit en probeert een zo groot mogelijke winst uit deze panden te halen. Bijvoorbeeld door hoge huren te vragen, minimaal onderhoud te plegen, of één pand in kleinere studio's of kamers aan zoveel mogelijk huurders tegelijkertijd te verhuren.

ID-WIV: Afkorting voor 'Inlichtingendienst Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten'. ID-WIV is een afdeling van de nationale politie die onder het gezag van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) informatie verzamelt.

IHRA-definitie: Door de Israël-lobby wordt een poging gedaan om de gangbare definitie van antisemitisme aan te passen door erin op te nemen dat vormen van kritiek op de staat Israël daaronder kunnen vallen. De pogingen om de IHRA-definitie aangenomen te krijgen door regeringen en parlementen gaan niet toevallig samen met campagnes om alle kritiek op Israël te onderdrukken.

Immateriële reparaties: Immateriële vormen van herstel zijn maatregelen die niet met financiële compensaties zijn op te lossen. Voorbeelden hiervan zijn formele excuses, eerherstel voor verzetshelden en educatie en bewustwording. Immateriële reparaties gaan vaak samen met materiële reparaties, voor een brede aanpak die recht doet aan de schade die (neo)koloniale landen hebben aangericht.

IMF: Afkorting voor Internationaal Monetair Fonds. Zij gaan over internationale samenwerking op monetair gebied, de bestrijding van financiële crises en kredietverlening voor staten met betalingsproblemen. Het IMF is een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties met hoofdkantoor in Washington. BIJ1 vind het IMF een ondemocratisch orgaan dat gedomineerd wordt door enkele grote kapitalistische landen, zoals de VS. Het IMF staat bekend om het afdwingen van neoliberaal economisch beleid, als voorwaarde voor bijstand aan landen in financiële moeilijkheden.

Imperialisme: Het proces waarbij een rijk de eigen macht en het eigen gebied uitbreidt, door andere gebieden in de wereld te veroveren en te beheersen.

Inclusiviteit: Het actief in de samenleving betrekken van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.

Inheems: Over een bevolking, dier- of plantensoort: Komende uit of van het gebied zelf.

Institutioneel: Verweven in de cultuur en normen van instituten, bijvoorbeeld overheidsinstellingen.

---
pdf_page: 128
---

Interlandelijke adoptie: Adoptie van een kind uit het buitenland.

Intersectioneel: Een term afkomstig uit het Zwart feminisme, om aan te duiden hoe verschillende identiteitskenmerken niet afzonderlijk kunnen worden begrepen, maar eerder samenwerken om de ervaringen van individuen te vormen. Intersectioneel feminisme gaat bijvoorbeeld niet alleen over vrouwzijn, maar de combinatie van factoren die je leven ook beïnvloeden en hoe die samenwerken. Het gaat dan bijvoorbeeld om gender, ras, klasse, seksualiteit, beperking en meer.

Intersekse mensen: Personen met een lichaam dat niet past binnen normatieve binaire ideeën over wat een vrouwelijk of mannelijk lichaam is. Bijvoorbeeld op grond van de combinatie van seksee eigenschappen zoals chromosoompatronen, geslachtsklieren en genitaliën.

IVF (in vitro fertilisatie): Een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij buiten het lichaam in een laboratorium een ei met sperma wordt gecombineerd. De bevruchte eieren laat men enkele dagen in een embryocultuur groeien, waarna één of meerdere embryo's in de baarmoeder worden geplaatst. Het doel van IVF is een zwangerschap te realiseren.

Irregulier verblijf: Een proces waarbij een persoon zonder geldige documenten in een land verblijft.

# K 

Kapitaalvlucht: Het doorsluizen van kapitaal naar het buitenland, vaak vanwege lage belastingtarieven.

Kapitalisme: Ons huidige economische systeem waarin het behalen van winst en het opbouwen van kapitaal het belangrijkst zijn. De vrije markt met de bijbehorende voortdurende groei moet daarvoor zorgen. Dit gebeurt door middel van uitbuiting en kolonialisme en gaat ten koste van onder andere arbeidsrechten, eerlijke verdeling van macht en welvaart, dierenwelzijn en het klimaat.

Klassenjustitie: Wanneer mensen die meer vermogen hebben, of een 'hogere' opleiding, om die reden worden bevoorrecht binnen de rechtspraak.

Klokkenluider: lemand die een misstand onthult over een organisatie. Bijvoorbeeld fraude, gevaarlijke werkomstandigheden, of andere illegale activiteiten. De term 'klokkenluider' is metaforisch gebruikt, met het idee dat zo een persoon de noodklok luidt over deze misstanden.

Kostendelersnorm: Het verlagen van een bijstandsuitkering op het moment dat meerdere volwassenen samenwonen op één adres. Dit geldt ook als de samenwonende volwassenen een familie vormen.

Kraakverbod: Wetgeving die kraken illegaal maakt. Kraken is het betreden en in gebruik nemen van een (langdurig) leegstaand gebouw of grondgebied.

Kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID): Een vruchtbaarheidsbehandeling waarbij sperma van

---
pdf_page: 129
---

een spermadonor middels een dunne buis of slang wordt ingebracht in de baarmoeder. Het doel is om een zwangerschap te realiseren.

# L 

Lelylijn: Een voorgestelde directe spoorlijn tussen Lelystad en Groningen, via Emmeloord, Heerenveen en Drachten.

Levensbrede beperking: Een beperking die op meerdere aspecten van iemands leven betrekking heeft. Bijvoorbeeld een beperking die zowel iemands mobiliteit als diens psychisch welzijn beïnvloedt.

LGBTQIA+: Een afkorting voor Lesbisch, Gay, Biseksueel, Trans, Queer, Intersekse, Aseksueel en meer.

Liberaal: Politieke stroming waar de overheid zo min mogelijk invloed heeft op de invulling van de maatschappij, waar het belang van bedrijfseigenaren voorop staat, en radicale verandering vrijwel uitgesloten is.

Lissabon Verklaring: Kort voor 'Verklaring van Lissabon over het Europees platform voor de bestrijding van dakloosheid'. Een verklaring die in 2021 in de stad Lissabon (Portugal) werd opgesteld met als doel om in het jaar 2030 een einde te hebben gemaakt aan onder meer dak- en thuisloosheid, lang verblijf in noodhuisvesting en huisuitzettingen. De verklaring erkent dat discriminatie, gezondheidsproblemen, stijgende huisvestingskosten, onvoldoende sociale woningvoorraad, lage lonen en onzekere arbeidscontracten bijdragen aan dak- en thuisloosheid.

Long COVID: Engelse aanduiding voor langdurige COVID, een verzameling gezondheidsproblemen die mensen kunnen ervaren na een COVID-19 besmetting. Symptomen zijn onder andere vermoeidheid, geheugenproblemen, kortademigheid, slaapstoornissen, hoofdpijn, verlies van reuk of smaak, spierzwakte, koorts, cognitieve stoornissen en problemen met de geestelijke gezondheid. Symptomen kunnen weken, maanden, of jaren duren.

## M

Materiële reparaties: Maatregelen om schade door kolonialisme en slavernij te herstellen, met financiele compensaties en andere materiële vormen van herstel. Herstelbetalingen zijn hier een voorbeeld van.

ME/CVS: Afkorting voor 'myalgische encefalomyelitis/chronischevermoeidheidssyndroom'. ME/CVS is een niet-aangeboren, complexe en chronische multisysteemziekte. Het voornaamste kenmerk van ME/CVS is een extreme vermoeidheid of uitputting, die ook gepaard kan gaan met pijn. Een relatief kleine inspanning kan leiden tot verergering van de klachten. Het leven van mensen met ME/CVS wordt

---
pdf_page: 130
---

hierdoor vaak dramatisch beperkt.

Mediaanloon: De hoogte van loon dat, wanneer je alle lonen van klein naar groot op een rij zou zetten, precies in het midden van de rij zou liggen. Bijvoorbeeld, in 2021 was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek het mediaanloon in Nederland €39.100. Dat betekent dat de helft van de mensen in Nederland toen minder dan €39.100 verdiende en de andere helft méér.

Mensenrechtenverdragen: Gemaakte afspraken tussen landen over het beschermen van mensenrechten. Denk bijvoorbeeld aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ook binnen de Nederlandse en Europese wetgeving worden deze in verschillende wetten en afspraken behandeld.

Menstruatieverlof: Verlof dat iemand die menstrueert kan opnemen tijdens de menstruatie, in het bijzonder bij ernstige menstruatieklachten, zoals hevige krampen, (lage) rugpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, opgeblazen gevoel, misselijkheid of braken.

# N 

Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR): De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) is een onafhankelijke regeringcommisaris die sinds oktober 2021 een aanpak voor racisme en discriminatie maakt. De Kamer stelde deze commissaris aan naar aanleiding van onder meer de grootschalige Black Lives Matter-demonstraties in 2020, en de onthullingen over institutioneel racisme bij de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst.

Nationaliseren: Het omvormen van een private bezitting, onderneming of dienst naar een publieke bezitting, onderneming of dienst. Bijvoorbeeld, door iets eigendom van de staat te maken. Voorbeelden van sectoren die vaak in publiek bezit zijn of worden gebracht: telecommunicatie, energie, spoorwegen, de post, het bankwezen, zorg, volkshuisvesting en water. Nationaliseren is het tegengestelde van privatiseren.

Naturalisatiecursus: Een cursus die je helpt bij het proces van naturaliseren. Naturaliseren is het verkrijgen van officieel staatsburgerschap van een land.

NAVO: Afkorting voor 'Noord-Atlantische Verdragsorganisatie'. De NAVO is een intergouvernementele militaire overeenkomst tussen Noord-Amerikaanse en Europese lidstaten met als doel collectieve militaire verdediging. Ieder lid van NAVO belooft de andere leden militair te verdedigen wanneer één of meer van hen wordt aangevallen door een land dat niet lid is van de NAVO.

NCTV: Afkorting voor 'Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid', het orgaan binnen de Rijksoverheid dat verantwoordelijk is voor onder meer terrorismebestrijding, nationale veiligheid en statelijke dreigingen.

---
pdf_page: 131
---

Nedersaksenlijn: Een voorgestelde directe spoorlijn tussen Enschede en Groningen, via Emmen.

Neokolonialisme / Neokoloniaal: Met neokoloniaal worden systemen bedoeld waarin rijke (vaak Westerse) landen voormalig gekoloniseerde gebieden nog steeds uitbuiten.

Neoliberaal: Van doen hebbend met neoliberalisme. Neoliberalisme is een los samenhangend geheel van ideeën en principes dat onder meer vrije-markt-kapitalisme, privatisering, deregulatie, globalisering, vrijhandel en een beleid van soberheid voorstaat. Neoliberalisme stuurt aan op het terugbrengen van overheidsuitgaven, om de rol van de private sector in de economie en maatschappij te vergroten. Neoliberalisme wordt bekritiseerd omdat het vaak zonder goede onderbouwing gelooft dat marktwerking de meeste economische en sociale problemen oplost, en omdat het ongelijkheid in maatschappijen vergroot.

Netneutraliteit: Afkorting van 'netwerkneutraliteit'. Het principe dat internetaanbieders alle communicatie en gegevens die via het internet verstuurd worden gelijk moeten behandelen. Met netneutraliteit moet een internetaanbieder er voor zorgen dat alle websites en applicaties onder dezelfde voorwaarden en met dezelfde snelheid toegankelijk zijn, zonder bepaalde inhoud te blokkeren of een voorkeursbehandeling te geven.

Neurodiversiteit / Neurodivergent: De van nature aanwezige verschillen en variaties in het menselijk brein, bijvoorbeeld op het gebied van sociale interactie of de manier van informatie opnemen. Ook wel een verzamelterm voor onder andere autisme en dyslexie. Iemand is neurodivergent als deze persoon niet voldoet aan het stereotype van hoe het menselijk brein werkt.

NGO: Afkorting voor 'niet-gouvernementele organisatie', dus een organisatie die onafhankelijk is van de overheid.

Non-binair: Een non-binair persoon is iemand die geen man of vrouw is.

Non-farmaceutische beschermingsmaatregelen: Maatregelen om je eigen gezondheid of de gezondheid van anderen te beschermen anders dan door het gebruik van geneesmiddelen.

# 0 

Omvolkingstheorie: Een extreemrechtse complottheorie die suggereert dat in Westerse landen de inheemse bevolking zal worden vervangen door niet-inheemse bevolking.

Onbegrepen gedrag: Gedrag waar mensen zonder ervaring of deskundigheid met moeite op de juiste manier mee omgaan. Dit is een alternatief voor 'personen met verward gedrag', dat nog (te) vaak gebruikt wordt, en dat geen recht doet aan de diversiteit van menselijke ervaring en leven.

Onderadvisering: Wanneer iemand een lager advies krijgt dan anderen met vergelijkbare presentaties op

---
pdf_page: 132
---

basis van externe factoren, of lager wordt ingeschat aan de hand van vooroordelen. Dit gebeurt vaak op de basisschool, als leerlingen een advies krijgen over welk voortgezet onderwijs te volgen.

Onteigeningswetgeving: De mogelijkheid om eigendom van particulieren aan de overheid over te dragen, bijvoorbeeld omdat de particuliere bezitter onverantwoord of op voor anderen schadelijke manier met dit eigendom omging.

Ontgroeien: Het terugbrengen van economische groei. Onder het kapitalisme draait economisch beleid vaak om het stimuleren van economische groei. Maar een steeds groeiende economie is destructief voor mens, dier en planeet. Een welvarende wereld is mogelijk zonder economische groei. Voorstanders van ontgroeien gebruiken ook wel het Engelse woord 'degrowth'.

Open access: Engels voor 'open toegang'. Het idee van open access wordt gebruikt in discussies over (wetenschappelijke) publicaties en bronnen. Veel publicaties en informatiebronnen zijn ontoegankelijk omdat je ervoor moet betalen of een bepaalde licentie nodig hebt. Daarom streven we naar een standaard van open toegang (open access) voor (wetenschappelijke) publicaties en informatiebronnen, zodat iedereen die dat wil deze kan raadplegen.

Open source: Vrije toegang tot de gebruikte bronnen van een eindproduct.

Orthese: Een uitwendig hulpmiddel dat om een deel van je lichaam zit en dit lichaamsdeel zo ondersteunt, corrigeert, stabiliseert, immobiliseert of ontlast.

Outputfinanciering: Het verstrekken van geld op basis van uitkomsten. In het bijzonder wordt dit woord gebruikt voor een regeling van de overheid waarbij onderwijsinstellingen (vooral theoretisch en wetenschappelijk onderwijs) geld krijgen van de overheid op basis van hoeveel mensen er afstuderen of een certificaat behalen.

# $\mathbf{P}$ 

Pan-Afrikaans: Een politieke en filosofische stroming die een gedeelde relatie ziet tussen alle Zwarte mensen op de wereld. Deze relatie wordt gezien op cultureel gebied (muziek bijvoorbeeld), politiek gebied (verzet tegen anti-Zwart racisme), en identiteit (een persoonlijke verbinding met andere Zwarte mensen en het Afrikaanse continent).

Partnerverlof: Verlof voor partners na de geboorte van een kind. Ook wel geboorteverlof, kraamverlof, of ouderschapsverlof genoemd.

Participatiewet: Een wet die ervoor zou zorgen dat meer mensen betaald werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. In veel gevallen brengt deze wet mensen met een beperking in de problemen, en dwingt hen dingen te doen die ze niet willen of kunnen.

---
pdf_page: 133
---

Pathogenen: Biologische ziekteverwekkers, zoals schadelijke bacteriën, schimmels en virussen.

Pechgeneratie: Mensen die studeren hebben recht op een beurs van de overheid. Op het moment is dit de basisbeurs, en studenten hoeven dit bedrag niet terug te betalen als ze hun studie afronden. In 2015 werd de basisbeurs voor studenten afgeschaft door het toenmalige kabinet van VVD en PvdA, met steun van D66 en GroenLinks. In 2023 is deze beurs weer ingevoerd. De studenten die in de periode 20152023 zijn gaan studeren kregen dus geen basisbeurs. Daarom worden zij ook wel als de 'pechgeneratie' aangeduid.

Persoonsgebonden Budget (PGB): Een persoonsgebonden budget is een bedrag waarmee iemand zelf zorg of ondersteuning inkoopt. Mensen kunnen dit bedrag aanvragen bij de gemeente, hun zorgverzekeraar of het zorgkantoor in hun regio. Iemand die dit budget krijgt, bepaalt zelf welke zorgverleners zorg of ondersteuning geven, waar en wanneer.

Praktisch onderwijs: Praktijkgericht onderwijs dat mensen opleidt voor de beroepspraktijk. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als MBO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Predictive Policing: Het gebruik van analytische technieken om voorspellingen te maken over toekomstige misdaden door de politie. Dit leidt in de praktijk tot etnisch profileren.

Procesbeschikbaarheidlocatie (PBL): Een locatie waarin mensen die in Nederland asiel zoeken worden opgesloten, wanneer is geoordeeld dat hun asielaanvraag een lage kans van slagen heeft. Een procesbeschikbaarheidslocatie is te vergelijken met een gevangenis.

# Q 

Quotum: In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal door mensen uit een bepaalde groep dient te worden bezet.

## $\mathbf{R}$

Raad van de Europese Unie: De Raad van de Europese Unie bestaat uit de ministers van alle EULidstaten die per onderwerp samenkomen om beslissingen te maken over het beleid van de EU. Een voorbeeld hiervan is als de ministers van Buitenlandse Zaken van alle lidstaten samenkomen. (Niet hetzelfde als de Europese Raad.)

---
pdf_page: 134
---

Rechtsbijstand: Hulpverlening bij juridische kwesties.

Rechtsherstel: Compensatie voor de verschillende gevolgen die bepaalde groepen hebben moeten doorstaan bij bezetting of vervolging.

Regularisatie: In het kader van asielprocedures en verblijf: Het proces waarbij iemand die in een land geen wettig verblijf heeft, of waarvan het verblijf alleen onzeker of tijdelijk is, een reguliere verblijfsstatus toegekend krijgt.

Repareerbaarheid: De eigenschap die een apparaat of ander product heeft om gerepareerd te worden. Vaak worden apparaten als laptops, televisies of e-bikes op zo'n manier ontworpen dat ze niet of nauwelijks te repareren zijn als er iets mis mee is. Dit is verspilling en oneerlijk tegenover mensen die deze apparaten hebben gekocht.

Reproductieve arbeid: Al het werk dat onbetaald wordt verricht om betaalde arbeid mogelijk te maken. Bijvoorbeeld thuis eten koken, het huishouden doen, of op kinderen passen.

Rijksministerraad: De Rijksministerraad is de ministerraad van het Koninkrijk. Zij beslissen over zaken die met het Koninkrijk te maken hebben of waarvan geregeld is dat het een verantwoordelijkheid van het Koninkrijk is. Ook kan de Rijksministerraad ingrijpen in de landen van het Koninkrijk via "aanwijzingen." De Rijksministerraad is niet representatief: hierin zitten alle Nederlandse ministers (in Rutte IV waren er 20 ministers) en 1 vertegenwoordiger per eiland (dus één voor Aruba, één voor Curaçao en één voor Sint Maarten). In de praktijk betekent dit dat Nederland altijd beslist.

Rijkswetten: Rijkswetten zijn wetgeving die voor alle landen in het Koninkrijk gelden (Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten). Deze wetten worden alleen via het Nederlandse parlement goedgekeurd. Er wordt wel om inspraak gevraagd van de eilanden, maar zij hoeven niet voor te stemmen. Uiteindelijk beslist Nederland dus.

# S 

Safe house: Engelse term voor een veilig onderdak. Een locatie waar de veiligheid van (specifieke doelgroepen) mensen kan worden gegarandeerd.

SARS-CoV-2: Een afkorting voor 'Severe Acute Respiratory Syndrome Corona Virus 2'. In het Nederlands wordt dit virus ook wel het coronavirus genoemd.

Scannen aan clientzijde: Het inzetten van computerprogramma's voor het doorlichten van digitale communicatie op het digitale-communicatie-apparaat (bijvoorbeeld je telefoon, tablet of laptop) van een gebruiker. Scannen aan clientzijde kan worden ingezet om te controleren of iemand bepaalde tekst of bestanden heeft verzonden of op het apparaat heeft staan. Scannen aan clientzijde kan een vorm van surveillance zijn.

---
pdf_page: 135
---

Schijnzelfstandigheid: lemand die werk uitvoert als zelfstandige, maar daarbij eigenlijk wel in constante dienst is van een werkgever en onder diens gezag staat.

Scope 1, 2 en 3 emissies: De verschillende categorieën uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2). Het onderscheid wordt gemaakt door klimaatwetenschappers. Categorie 1 omvat de directe uitstoot van een bedrijf. Categorie 2 omvat de indirecte uitstoot die volgt uit de energie die een bedrijf gebruikt. Categorie 3 omvat de indirecte broeikasgassen die zijn uitgestoten voor de goederen of materialen die het bedrijf verbruikt of aanschaft.

SDG's: Afkorting voor 'Sustainable Development Goals', wat Engelse term is voor duurzame ontwikkelingsdoelen. Dit zijn 17 doelen opgesteld door de VN, die in 2030 voor een duurzame wereld zouden moeten zorgen, een wereld waarin niemand wordt buitengesloten.

Senaat: Bij universiteiten: Traditioneel het dagelijks bestuur van een universiteit in Nederland. Een senaat bestaat exclusief uit hoogleraren en wordt voorgezeten door een hoogleraar-directeur (een rectrix of rector).

Sociaal domein: Alles wat (lokale) overheden doen op het gebied van participatie, zelfredzaamheid, werk en zorg.

Sociale ontwikkelbedrijven: Bedrijven die mensen met een arbeidsbeperking helpen bij het vinden en houden van een baan.

Socialistisch: Socialisme is een vorm van politiek samenzijn, en ook een economisch systeem gebaseerd op gelijkwaardigheid en gezamenlijk eigendom van productiemiddelen. Middelen en macht zijn in een socialistische maatschappij dus in handen van iedereen, en worden democratisch verdeeld, in plaats van dat deze het bezit zijn van een aantal grootmachten. Basisvoorzieningen worden beschermd en zijn in handen van de staat in plaats van de vrije markt.

Speculatie: Een huis (of iets anders) wordt als er sprake is van speculatie niet gekocht om zelf te gebruiken, maar wordt gebruikt voor winst. Veel huizen komen op die manier leeg te staan en zorgen voor een kunstmatig woningtekort.

Statuut der Nederlanden: Een verdrag van het Koninkrijk der Nederlanden, dat boven de Grondwet van Nederland staat. In het Statuut zijn onder meer de relaties tussen de verschillende landen van het Koninkrijk (Aruba, Curaçao, Nederland en Sint Maarten) geregeld.

Statuut van Rome: Het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof is een internationaal verdrag uit 1998, op basis waarvan in 2002 het Internationaal Strafhof in Den Haag is opgericht. Het Statuut van Rome bepaalt dat de volgende misdaden door het Internationaal Strafhof berecht mogen worden: genocide, misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en het misdrijf van agressie.

---
pdf_page: 136
---

Stigmatisering: Het geven van negatieve vooroordelen of het kwalijk uitzonderen van een groep mensen op basis van bepaalde eigenschappen.

Stopformulier: Op dit formulier noteren politieagenten waarom iemand door de agent is gestopt voor controle (ook wel: staande gehouden) en geven ook informatie over bijvoorbeeld de etniciteit of gender van deze persoon.

Surveillance: Het toezicht houden op, of bewaken van, iets of iemand. Verschillende middelen en technieken kunnen worden gebruikt voor surveillance, bijvoorbeeld cameratoezicht, afluister- of scanapparatuur, sensoren, of het inzetten van infiltranten. Surveillance schendt in veel gevallen het recht op privacy van de persoon die gesurveilleerd wordt.

# T 

Taperingstrip: Een vorm van het beschikbaar maken van medicatie waarbij de gebruiker iedere dag een lagere dosis werkzame stof krijgt toegediend. Vaak geleverd in een reeks aan elkaar zittende zakjes of verpakkingen. Taperingstrips kunnen mensen helpen bij het afbouwen van hun medicijngebruik.

Theoretisch onderwijs: Theoretisch onderwijs dat mensen opleidt voor de beroepspraktijk. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als HBO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Tijdschrijven: Zorgmedewerkers zijn nu vaak veel tijd kwijt aan het bijhouden van hoeveel tijd ze besteden aan verschillende taken. Dit wordt ook wel tijdschrijven genoemd. Deze administratielast zorgt voor extra werkdruk en leidt zorgmedewerkers af van het helpen van mensen.

TOOI: Afkorting voor 'Team Openbare Orde Inlichtingen'. TOOI is een onderdeel van de nationale politie dat in het geheim informatie over personen inwint, met als doel ordeverstoringen te voorkomen of te herstellen. Er is geen wettelijke basis voor het inwinnen van informatie door TOOI.

Transitieverlof: Verlof voor transgender personen tijdens een medische transitie.

UWV: Afkorting voor 'Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen'. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen keert werknemersverzekeringen uit, zoals uitkeringen die je ontvangt omdat je werkloos of ziek bent. Ook beoordeelt het in hoeverre mensen niet meer kunnen werken en neemt het

---
pdf_page: 137
---

stappen om te zorgen dat mensen die niet werken opnieuw weer gaan werken.

# V 

Validisme: De discriminatie, stigmatisering of uitsluiting van, en geweld tegen, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en van neurodivergente mensen.

Veiligheidsdriehoek: De samenwerking tussen drie personen of instanties (bijvoorbeeld de burgemeester, politie en justitie), meestal op regionaal niveau.

Vijandige architectuur: Een strategie van het bouwen van toepassingen in de openbare ruimte die als doel hebben om bepaalde vormen van gebruik van die ruimte tegen te gaan. Bijvoorbeeld een bank met armleuningen die zo zijn gemaakt dat je er niet op kunt slapen.

VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap: Een sinds 2016 geldend verdrag waarmee de Nederlandse staat heeft toegezegd de situatie van mensen met een beperking dusdanig te verbeteren dat zij volwaardig mee mogen en kunnen doen in de samenleving. Sommige mensen vinden het woord 'handicap' niet goed gekozen, en spreken daarom liever van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een beperking.

Vrijheidsbeperkende locatie (VBL): Een gevangenis waarin mensen worden opgesloten die in Nederland asiel zoeken, maar waarvan de asielaanvraag is afgewezen.

Vrouwenquotum: In organisaties: Het aandeel aan (bestuurs)functies binnen een organisatie dat minimaal door vrouwen dient te worden bezet.

## W

Warmtefonds: Een fonds waaruit woningbezitters, scholen en verenigingen van eigenaren kunnen lenen om de verduurzaming van hun woningen of panden te realiseren.

Wereldbank: Het grootste internationale instituut voor ontwikkelingssamenwerking. Zij verstrekken leningen aan landen met financiële moeilijkheden. Vergelijkbaar met het IMF, wordt bij de Wereldbank de besluitvorming gedomineerd door enkele grote kapitalistische landen, zoals de VS. De Wereldbank dwingt, net als het IMF, kapitalistisch beleid af, als voorwaarde voor landen om financiële bijstand te ontvangen. Bovendien hebben zij landen (met name in het Globale Zuiden) opgezadeld met schulden, wat leidt tot verslechterde leefomstandigheden in deze landen.

Wereldhandelsorganisatie (WTO): Een organisatie van regeringen die internationale handel reguleert en faciliteert. In het Engels heet deze de World Trade Organisation (WTO)

---
pdf_page: 138
---

Werkzoekvisum: Een speciaal visum (tijdelijke verblijfsvergunning, meervoud 'visa'). Met een werkvisum kun je een land binnenkomen en daar verblijven terwijl je op zoek bent naar werk.

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO): In de Wet maatschappelijke ondersteuning staat dat gemeenten hun inwoners ondersteunen om zelfstandig te blijven wonen en mee te doen in de samenleving.

Wet Regulering Sekswerk (WRS): Deze wet stelt vergunning voor en registratie van sekswerk verplicht, en zet in op handhaving en controle.

Wetenschappelijk onderwijs: Wetenschappelijk onderwijs is abstract en theoretisch en leidt mensen op binnen een bepaald wetenschappelijk gebied. Deze onderwijsvorm staat ook wel bekend als WO, maar deze aanduiding is onderdeel van een indeling van onderwijsvormen die impliciet communiceert dat sommige vormen van onderwijs hoger en daarmee beter zouden zijn. Wij spreken in plaats daarvan van praktisch (MBO), theoretisch (HBO) en wetenschappelijk onderwijs (WO). Zo kunnen burgers met welke opleiding dan ook zich altijd gewaardeerd voelen.

Wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming: Een wetsvoorstel dat een regeling voor toekenning van ouderschap na draagmoederschap binnen Nederland introduceert, en ook een regeling voor de erkenning van ouderschap na draagmoederschap uit het buitenland.

Wijkrechtspraak: Een laagdrempelige vorm van rechtspraak waar geschillen van buurtbewoners worden bemiddeld, met als doel om een duurzame en menselijke oplossing te vinden.

Woningcorporatie: Een organisatie die als doel heeft sociale, betaalbare woonruimte te bouwen, beheren en verhuren.

Wooncoöperatie: Een organisatie waarin huurders zeggenschap hebben over de woningbouw en huurwoningen. Vaak gaat het dan over huurders die collectief zeggenschap hebben over de huizen waarin ze wonen.

# Z 

Zelfbewoningsplicht: Het verplichten van huizenkopers om ten minste een bepaald aantal jaren te wonen in het huis dat ze kopen. Deze plicht helpt speculatie tegen te gaan.

Zionistische beweging: Een beweging die Zionisme voorstaat. Zionisme is een nationalistische beweging die opkwam in de negentiende eeuw, met oorspronkelijk als doel om in Palestina een 'thuisland' voor Joodse mensen te stichten. Sinds de stichting van de staat Israël in 1948 omvat zionisme de ideologie gericht op het ontwikkelen en beschermen van de staat Israël, en de bevordering van immigratie van Joodse mensen naar Israël.

---
pdf_page: 139
---

Zorgcowboys: Zorgondernemers die extreme winsten behalen door dubieuze praktijken en constructies.

---
pdf_page: 140
---

# 1. Introduction

## 1.1. Background

The study of quantum mechanics has revolutionized our understanding of the microscopic world. It provides a framework for describing the behavior of particles at atomic and subatomic scales. One of the key principles in quantum mechanics is the wave-particle duality, which states that particles can exhibit both wave-like and particle-like properties.

## 1.2. Objectives

The primary objective of this research is to explore the interaction between light and matter at the quantum level. Specifically, we aim to:
Investigate the interaction between light and matter at the quantum level.
Analyze the interaction between light and matter at the quantum level.
Develop a quantum theory that describes the behavior of light at the quantum level.

# 2. Literature Review

## 2.1. Quantum Mechanics

Quantum mechanics is a fundamental theory in quantum mechanics that describes how the quantum state of a physical system changes over time. It is often used in quantum theory, such as the Schrödinger equation, which describes how the quantum state of a physical system changes over time. This concept has significant implications for quantum computing and communication.

## 2.2. Quantum Computing

Quantum computing leverages the principles of superposition and entanglement to perform computations that are infeasible for classical computers. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information.

# 3. Methodology

## 3.1. Quantum Computing

Quantum computing leverages the principles of superposition and entanglement to perform computations that are infeasible for classical computers. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information.

## 3.2. Quantum Computing for Quantum Computing

Quantum computing leverages the principles of superposition and entanglement to perform computations that are infeasible for classical computers. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information.

# 4. Results

## 4.1. Quantum Mechanics

The results of the experiments are summarized in the following table:

|  Parameter | Value  |
| --- | --- |
|  Energy (J) | 130.000  |
|  Energy (J) | 130.000  |
|  Energy (J) | 130.000  |
|  Total | 170.000  |

## 4.2. Quantum Computing for Quantum Computing

Quantum computing leverages the principles of superposition and entanglement to perform computations that are infeasible for classical computers. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information. Quantum bits, or qubits, are the fundamental units of quantum information.

# 5. Conclusion

Quantum mechanics is a cornerstone of quantum mechanics. The principles of quantum mechanics are fundamental to understanding quantum behavior. Its principles have significant implications for quantum computing and communication.

---
pdf_page: 141
---

# BREEK DE KETENS

---
pdf_page: 142
---

# BAKEN KLEUR

---
pdf_page: 143
---

.

---
pdf_page: 144
---

©2023 BIJ1

CONTACT
INFO@BIJ1.ORG

# RADICALE GELIJKWAARDIGHEID EN ECONOMISCHE RECHTVAARDIGHEID
⚠️ Voor AI gebruikers:
Kopieer de content hierboven en plak in je AI chat voor analyse.