Politiek.ai - NIDA 2021

---
url: https://politiek.ai/tk/nida/2021
---



# ═══════════════════════════════════════
# NIDA - 2021
# ═══════════════════════════════════════

---
pdf_file: "NIDA_verkiezingsprogramma_TK_2021"
pdf_source_url: "https://dnpprepo.ub.rug.nl/id/eprint/86215"
program_title: "Bij de tijd"
election_date: "2021-03-17"
total_pages: 54
token_count: 37327

pdf_page: 1
---

# PARTIJPROGRAMMA BIJ DE VOOR GELOOF-WAARDIGE POLITIEK

---
pdf_page: 2
---

# BIJ DE TIJD

ZEKER, DE MENS IS IN VERLIES

BEHALVE DEGENEN DIE

GELOVEN EN HET GOEDE DOEN

EN ELKAAR AANSPOREN TOT

WAARHEID EN GEDULD
DE KORAN
Hoofdstuk 103 - De Tijd

---
pdf_page: 3
---

# POLITIEK, WORD GELOOFWAARDIG!

Hemel en aarde zijn één. De mensheid is één familie, één met de natuur. Maar die diepere verbondenheid, die eenheid tussen alles en iedereen lijkt vandaag soms ver te zoeken. Met de dag zien we de kloof groeien tussen arm en rijk, mens en natuur, ik, wij en zij.

We ervaren onrecht, ongelijkheid en verdeeldheid. Steeds meer mensen verliezen hoop en geloof in de samenleving en politiek. Wat is hierin onze eigen verantwoordelijkheid en bijdrage? Wat doen we tegen armoede, racisme en islamofobie? Hoe geloofwaardig zijn jij en ik, de samenleving en de politiek, in de keuzes die we maken?

Wat zegt de stem van jouw geweten? Wat leren we van profeten en van de levenslessen die de natuur en samenleving ons bieden? Alles om ons heen spoort ons aan tot Eenheid. Als je het maar wil zien, wil geloven en erop wil vertrouwen. Je kunt niet blijven toekijken. Je moet een keuze maken.

Geloofwaardigheid zit 'm in de eenheid van woorden en daden. In de eenheid van hart en hoofd, hemel en aarde, geloof en daadkracht. In de verbondenheid van inspiratie en visie, normen en waarden.

Hier, op dit kleine stukje aarde, komen onze wortels van over de hele wereld samen. Een superdiverse generatie groeit hier met elkaar op als broer en zus. In onze samenkomst ligt onze toekomst. We zien eenheid in onze diversiteit en maken één wereld van verschil.

We geloven dat er meer is. Dat er meer in zit voor iedereen. Meer dan je denkt. Niet meer van hetzelfde. We geloven niet in de gebaande wegen. Als we blijven doen wat we deden, krijgen we wat we kregen. Het is tijd voor wat anders.

We willen ons niet meer blindstaren op de waarde van geld, we zien de meerwaarde van het leven.

Twintig jaar lang groeide onze generatie op in een politiek die islam en diversiteit ziet als probleem. We geloven in een nieuwe generatie die opgroeit met islam en diversiteit als inspiratie voor de oplossing.

Het is tijd om de hokjes te doorbreken en verdeeldheid te overbruggen. Kom in beweging! Samen vormen we het pad naar Eenheid.

# GELOOF IN JOUW STEM!

Nourdin El Ouali politiek leider

---
pdf_page: 4
---

# INHOUDSOPGAVE

|  Geloofwaardig - voorwoord | 3  |
| --- | --- |
|  Iedereen kan de boom in - leeswijzer | 5  |

## DEEL 1: MISSIE | WAAR NIDA VOOR STAAT 6

|  Waarheen leidt de weg? | 7  |
| --- | --- |
|  Welk verlies neem je op de koop toe? | 7  |
|  Het pad | 7  |

## DEEL 2: INSPIRATIE | WAAR NIDA VAN KOMT 8

|  2.1 Inleiding tot inspiratie | 9  |
| --- | --- |
|  Islam |   |
|  Geloof in jou en mij |   |
|  INTERMEZZO: IS NIDA EEN MOSLIMPARTIJ? |   |

|  2.2 Drie bronnen: | 9  |
| --- | --- |
|  1. De stem van het GEWETEN |   |
|  2. TEKENEN in de natuur en samenleving |   |
|  3. De boodschap van PROFETEN |   |
|  INTERMEZZO: ONGELOOFLIJK ISLAMITISCH |   |

|  2.3 Van inspiratie naar maatschappijvisie | 10  |
| --- | --- |
|  Individu, gemeenschap en maatschappij |   |
|  Eenheid in diversiteit |   |
|  Vijf (maatschappelijke) idealen |   |
|  Het pad naar de Bron |   |
|  INTERMEZZO: IS NIDA NOU RADICAAL OF LIBERAAL |   |

## DEEL 3: INSPIRATIE | WAAR NIDA VOOR GAAT 13

|  Voor een GELOOP waardige politiek & samenleving | 13  |
| --- | --- |
|  Waardigheid: Er is meer (Ministerie voor Mens- & Geloofwaardigheid) | 13  |
|  Geloofwaardigheid in de samenleving | 14  |
|  Godzijdank de Grondwet | 17  |
|  Eenheid in diversiteit | 18  |
|  Zorgzaam voor het LEVEN van mens & natuur | 19  |
|  Zorg voor elkaar | 19  |
|  Duurzaam met natuur | 23  |
|  Rechtvaardig voor ieders veiligheid | 26  |
|  Een kansrijke toekomst voor ieders TALENT | 28  |
|  Gelijke kansen in onderwijs | 28  |
|  Inclusie van wereldwijde diversiteit in cultuur | 31  |
|  Onbeperkt sporten | 32  |
|  Eerlijke verdeling van WELVAART tussen arm & rijk | 33  |
|  Economie: Werk en beroep voor ieders roeping | 33  |
|  Vrij van schuld, rente en armoede | 36  |
|  Goed en betaalbaar wonen en vervoer | 38  |
|  Financiën met Jozefs begrotingsregel | 40  |
|  INTERMEZZO: CORONA | 41  |
|  Inclusief jij, ik, zij & wij: samen één FAMILIE | 42  |
|  Samenleven als familie (samenleving, jeugd en gezin) | 42  |
|  In verscheidenheid verbonden openbaar bestuur | 46  |
|  Wereldvrede: iedereen is van de wereld en de wereld is van... | 47  |

|  Dankwoord | 52  |
| --- | --- |
|  Groeiringen - 7 jaar NIDA | 53  |
|  Resultaten - je herkent een boom aan zijn vruchten | 54  |

---
pdf_page: 5
---

# LEESWIJZER: IEDEREEN KAN DE BOOM IN ;)

Dit partijprogramma bestaat net als een boom uit drie delen. De stam, wortels en kroon (takken en bladeren) van de boom staan voor de 1) missie, 2) inspiratie en 3) visie van NIDA.

Waar NIDA voor staat lees je in de MISSIE.

De inspiratie gaat in op de drie bronnen van islamitische inspiratie:
GEWETEN
TEKENEN
PROFETEN

De visie belicht de vijf maatschappelijke idealen:
GELOOF
LEVEN
TALENT
WELVAART
FAMILIE

In de verdieping van de visie richten we ons op vijftien onderliggende beleidsterreinen en meer dan honderd verbetervoorstellen.

In de bijlagen Groeiringen en Daar plukt u de uruchten van gaan we in op de ontwikkeling en verantwoording van zeven jaar NIDA. Je herkent de gezondheid van een boom immers aan de kwaliteit van zijn vruchten.

Daarnaast bevat dit programma intermezzo's voor verdieping of reflectie.

ZIE JE NIET HOE GOD DE VERGELIJKING MAAKT

TUSSEN EEN GOED WOORD EN EEN GOEDE BOOM

WAARVAN DE WORTELS STEVIG ZIJN EN DE TAKKEN HOOG.

DIE VRUCHTEN GEEFT IEDER SEIZOEN WEER...
DE KORAN
Abraham, vers 26-25

---
pdf_page: 6
---

# DEEL I: MISSIE | waar NIDA voor staat

NIDA STAAT VOOR DE OPROEP EN STEM VAN EEN NIEUWE GENERATIE MET SUPERDIVERS DNA EN ISLAMITISCHE INSPIRATIE.



DE STEEN DIE DE BOUWLIEDEN AFWEZEN, IS DE HOEKSTEEN GEWORDEN.

Psalm van David: 118:22

De geschiedenis leert ons dat de gevestigde orde en machthebbers de jeugd en de verandering die het land zó nodig heeft vaak eerst afwijzen, voordat ze haar omarmen.

Ook vandaag de dag in Nederland, zien we dat dé politiek een probleem maakt van onze diversiteit en de islam in het bijzonder.

Wat als hierin nu juist de oplossing ligt en wij juist de hoeksteen zijn voor het fundament van toekomstig Nederland?

Voor de volgende generatie...

---
pdf_page: 7
---

## Waarheen leidt de weg?

Nog nooit waren we zo rijk en lag de levensstandaard en verwachting zo hoog. Toch groeit de ongelijkheid tussen arm en rijk. Er lijden meer mensen aan overgewicht dan aan honger. Welvaartsziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak en depressie is het grootste probleem onder tieners en jongeren. En terwijl ons leven nog nooit zo veilig en vredig is geweest, is de wapenwedloop in de wereld ongekend en voelen we ons angstiger dan ooit. Angst en haat voor 'de ander', terwijl vooral onze eigen leefstijl en de gevolgen ervan voor de natuur en gezondheid de grootste bedreiging vormen voor ons leven. De wereld wordt steeds kleiner en we gaan steeds meer op elkaar lijken, maar toch voelen mensen zich eenzamer en meer van elkaar vervreemd.

## Welk verlies neem je op de koop toe?

Ieder mens snapt dat bomen niet eindeloos tot in de hemel kunnen groeien. Toch geloven we dat dit met de groei van de economie wél mogelijk is. We hebben en kunnen van alles, maar we vergeten wie we zijn. Zielloos kapitalisme, eigenbelang en de drang naar meer, zorgt ervoor dat we de diepere verbondenheid in onszelf, met elkaar en met de natuur verliezen. We lijken niks te willen weten van de verantwoordelijkheid die wijzelf als samenleving en politiek dragen voor de vernietiging van onze gezondheid en aarde. Er is sprake van toenemende ongelijkheid, de verspilling van talent en het verlies aan familie- en gemeenschapsbanden. Wat zegt de stem van ons geweten? Hoe lang nemen we al dit verlies nog op de koop toe? Hoe geloofwaardig zijn we in de keuzes die we maken?

## Het pad

De zorg, onderwijs, economie en eigenlijk de samenleving als geheel zitten gevangen in een zielloos 'vrije-marktdenken'. Iedereen snakt naar hervorming en naar bevrijding van de groeiende ongelijkheid en verdeeldheid. Door in Eenheid te geloven, doorbreken we de aanbidding van dit gouden kalf. Onze beweging vormt een pad dat een alternatief biedt voor de doodlopende weg die we als samenleving al veel te lang blindelings volgen. We (her)vinden eenheid in onze verscheidenheid, overbruggen de kloof tussen arm en rijk, verbinden hemel en aarde, ethiek en politiek, mens en natuur, talent en toekomst.

## Omdat we geloven

We geloven niet in meer van hetzelfde. We geloven niet in oneindige groei, maar in bloei. In vermeerderen door eerlijk te delen. In het vervullen van andermans behoefte, niet je hebzucht. In een zorg die draait om gezondheid in plaats van ziekte. In onderwijs dat zich richt op talent in plaats van cijfers. In een samenleving die niet draait om 'ik' en het 'integreren' van 'de ander', maar om sámen leven. Omdat we geloven in meerwaarde van onszelf voor elkaar. We bestrijden populisme niet met populisme, maar met geloofwaardig leiderschap. Samen vormen we een fundament van eenheid in diversiteit waarop de volgende generatie verder kan bouwen.
Voor een GELOOFwaardige politiek en samenleving;
Zorgzaam voor het LEVEN van mens en natuur;
Een kansrijke toekomst voor ieders TALENT;
Eerlijk in het verdelen van WELVAART;
Inclusief jij, ik, zij, wij: samen één FAMILIE;

---
pdf_page: 8
---

# DEEL II: INSPIRATIE | waar NIDA van komt 

## VANUIT DE STEM VAN HET GEWETEN, DE TEKENEN IN DE NATUUR EN DE SAMENLEVING EN DE BOODSCHAP VAN PROFETEN.

## ...WAARVAN DE WORTELS STERK ZIJN...

Onze generatie groeide op in een politiek klimaat waarin islam constant wordt gezien als 'probleem'.

Met onze wortels doorbreken we deze denkbeelden en hokjes en putten we inspiratie, visie en kracht uit een meer vruchtbare voedingsbodem.

Voor een nieuwe generatie die opgroeit met islam als inspiratie voor de oplossing.

---
pdf_page: 9
---

### 2.1 Inleiding tot inspiratie

Islam draait om een zuivere, vredevolle, toewijding. Voor vrede en harmonie met jezelf, je omgeving (mens en natuur) en de Bron van leven. Noem het God, Allah, Jahweh of welke andere naam je er in andere talen ook aan geeft. Die Ene Unieke Onvoorstelbare Bron van leven, waar uiteindelijk alles en iedereen in de grote cyclus van leven, bewust of onbewust uit voortkomt en naar toe gaat.

## Geloof in jou en mij

De islam is even universeel en essentieel voor het leven als water. Vaak zijn we ons daar niet eens van bewust. Vergeten we bijvoorbeeld dat ons lichaam voor zo'n $60 \%$ uit water bestaat. Hetzelfde geldt voor islam. Islam gaat dieper en verder dan de wereldwijde diversiteit en rijke historie van 1,8 miljard moslims. Je vindt islamitische inspiratie in ons allemaal, in alles om ons heen en in alle wereldreligies en levensbeschouwingen.

### 2.2 Drie bronnen

We vinden islamitische inspiratie in:

1) De stem van het geweten, de natuurlijke aanleg tot het goede in ieders ziel;
2) Tekenen in natuur en samenleven, in de diepere lessen van het leven; en
3) De boodschap van profeten, zoals verspreid in de wereld(religies) en geschiedenis.

### 2.2.1 DE STEM VAN HET GEWETEN (fitrah)

Bij de ziel en Wie haar vervolmaakt heeft en haar inspireerde met bewustzijn van het kwade en goede. Degene die haar zuivert, groeit. Degene die haar bedekt, faalt.

Koran - 91 De Zon, vers 7-10

We zijn allemaal in ons diepste verbonden met die Ene Onvoorstelbare Bron van leven. De mens heeft een natuurlijke aanleg tot het Goede. Misschien raakt het nog het meest aan je geweten. We dienen onszelf hier regelmatig aan te herinneren en de stem van ons geweten telkens opnieuw te ontdekken en te zuiveren van de afleiding en het egoïsme dat haar dagelijks bedekt. Dit vraagt dagelijks tijd en ruimte voor rust, inspiratie en bezinning elke dag opnieuw.

## INTERMEZZO: IS NIDA EEN MOSLIMPARTIJ?

Een moslimpartij, islamitische partij of inspiratie? De term 'moslimpartij' en in mindere mate ook 'Islamitische partij', suggereert dat NIDA een exclusieve partij is voor en door moslims. Begrip van islam en de inspiratie van NIDA leert ons echter dat islam raakt aan ieders hart en van meerwaarde is voor de samenleving als geheel, in al haar diversiteit. Mensen met een grote verscheidenheid aan culturele en levensbeschouwelijke achtergronden herkennen zich dan ook in de boodschap van NIDA en dragen deze uit. Niet alle moslims voelen zich overigens per se aangesproken door deze boodschap. Dat kan allemaal. NIDA stelt zichzelf dus voor aan de hand van haar 'Islamitische inspiratie' omdat het op een laagdrempelige manier aangeeft waar NIDA voor staat en gaat. Op deze manier verlaagt NIDA drempels en doorbreken we hokjes.

---
pdf_page: 10
---

### 2.2.2 TEKENEN IN DE NATUUR EN SAMENLEVING (ayaat)

En tot Zijn tekenen behoren de vorming van de hemelen en de aarde en de verscheidenheid van jullie kleuren en talen, daarin zijn tekenen voor de wereldbewoners. Koran hfst. 30 De Romeinen, vers 22

Alles om ons heen zit boordevol lessen van de Bron van leven. Lessen over het bestaan en het pad ernaartoe. Over de balans in het universum en in moleculen. Over ziekte en gezondheid van ons lichaam. Een geschiedenis vol lessen over de opkomst en ondergang van beschavingen. Alle studies van de natuur, de mens en de samenleving helpen ons deze levenslessen op te merken en in ons op te nemen, in een constante zoektocht naar verheldering en verbetering.

### 2.2.3 DE BOODSCHAP VAN PROFETEN (ar-risalah)

Wij geloven in God en in wat aan ons is geschonken en in wat aan Abraham, Ismael, Izaak, Jacob en de stammen is geschonken en in wat God schonk aan Mozes, Jezus en de profeten. Wij maken geen onderscheid tussen hen en aan Hem geven wij ons over. Koran hfst. 3 Familie van Imraan, vers 84

De wereldgeschiedenis kent vele duizenden profeten, waaronder Abraham, Mozes, Jezus tot en met de profeet Mohammed. Dit zijn personen met een zuiver geweten, die na intensieve meditatie zijn geraakt door een openbaring: de meest zuivere, directe, spirituele inspiratie mogelijk voor een mens. Hun boodschap komt uit Een en dezelfde Oorsprong en draait in essentie om een zuivere, vredevolle toewijding. De laatste openbaringen zijn opgetekend en bewaard in de Koran.

## INTERMEZZO: ONGELOOFLIJK ISLAMITISCH

Waarom put NIDA met haar islamitische inspiratie ook uit werken van een Kate Raworth, Rutger Bregman en Thomas Piketty? Hun analyses en oplossingen voor de natuur, de mens en de samenleving liggen in lijn met islamitische inzichten en idealen. Het islamitische principe van de armenbelasting (zakaat) leert ons bijvoorbeeld vooral het vermogen te belasten in plaats van inkomen om tot sociale rechtvaardigheid te komen, net zoals Thomas Piketty in 'Kapitaal'. Rutger Bregman (in 'Human kind') stelt net als de islam, dat de mens een natuurlijke aanleg heeft tot het goede en lege uit welke implicaties dit heeft voor ons mensbeeld, het beleid en de maatschappij waarin we leven. Economische groei die de kloof tussen mens en natuur, arm en rijk, alsmaar vergroot, levert geen werkelijke welvaart op. Daarvoor zijn een sociaal fundament en ecologisch plafond nodig. Deze analyses en hieruit voortvloeiende voorstellen van Kate Raworth's 'donuteconomie' zijn maatschappelijk gezien ongelooflijk islamitisch.

### 2.3 Van inspiratie naar maatschappijvisie

### 2.3.1 Individu, gemeenschap en maatschappij

De inzichten en principes van de islam variëren van geloofsleer en rituelen tot sociaal maatschappelijke idealen en zijn op verschillende niveaus toepasbaar: persoonlijk en in familiekring, binnen de geloofsgemeenschap en in de maatschappij als geheel. De maatschappijvisie van NIDA als politieke partij gaat niet over iemands persoonlijke geloofsopvattingen of godsdienstige rituelen. Het is aan het

---
pdf_page: 11
---

individu, de geloofsgemeenschap en haar voorgangers om daar invulling aan te geven. Voor NIDA staat centraal wat de sociaal maatschappelijke idealen van islam betekenen voor de samenleving als geheel in al haar diversiteit.

### 2.3.2 Eenheid in diversiteit

De islam kent een lange wereldgeschiedenis die gekenmerkt wordt door rijke culturele en religieuze diversiteit. Deze diversiteit komt voort uit dezelfde oorsprong en kent een gedeelde basis. De vijf zuilen en zes pilaren van de islamitische geloofspraktijk en opvattingen zijn vooral relevant voor het individu en de geloofsgemeenschap. Meer relevant voor de bredere samenleving en de maatschappijvisie van NIDA, zijn de vijf maatschappelijke idealen van de islam.

### 2.3.3 Vijf (maatschappelijke) idealen

De vijf maatschappelijke idealen draaien om het waarborgen en ontwikkelen van: 1) geloof, 2) leven, 3) welvaart, 4) talent en 5) familie. Dit zijn basisrechten, verantwoordelijkheden en vrijheden die we als maatschappij voor iedereen dienen te garanderen. Deze vijf uitgangspunten zijn alomvattend, met elkaar verweven en samenhangend. De idealen raken aan de ethische, ecologische, economische, culturele en sociale uitdagingen in stad, land en wereld.

### 2.3.4 Het pad naar de Bron

Onze idealen zijn verbonden aan waarden en onderliggende beleidsterreinen, zoals weergegeven in onderstaand schema. Samen vormen zij onze maatschappijvisie. Dit is de bril waardoor we naar de realiteit kijken en bewegen naar een utopisch vergezicht. Zij vormen het pad waarlangs we bewegen. Het pad naar de Bron van leven waarmee we de gebaande (doodlopende) weg doorkruisen.

## INTERMEZZO: 15 NIDA RADICAAL OF LIBERAAL?

Klinkt allemaal mooi en aardig, maar is NIDA nou fundamentalistisch of gematigd? Voor theocratie óf democratie? Liberaal of radicaal? Het gangbare begrip van islam en democratie, liberaal en radicaal, is in de loop van de geschiedenis van alle kanten, over en weer, misvormd. Van aanslagen door zogenaamde 'fundamentalisten' in naam van de islam tot illegale oorlogen door 'democraten' in naam van vrijheid. De Koran, het fundament van de islam, veroordeelt echter dwang in geloof en inspireert tot geloofsvrijheid. De Koran belicht de meerwaarde van diversiteit in religie, cultuur, sekse en taal als Gods wil en bedoeling. De Koran inspireert tot een pluriforme, inclusieve, vreedzame en diverse samenleving. En de islam benadrukt het belang van overleg, samenspraak en draagvlak voor publieke besluitvorming in een diverse samenleving. NIDA denkt niet in hokjes, maar bouwt bruggen.

Hoe dit zich precies uit in concrete verbeterstappen voor de samenleving wordt duidelijker in Deel III: VISIE.

|  Idealen: | Beleidsterreinen: | Kernwaarden:  |
| --- | --- | --- |
|  GELOOF | Waardigheid | GELOOFWAARDIG  |
|  LEVEN | Gezondheid(zorg), Duurzaamheid \& Veiligheid | ZORGZAAM (o.a. duurzaam, gezond en veilig)  |
|  TALENT | Onderwijs, Cultuur, Sport | KANSRIJK (o.a. kansengelijkheid, creativiteit, sportiviteit)  |
|  WELVAART | Economie: werk \& armoedebestrijding, Wonen, Vervoer \& Financiën | EERLIJK (o.a. sociale rechtvaardigheid, bestaanszekerheid, mobiliteit, eigen en maatschappelijke verantwoordelijkheid)  |
|  FAMILIE | Samenleving, Jeugd \& Gezin, Openbaar Bestuur \& Wereldbeleid | INCLUSIEF (o.a. familiair, gemeenschappelijk, transparant, vredig)  |

---
pdf_page: 12
---

# DEEL III: VISIE | waar NIDA voor gaat 

## VOOR EEN GELOOF WAARDIGE POLITIEK $\boldsymbol{\sim}$ SAMENLEVING, ZORGZAAM VOOR HET LEVEN VAN MENS EN NATUUR, EEN KANSRIJKE TOEKOMST VOOR IEDERS TALENT EERLIJKE VERDELING VAN WELVAART TUSSEN ARM EN RIJK, INCLUSIEF JIJ, IK, ZIJ EN WIJ, SAMEN ÉÉN FAMILIE

De politiek is vandaag de dag geneigd om problemen op zichzelf staand en 'pragmatisch' (of eigenlijk: simplistisch of populistisch) op te lossen. Problemen staan echter niet op zichzelf. Ze zijn veel complexer dan dat en vragen om meer begrip en visie. Een holistische visie zoals NIDA die hanteert gaat uit van de samenhang tussen (op het eerste gezicht) uiteenlopende uitdagingen. Alles staat op verschillende manieren met elkaar in verband.

De strijd tegen racisme, voor inclusie en gelijkwaardigheid, dient dan ook hand in hand gevoerd te worden met de sociale strijd tegen armoede, de strijd voor duurzaamheidendestrijdvooreenmeergeloofwaardigepolitiekensamenleving. Zo kiezen we bijvoorbeeld voor een sociale duurzaamheidstransitie, een transitie die de kloof tussen arm en rijk overbrugt in plaats van vergroot, zoals nu nog te vaak gebeurt. Een holistische benadering houdt in dat je uiteenlopende maatschappelijke uitdagingen samenhangend en consequent benadert op basis van je principes en idealen.

De visie van NIDA is zoals toegelicht, gestoeld op vijf maatschappelijke idealen die samenhangen met verschillende waarden, uitdagingen en beleidsterreinen. Dit derde deel van het programma geeft verdieping aan de visie. We bespreken in dit deel elk van de vijf maatschappelijke idealen en verkennen van daaruit de voornaamste uitdagingen voor ieder beleidsterrein. Vanzelfsprekend doen we daarbij ook concrete verbetervoorstellen.
...DE TAKKEN HOOG...
$  *$

## INTERMEZZO: <br> WAT IS EEN HOLISTISCHE VISIE?

Dat is een visie met oog voor de relatie tussen ogenschijnlijk uiteenlopende kwesties. Zoals de relatie tussen verschillende vormen van onderdrukking zoals seksisme, racisme en muslimhaat (ook wel bekend als: intersectionaliteit), of de relatie tussen schone energie, gezondheid, migratie en oorlogen om alle. Andere voorbeelden zijn de relatie tussen geloof en ethiek, consumptie, werk, depressie en economie. Oog voor de relatie tussen ondervrijd, straatcultuur en iemands thuissituatie in het oplossen van jeugdproblematiek. Dit zijn uitdagingen die ogenschijnlijk op zichzelf staan, maar eigenlijk alleen zijn op te lossen als je ze allemaal samen tegelijk aanpakt. Hier is een consequente benadering voor nodig op basis van principes en idealen. Een ander woord voor een holistische visie: een geloofwaardige visie.

---
pdf_page: 13
---

# 3.1 GELOOFWAARDIGE POLITIEK \& SAMENLEVING 

Geloof, zingeving, religie, spiritualiteit, levensbeschouwing, ethiek - voor NIDA komt het allemaal op hetzelfde neer: geloofwaardigheid. Geloof is essentieel voor het welzijn van mens en samenleving, maar de maatschappij is doorgeslagen in haar zielloze materialisme. Een middel als geld is het doel geworden. Economische groei en 'ik' zijn verheven tot allerhoogste goed. Het secularisme - de scheiding van kerk en staat - slaat steeds meer door in staatsatheïsme. Ethiek, spiritualiteit en geloof raken op die manier in toenemende mate verdrukt in onze samenleving. Voor een geloofwaardige samenleving en politiek is meer nodig dan wat tijd en ruimte voor zingeving. We dienen de samenleving en de politiek in te richten naar de zin van het leven.

## Waardigheid: Er is meer

Het leven draait om de relatie tussen onszelf, onze omgeving (samenleving en natuur) en de Bron van leven. Voor het welzijn van mens en maatschappij is het van het grootste belang om hierin naar harmonie te streven. Dit vraagt om een ommekeer in onze samenleving: van een samenleving die niet draait om bezit, naar een samenleving die waarde hecht aan bezinning; niet gericht op de waarde van geld, maar op de meerwaarde van leven: geloofwaardigheid.

Dat brengt ons meteen tot het belangrijkste en meest omvattende voorstel in dit partijprogramma.

## - MINISTERIE VOOR MENS- \& GELOOFWAARDIGHEID.

Dit nieuwe Ministerie stelt de Mens- \& Geloofwaardigheid van het regeringsbeleid centraal en fungeert als een natuurlijke tegenhanger van het Ministerie van Financiën. Waar het Ministerie van Financiën de betaalbaarheid van beleid controleert, daar ziet dit ministerie in al het beleid toe op de mens- en geloofwaardigheid van dit beleid. De kerntaak van dit ministerie is het waarborgen van mensenrechten, vrijheden en het bewaken van de kerndoelen in elk beleidsveld, zoals het recht op gelijke behandeling, vrijheid van godsdienst, recht op een behoorlijke levenstandaard, onderwijs en cultuur. Zodat de mens en de idealen in wet en regelgeving centraal staan, niet het geld. En zodat het beleid dient waarvoor het is...

## INTERMEZZO: NEED FOR GREED?

De Nederlander Bernard Mandeville (geb. 1670) was de eerste belangrijke pleitbezorger ter wereld van de Need for Greed filosofie. Ondeugden, zoals hebzucht, ijdelheid en bedrog, zouden volgens deze filosoof een noodzakelijke voorwaarde zijn voor (economische) vooruitgang. Economische voorspoed zou gebaat zijn bij materialisme, eigenbelang en de constante vraag naar meer. Ethiek en moraal werden zo steeds minder relevant voor de economie en samenleving. Deze 'modernisering' ging gepaard met individualisering en secularisering. Terwijl het geloof in materiële vooruitgang en de onzichtbare hand van de markt groeide, nam het geloof en de rol van religie steeds verder af. De kerk en begraafplaats in het centrum van de stad maakten plaats voor handelskantoren en winkels. De kerk werd iets 'historisch' voor monumentenzorg. Niet de dominee, maar de econoom en koopman bepaalden voortaan wat goed is voor de samenleving.

---
pdf_page: 14
---

...bedoeld en er door financiële begrotingsdruk, economische belangen of populisme geen doelverschuiving plaats vindt - met zowel mensonwaardige als ongeloofwaardige beleidskeuzes en uitkomsten als gevolg. Voor een overheid die niet in dienst staat van de markt of macht, maar burgers en mensenrechten dient. Waar de Ombudsman of het College voor de Rechten van de Mens dienen als externe waakhond, daar dient dit Ministerie voor Mens& Geloofwaardigheid als een interne waakhond die toezicht houdt op alle ministeries. Dit waarborgt de menselijk maat in het beleid, in wetten en regelgeving en geeft burgers vertrouwen in een geloofwaardige overheid.

### Alomvattend

Geloofwaardigheid raakt op allerlei verschillende manieren aan diverse niveaus in beleid en samenleving. Een groot deel van de voorstellen in dit partijprogramma richt zich op het verbeteren van de geloofwaardigheid. Dit hoofdstuk richt zich op wat dit betekent voor de ruimte voor ethiek, geloof en zingeving:

1) in de bredere samenleving;
2) in het openbaar bestuur en
3) voor de onderlinge levensbeschouwelijke diversiteit.

In de rest van het hoofdstuk zullen we deze drie aspecten verder toelichten.

### INTERMEZZO: ONGELOOFWAARDIG BESTUUR

De studiebeurs zou nooit zijn afgeschaft als het onderwijsbeleid zich niet zou laten leiden door financiële druk, maar zou vasthouden aan haar kerndoelen, zoals gelijke kansen en talentontwikkeling. Ook de marktwerking in de zorg of het openbaar vervoer zou dan niet zijn doorgedrukt. Een symboolpolitieke pestmaatregel als het boekkaverbod zou, ook zonder alle coronamaatregelen, door het Ministerie van Mens- en Geloofwaardigheid nog voor de invoering van het verbod allang zijn ontsluierd. En wat te denken van al het onrechtmatige handelen van de overheid: van de toeslagenaffaire en discriminatie bij de belastingdienst, onwaardig migratiebeleid tot steun aan illegale oorlogen in naam van de 'democratie'.

### Mensenrechten waar het Ministerie voor Mens- en Geloofwaardigheid op toeziet (geformuleerd door CVRM):

Algemene en integriteitsrechten (non-discriminatie, gelijke behandeling, bescherming van de persoon en van zijn of haar privacy, huis en familieleven, martelverbod); vrijheidsrechten (vrijheid van meningsuiting, van godsdienst en levensovertuiging, van vereniging); participatierechten (recht op deelname aan het bestuur van een land, kiesrecht); rechten van arrestanten, beklaagden en gedetineerden (verbod op willekeurige arrestatie en detentie, recht op onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak); rechten van beschermde groepen (vrouwen, kinderen, minderheden, inheemse volken); rechten van vreemdelingen en vluchtelingen (recht het land te verlaten en terug te keren, asielrecht, recht op gezinshereniging).

Sociale en economische, culturele en collectieve rechten: sociale en economische rechten (recht op behoorlijke levensstandaard, recht op sociale voorzieningen, vrijheid van vakvereniging, recht op onderwijs, recht op gezondheid); culturele rechten (recht om deel te nemen en bij te dragen aan cultuur, recht om de eigen taal te spreken, bescherming van auteursrecht en van de eigen naam, vrijheid van wetenschappelijk onderzoek); collectieve rechten (voor ontwikkeling en bescherming van een volk).

### 1) Geloofwaardigheid in de samenleving

We dienen in ons leven niet alleen meer ruimte voor zingeving in te richten, maar ons leven meer in te richten naar de zin van het leven. Niet alleen thuis of in een gebedshuis, maar ook in de samenleving, het onderwijs, de zorg, de media en de arbeidsmarkt. Dit is nodig om al de maatschappelijke uitdagingen te benaderen vanuit de diepere zin en betekenis van het leven. Omwille van onze gezondheid, onze familie, welvaart en de ontwikkeling van talent. Dit is een verrijking in ethische, culturele, sociale, ecologische en jawel – voor de economen onder ons - zelfs in economische zin. Zo

---
pdf_page: 15
---

besparen kerken en moskeeën de samenleving miljoenen euro's alleen al vanwege de vrijwillige hulp die zij verlenen, bijvoorbeeld op het gebied van zorg en welzijn.
Recht op gebed en bezinning in wetgeving en cao's. Het probleem van overwerkte professionals in tal van sectoren, vraagt om meer tijd en ruimte voor rust en bezinning op werk. Het recht op gebed en bezinning op werk dient expliciet vastgelegd te worden in de wetgeving en cao's tussen werkgevers en -nemers (zoals dat bijvoorbeeld ook is geregeld voor kolven en kolfruimtes) en dient ook in de praktijk gewaarborgd te worden als werknemers hier aanspraak op wensen te maken. Zo garanderen de samenleving en de werkgever dat er voldoende tijd en ruimte is voor rust, gebed en bezinning op de werkvloer, wat tegelijkertijd ook de zin in het werken en de kwaliteit van de resultaten ten goede zal komen. (Meer over de zin en waardigheid van het werk zelf is te vinden bij Talent en Welvaart).
Pop-up stilteruimtes in (winkel)centra. Creëer juist ook in het winkelcentrum, epicentrum van het consumentisme, oases van rust en dankbaarheid. De (on)betaalbaarheid hiervan lossen we op door in samenwerking met winkeliers en corporaties gebruik te maken van (tijdelijk) leegstaande winkelpanden.
Minder reclame. De publieke ruimte - waaronder treinstations en het ov - wordt steeds meer opgevuld met reclame voor consumptie. Deze reclames werken ongeluk en ondankbaarheid in de hand door constant te benadrukken wat je (nog) niet hebt en zou moeten willen


## INTERMEZZO: GELOOF IN OPKOMST

Het religieuze, het spirituele, het ethische verdween de afgelopen eeuwen steeds meer uit de publieke ruimte. Al dan niet onder het mom van, en vanuit onbegrip over, de scheiding tussen kerk en staat. De behoefte aan zingeving is echter onveranderd gebleven, zij het vaker in andere vormen. Die behoefte aan geloof(waardigheid) is groter dan ooit, misschien wel juist door de verdrukking uit het publieke domein, zowel thuis als in de openbare ruimte. Dat blijkt wel uit de populariteit van meditatie, mindfulness en happiness en uit de opkomst van Pinkstergemeenten en moskeeën. Ook onder jongeren. Evenzo groeit ook de behoefte aan een op ethiek gebaseerde politiek en economie. De roep is groot om een scheiding tussen multinational en staat, of tussen markt en zorg.
hebben. Daarom is NIDA een voorstander van meer restricties op reclame in de buitenruimte. De borden en videoschermen in de publieke ruimte en het openbaar vervoer die daardoor vrijkomen, kunnen worden gebruikt voor positieve campagnes. We delen inspirerende en ontroerende verhalen en levenslessen van Nederlanders in al hun veelkleurigheid, van bijzonder tot alledaags. Zo creëren we nieuwe verbindingen.
Verbind levensbeschouwelijke organisaties aan transities in zorg en welzijn. Het maatschappelijk middenveld, waartoe ook levensbeschouwelijke organisaties behoren, speelt een sleutelrol in de transities in zorg en welzijn. Kerkelijke structuren worden minimaal ingezet en overige levensbeschouwelijke structuren, zoals moskeeën, vrijwel niet. Met de juiste ondersteuning, kennis en vaardigheden, kunnen levensbeschouwelijke organisaties het Rijk en gemeenten een hoop zorg besparen, een sleutelrol vervullen en de kwaliteit van de zorg aanmerkelijk verrijken zonder dat dit tot verdere overheidsbesparingen leidt. Zowel de professionele zorg- als de

---
pdf_page: 16
---

mantelzorg raken nu overbelast, terwijl veel mensen die op zulke zorg zijn aangewezen zich niet gehoord of gezien voelen. De stevige wortels van levensbeschouwelijke organisaties kunnen fungeren als een schakel tussen burger, overheid en zorg - tussen hulpvraag en aanbod. (Meer over cultuur- en religiesensitieve zorg is te vinden bij: Zorg voor elkaar)
Wereldreligies \& Levensbeschouwing: examenvak voor iedereen. Alle leerlingen ontwikkelen gedurende hun middelbareschooltijd een portfolio. Dit heeft de vorm van een werkstuk waarin zij op hun eigen creatieve wijze hun kijk op het leven ontwikkelen en daar uitdrukking aan geven. Het portfolio dient niet enkel te worden beoordeeld op de kennis die de leerling heeft opgedaan met betrekking tot de diversiteit aan wereldreligies en levensbeschouwingen, maar vooral ook oog te hebben voor de actieve, zelfstandige ontwikkeling en vorming van zijn of haar eigen levensvisie.
Voor pluriform onderwijs. NIDA onderschrijft de meerwaarde van pluriformiteit en diversiteit van levensbeschouwelijke grondslagen in het onderwijs. NIDA koestert Art. 23 GW voor Onderwijsvrijheid. De overheid dient zich terughoudend op te stellen ten aanzien van de godsdienstvrijheid en gewetensvrijheid van scholen.
Voor een pluriform omroepbestel. NIDA onderschrijft de meerwaarde van pluriformiteit en diversiteit van levensbeschouwelijke grondslagen in het omroepbestel (meer hierover is te vinden bij: Cultuur).
Vrijheid van religie: van jongensbesnijdenis tot spijswetten (van Halal tot Koosjer). NIDA koestert de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. De politieke drang om bepaalde religieuze keuzes onmogelijk te maken rukt steeds verder op. De vrijheid en ruimte voor spijswetten, zoals de voorschriften voor halal en koosjer voedselbereiding, wordt steeds verder aangetast. NIDA verzet zich tegen de groeiende druk om de kopschot, elektrocutie of vergassing van dieren verplicht te stellen. Ook de politieke roep op een verbod op jongensbesnijdenis klinkt steeds luider. NIDA staat voor godsdienstvrijheid. Dit soort keuzes dient een overheid niet op te leggen en ook niet onmogelijk te maken.
Verbod op godslastering. NIDA staat voor de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om een kritisch inhoudelijk debat te voeren. Met respect voor elkaar. Ethische grenzen in de wet mogen niet verworden tot dode letters (zoals het verbod op belediging, smaad, laster, opruiing, aanzetten tot haat en discriminatie). Deze ethische grenzen verliezen in het politiek en maatschappelijk debat steeds meer aan betekenis. Grenzen worden bewust opgezocht en overschreden. In 2013 werd zelfs het verbod op godslastering afgeschaft. NIDA pleit voor een herleving en belichting van deze ethische grenzen. Ook het OM laat nog te vaak aangiften op deze gronden liggen. Het OM dient deze zaken vaker en consequenter op te pakken en aan te pakken, zodat er duidelijke jurisprudentie ontstaat.

---
pdf_page: 17
---

## 2) Openbaar Bestuur: Godzijdank voor de Grondwet

Onze grondwet biedt alle ruimte voor zingeving.
Godsdienstvrijheid, het gelijkheidsbeginsel en de neutraliteit van de overheid staan garant voor deze ruimte, juist ook in de publieke sfeer, in publieke voorzieningen en binnen de overheid en politiek. De scheiding tussen kerk en staat wordt echter te vaak misbruikt om zingeving af te doen als 'iets van vroeger' of 'iets voor thuis'.
Parlementaire commissie moslimhaat en islamofobie. Al zeker twintig jaar heerst er een politiek klimaat van islamofobie en moslimhaat in Nederland. Niet alleen door uitgesproken 'anti-islam partijen' als de PVV, maar ook vaak meer subtiel - vanuit het midden en de linkerkant van het politieke spectrum, tot in het regeringsbeleid aan toe. Zo wordt er in het kader van het integratiedebat en -beleid bijvoorbeeld al jaren over 'gematigde' moslims gesproken zodra moslims 'geïntegreerd' zijn; alsof de islam in essentie een probleem is en een moslim z'n geloof moet afzwakken om erbij te mogen horen. De gevaarlijkste moslims zijn de moslims die zuiver in de leer ('salafisten') of politiek actief ('islamisten') zijn. Dit verziekte politieke klimaat dienen we grondig tegen het licht te houden en in (historisch) perspectief te plaatsen. In deze parlementaire commissie zijn de Kamerleden/parlementariërs niet de onderzoekers, maar zelf onderwerp van het onderzoek. Het is de hoogste tijd dat bestuurders, politici, politieke partijen en beleidsmakers in alle ernst geconfronteerd worden met een kritische spiegel, waarna de nodige - conclusies worden getrokken. De uitvoering van dit parlementair onderzoek leggen we neer bij anti- islamofobie-experts in
internationaal verband, anti-moslimhaat-organisaties, de Raad van Europa en/of Amnesty International, die in 2013 al terecht spraken van een racistisch politiek klimaat in Nederland.
Raad van State uitgebreid met religie, wetenschap en cultuur. Om het monopolie van de media(logica) en het economisch denken op de politieke agenda te doorbreken, pleit NIDA voor aanvullende taken voor de Raad van State (RvS). De RvS dient meer bevoegdheden te hebben voor agendering en advies met aanvullende vertegenwoordiging vanuit de wetenschap, levensbeschouwelijke organisaties en de kunst-encultuursector. Met gevraagd en ongevraagd advies en rapportages zet de raad maatschappelijke kwesties op de politieke agenda, daagt politieke partijen uit om visie te tonen, en verrijkt met haar blikveld en logica de politieke agenda, het debat en het beleid.
RvS-Commissie voor Ethiek in Politiek. Generaties zijn opgegroeid met populistische, stigmatiserende, haat en fake news verspreidende politici. En deze politici worden er nog voor beloond ook met media-aandacht en stemmen. De Raad van State is het aangewezen orgaan om de nodige ethiek in het politieke debat te bewaken. Aan de RvS de schone taak om aan de hand van de Grondwet en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens de kaders voor een minimum aan ethisch politiek handelen te schetsen en toetsen, en waar nodig, bij herhaaldelijk onverantwoord en grensoverschrijdend gedrag, met gepaste sancties op te treden. Een dergelijke sanctie zou bijvoorbeeld kunnen bestaan uit een korting op de publieke zendtijd of op partijsubsidies.

---
pdf_page: 18
---

Inclusief uniform voor rechters en agenten. Het uniform, in welke publieke functie dan ook, dient inclusief te zijn en niemand uit te sluiten op basis van zijn of haar levensbeschouwing. Dat betekent dat je in je functie, van rechter tot politieagent, dus ook een keppel, bindi of hoofddoek kunt dragen.
Ruimtes voor rust en bezinning in het (semi)publieke domein. Creëer ruimtes voor rust en bezinning in (semi)publieke gebouwen, van de Tweede Kamer tot het gemeenteloket. Niet ergens achteraf in de kelder, maar bij voorkeur in de directe nabijheid van werk- en studieplekken om de ruimte zo toegankelijk mogelijk te maken.
Koosjer, halal, vegetarische en veganistische eetgelegenheden in de publieke sector. De overheid is er voor en door haar burgers. Intern overheidsbeleid dient als uitgangspunt te hanteren dat iedereen gebruik moeten kunnen maken van eetgelegenheden binnen de publieke sector.


## 3) Als éénheid in levensbeschouwelijke diversiteit

Levensbeschouwelijke diversiteit is een verrijking. Diversiteit biedt ons verschillende perspectieven en inzichten, welke een grote verscheidenheid aan oplossingen bieden voor maatschappelijke uitdagingen. Openheid, ruimte voor ontmoeting en overdracht helpen ons om te putten uit deze rijke diversiteit.
Actieve Compassiesteden in heel Nederland. Rijksbudget voor investering, uitbreiding en een meer actieve rol en invulling van compassiesteden. Verschillende steden in Nederland committeren zich aan het Handvest voor Compassie (waaronder Rotterdam op initiatief van NIDA). Dit wereldwijde initiatief stimuleert dorpen en steden compassie tot grondslag van het samenleven te maken. Het stimuleert zorg voor elkaar, maatschappelijk verantwoord ondernemen, de inclusie van diversiteit en ruimte voor spiritualiteit.
Educatiecentra en Museum voor Wereldreligies en Levensbeschouwing. Met één nationaal Museum voor Wereldreligies en Levensbeschouwing, en meerdere educatieve centra (online en offline) verspreid door het land, investeren we in een toegankelijke uitwisseling van de diversiteit aan levensbeschouwingen in land, regio en stad. Dit doen we vanzelfsprekend in samenwerking met diverse levensbeschouwelijke organisaties en voorgangers, sleutelfiguren, scholen en sociaal-culturele instellingen.
Nationale maand van bezinning en ontmoeting. Een jaarlijkse maand (die kan elk jaar wisselen naar gelang het thema) die geheel in het teken staat van bezinning en ontmoeting. We creëren tijd en ruimte voor zingeving, verdieping en ontmoeting tussen een diversiteit aan levensbeschouwingen en hun huizen in Nederland. In schoolklassen en op TV (publieke omroepen), zowel landelijk als stedelijk gecoördineerd, voor iedereen toegankelijk. Alles in het teken van zingeving en interreligieus/-levensbeschouwelijk begrip, ontmoeting en samenwerking.
Nationale erkenning van diverse feestdagen in Viering en Herdenking. Van dodenherdenking tot Keti Koti. Van Kerst en Holi tot het Offerfeest. We dienen ons meer bewust te zijn van de diepere betekenissen van elkaars vieringen en herdenkingen. Wat NIDA betreft, faciliteert de overheid hierin met erkenning, publieke campagnes, in samenwerking met scholen, lokale overheden en bijvoorbeeld ov-bedrijven die gratis openbaar vervoer verzorgen op verschillende feest- en herdenkingsdagen. Daarnaast dient er meer aandacht te worden besteed aan het vieren en herdenken van diverse dagen in de Burgerzaal van de Tweede Kamer.

---
pdf_page: 19
---

# 3.2 ZORGZAAM VOOR HET LEVEN VAN MENS EN NATUUR gezond, duurzaam en veilig 

Het leven van mens en natuur zijn één. Het leven en de aarde zijn ons in vertrouwen gegeven, maar onze moderne leefstijl heeft een vernietigende impact op de gezondheid, duurzaamheid en veiligheid. Een zorgzaam leven voor mens en natuur vraagt om bewuste, geloofwaardige keuzes. Daarvoor dienen we niet de groei van de economie, maar de bloei van natuur en onze gezondheid meer centraal te stellen. Niet met een transitie die de kloof tussen arm en rijk vergroot, maar met een sociale duurzaamheidstransitie. Met een geloofwaardig veiligheidsbeleid, zonder (on)veiligheidsillusies en wantrouwen richting 'de ander', maar een gerichte aanpak van misdaden en misbruik met de juiste prioriteiten. Stap voor stap doorbreken we zo de ongezonde omgang en strijd tussen mens en natuur en creëren we een veilig, natuurlijk en harmonieus evenwicht.

### 3.2.1 Zorg voor elkaar: meer gezondheid, minder markt

## Meer zorg, minder Mark(t)

Liberalisering en marktdenken in de zorg braken de verzorgingsstaat af tot een 'participatiesamenleving'. De zorg leent zich niet voor marktwerking. Het zorgsysteem draait inmiddels te veel op winst uit ziekte, op de 'consumptie' van zorg en medicijnen, op het rendement van zorgverzekeraars en op symptoombestrijding in plaats van investering in gezondheid en preventie. Een dokter schrijft eerder een medicijn voor, dan een plan voor een gezonde leefstijl. Ondertussen komt de zorg voor
elkaar steeds meer terecht bij de eigen familie en buurt. Deze omslag gaat veel te snel voor families en buurten die mede door individualisering de zorg voor elkaar niet kunnen dragen. Wachtlijsten, hoge zorgkosten, stijgende premies en een gebrek aan (of overbelasting van) mantelzorgers zijn het gevolg.

## Zorg voor elkaar

De ontwikkeling van een verzorgingsstaat naar een 'participatiesamenleving' vraagt om meer ondersteuning en regie vanuit de overheid: minder markt, meer zorg. Er is een noodzaak voor gemeenschappelijke randvoorwaarden om beter te kunnen zorgen voor elkaar. In de zorg dient de mens centraal te staan, niet de kwartaalcijfers. Niet de symptomen van ziekte, maar de oorzaken ervan. Kleinschalig en toegankelijk, met betere ondersteuning voor familie en de buurt, met oog voor het persoonlijke en met sensitiviteit voor iemands cultuur en levensbeschouwing. Voor jong, ziek, beperkt en oud. In harmonie met elkaar.
NATIONALE ZORGTRANSITIE: ZORG ZONDER MARK(T): marktwerking -> samenwerking | ziekte -> gezondheid | medicijnen -> leefstijl. Er is een transitie in de zorg nodig van symptoombestrijding naar oorzaak en preventie, van medicijnen naar een gezonde leefstijl en van marktwerking naar samenwerking. We hebben een zorgsysteem nodig dat niet meer draait op het behandelen van ziekte, maar op gezondheid. In samenwerking met experts uit alle zorgterreinen dient het Rijk het voortouw te nemen in een Nationale Zorgtransitie zonder markt.

---
pdf_page: 20
---

BabyBox: voor een gezonde en gelijke start van iedere baby. Geïnspireerd door Fins voorbeeld dient de overheid in samenwerking met welzijnsorganisaties (aanstaande) ouders en pasgeboren baby's een BabyBox aan te bieden: een stijlvolle doos met een zachte ondergrond die tevens als wiegje dient. De Babybox bevat essentiële producten (van luiers tot gezonde voeding) en toegankelijke informatie over een gezonde zwangerschap, bevalling en opvoeding, vooral in de eerste periode na geboorte. De BabyBox draagt bij aan saamhorigheid en aan een gezonde, gelijke start van iedere baby.
Nationaal Zorgfonds. Voortvloeiend uit de Nationale Zorgtransitie sluit NIDA aan bij het initiatief voor een Nationaal Zorgfonds, zodat iedereen in Nederland toegang heeft tot een betaalbare zorgverzekering. Zonder eigen risico, zonder kwaliteit- en geldverslindende concurrentie, en zonder marktwerking tussen zorgverzekeraars. Voor meer zekerheid op betaalbare zorg.
Medicijnontwikkeling door overheid. De ontwikkeling, productie en verkoop van medicijnen is nu in handen van de markt. Commerciële partijen maken de dienst uit in de publieke gezondheidszorg. De overheid, zowel op landelijk niveau als in Europees verband, dient dit naar zich toe te trekken om de veiligheid en betaalbaarheid van medicijnen te garanderen.
Voorkomen is beter dan genezen. Er moet meer geld beschikbaar komen voor preventieve gezondheid. Terwijl de zorgkosten elk jaar stijgen, daalt de investering in preventie. Het loont om meer in te zetten op preventie. Daarbij moet ingezet worden op primaire/collectieve preventie om te voorkomen dat mensen ziek worden. Nu wordt er nog te vaak ingezet op secundaire preventie, om te voorkomen dat mensen met een aandoening meer klachten krijgen. Een voorbeeld hiervan is de landelijke agenda suïcide preventie, waarbij nauwelijks geld is voor de voorkant van de gezondheidzorg, terwijl er veel geld gaat naar secundaire preventie op scholen en nazorg.
Betaalbare, kleinschalige en persoonlijke zorg. De landelijke en lokale overheden werken vooralsnog vooral samen met de meer gevestigde, grootschalige zorginstellingen. We dienen vernieuwing en meer kleinschalige, persoonlijke zorginitiatieven te faciliteren en stimuleren, bijvoorbeeld via aanbestedingen of garantstellingen in samenwerking met lokale overheden en (waar nodig en mogelijk) ook met filantropen en fondsen.
Diversiteitsbeleid in de zorg. Een persoonlijkere benadering in de zorg, oog voor iemands voorkeuren, culturele achtergrond en levensbeschouwing, vraagt om diversiteitsbeleid. Het recht hierop is wettelijk vastgelegd in de zogenoemde 'diversiteitseis'. De nationale, regionale en lokale overheden dienen hier actief op toe te zien en zorginstellingen hierop te beoordelen, af te rekenen en te selecteren. Van jeugd- tot ouderenzorg, van kraamzorg tot palliatieve zorg en alles daartussen.
Meer focus en investering in 'niet-witte' ziekten zoals sikkelcelziekte en thalassemie. Het aantal patiënten met sikkelcelziekte in Nederland neemt toe. Wereldwijd is het de meest voorkomende erfelijke bloedziekte met 30 miljoen patiënten. Toch is er nog weinig over bekend en worden in veel gevallen de symptomen niet herkend. Het is een voorbeeld van een ziekte die vooral mensen van kleur treft. Mede door marktwerking en gebrek aan inclusiviteit in de zorg en farmacie wordt een ziekte als sikkelcelziekte nog onvoldoende gezien, erkend en op ingezet. Dit in tegenstelling tot een vergelijkbare witte tegenhanger als taaislijmziekte, waar meer dan tien keer zo geld beschikbaar is voor onderzoek. NIDA zet zich in voor meer aandacht, onderzoek en medicijnontwikkeling voor deze ziektes.

---
pdf_page: 21
---

Toegankelijke zorg zonder taalbarrière. Het niet (volledig) beheersen van de Nederlandse taal mag geen factor spelen bij de toegankelijkheid van de zorg. We treffen de voorzieningen die hiervoor nodig zijn.
Inzet van kerken en moskeeën in mantelzorgstructuren. De rol van levensbeschouwelijke organisaties in de zorg is onmisbaar. Het gemeenschapsgeld voor de ondersteuning en coördinatie van vrijwilligers en mantelzorgers dienen we niet alleen vanuit kerken, maar evenzogoed ook vanuit andere levensbeschouwelijke organisatiestructuren aan te wenden.
Mantelzorgvoordelen en afschaffing van de 'mantelzorgboete'/kostendelersnorm. Samen met lokale overheden werken we aan mantelzorgvoordelen met betrekking tot bijvoorbeeld het gebruik van openbaar vervoer, parkeerkosten en dagjes-uit.
Ouderschapsverlof. NIDA staat voor een uitbreiding van het ouderschapsverlof tot ten minste zes maanden, zoals dat in Scandinavische landen het geval is. Het verlof kan door de ouders onderling worden verdeeld.
Menstruatieproducten gratis. In buurlanden als Groot-Brittannië blijkt dat ongeveer $10 \%$ van de meisjes en jonge vrouwen zich geen menstruatieproducten kan veroorloven. In Schotland worden menstruatieproducten nu gratis beschikbaar gesteld. In Nederland is 'menstruatie-armoede' een erkend probleem, maar het ontbreekt aan inzicht en een gerichte aanpak om deze kwestie op te lossen. Samen bannen we ook deze vorm van armoede uit.
Groente en fruit belastingvrij en suikertaks op ongezonde suikers. Waarom zou je gezond eten als groente en fruit belasten? En waarom zou je juist ongezond eten niet extra belasten? De impact van gezond en ongezond eten op de volksgezondheid en de zorg is gigantisch. Alle reden om gezond eten te stimuleren en goedkoper te maken en ongezond eten te belasten en ontmoedigen.
Alcoholvrije reclame, beperkte beschikbaarheid en hogere accijnsprijzen op alcohol. Gezondheidsorganisaties wijzen ons in het Alcoholmanifest op de immense schade van verslavende middelen zoals alcohol op onze gezondheid, ontwikkeling, relaties, openbare orde en het verkeer. Een actieve uitvoering van het Alcoholmanifest is nodig langs drie lijnen: 1) het tegengaan van promotie (geen reclame voor alcohol, net zoals dat voor tabak geldt); 2) het beperken van beschikbaarheid (geen verkoop van alcohol in de supermarkt en stimulering van alcoholvrije horeca en uitgaansmogelijkheden); en 3) verhoging van de prijs (verhoogde accijns waarvan we de opbrengst investeren in slachtofferhulp, (verslavings)zorg en gezondheid).
Restricties op lachgas. Recreatief gebruik van lachgas is om te huilen als het de gezondheid, talent en milieu betreft. Er dienen restricties opgelegd te worden aan de verkoop en het gebruik van lachgas om recreatief gebruik ervan - zoals nu een hype is onder jongeren en jongvolwassenen - de kop in te drukken.
Geestelijke Gezondheidszorg. De wachtlijsten in de GGZ nemen alsmaar toe. Het is daarom belangrijk om de financiële en administratieve druk op de GGZ te verminderen. Geen ingewikkelde combinaties van diagnoses en behandeling, maar een vergoeding op basis van daadwerkelijke kosten. Investering en regionale regie is nodig op het gebied van gespecialiseerde, complexe en acute behandelingen.

---
pdf_page: 22
---

Pluriformiteit in medisch-ethische adviescommissies. De overheid kent verschillende instanties om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ethiek, gezondheid en beleid te signaleren en hierover te informeren (zoals de Commissie Ethiek \& Recht van de Gezondheidsraad en het Centrum voor Ethiek en Gezondheid). In deze instanties ontbreekt het vooralsnog aan structurele betrokkenheid, inzicht en de inclusie van een diversiteit aan religieuze opvattingen rondom medisch-ethische kwesties. We investeren in deze organen voor de nodige verbreding, pluriformiteit en inclusie, om belangrijke ethische overwegingen te kunnen maken op basis van een diversiteit aan opvattingen. De inzichten en informatie zijn relevant voor zowel beleidsvorming als voor het brede publiek. Daarom is het belangrijk dat de informatievoorziening zo toegankelijk mogelijk is.
Beperking wekengrens voor abortus tot levensvatbaarheid. Op dit moment is het in Nederland nog mogelijk om een ongeboren kind dat al levensvatbaar is te aborteren. NIDA is voor een beperking van de wettelijke wekengrens voor abortus tot uiterlijk het moment van levensvatbaarheid. Uitsluitend in levensbedreigende situaties kan hiervan afgeweken worden.
Ondersteuning in de vorm van kennis, expertise en middelen bij medisch-ethische keuzes. Ondersteuning aan (jonge) ouders - en (alleenstaande) moeders in het bijzonder om zelf een vrije keuze en ethische afweging te maken. NIDA koestert in dit kader de wettelijke bedenktijd van vijf dagen. NIDA staat voor de nodige socialeconomische ondersteuning aan moeders in armoede, zodat armoede nooit een reden voor abortus kan, mag en zal zijn.
Hulpverlening met name gericht op de hulpvraag achter 'een voltooid leven'. In het politieke en maatschappelijke debat over actieve levensbeëindiging bij een 'voltooid leven' is wat NIDA betreft nog veel verbetering te behalen bij de achterliggende hulpvragen. Ondersteuning bij zulke hulpvragen leidt tot betere zorg en kwaliteit van leven.
Registratie orgaandonatie: eigenkeuze stimuleren, niet dicteren. NIDA is geen voorstander van de actieve donorregistratie in de huidige vorm, waarbij de overheid een keuze maakt voor de burger. NIDA is wel voorstander van het aandringen op het maken van een eigenkeuze voor orgaandonatie in het donorregistratiesysteem. Dit zou kunnen plaatsvinden tijdens contactmomenten tussen overheid en burger (zoals bij het aanvragen en ophalen van rijbewijs/paspoort).
Faciliteren van diversiteit aan begraafplaatsen, natuurlijk en religieus. De diversiteit aan (geboren en geworden) Nederlanders vraagt ook om een diversiteit aan begraafplaatsen, waar nodig en mogelijk gefaciliteerd door de overheid. Zo is er een tekort aan islamitische begraafplaatsen (met de nodige faciliteiten voor riten en eeuwige grafrust). Evenzo is er een gebrek aan faciliteiten voor Hindoe-uitvaartrituelen en natuurbegraafplaatsen. Steden en regio's waarin dit niet goed is geregeld, dienen door het Rijk gestimuleerd en ondersteund te worden.

---
pdf_page: 23
---

### 3.2.2 Duurzaam: één met natuur

## Natuurlijk

De levenslessen die de natuur en de Koran ons bieden, wijzen op onze verantwoordelijkheid als mens voor alles dat leeft. In het moderne economische denken zien we de natuur vooral als een grondstof voor productie, als brandstof voor onze behoeften. We dienen ons bewust te zijn van de schadelijke en (zelf)vernietigende gevolgen van deze omgang met de natuur. Van het eten dat we eten, hoe we ons kleden tot de lucht die we ademen. Het is niet eenvoudig om ons hier bewust van te zijn, zeker niet in een steeds verder versteend en geïndustrialiseerd land als het onze, waar we denken de aarde aardig te 'beheersen'. Ondertussen zijn de alsmaar groeiende behoeften van het consumentisme echter grenzeloos. We claimen grote delen van de aarde in Afrika, Amerika en Azië voor onze buitensporige productie- en consumptiegewoonten. Wereldwijd worden mens, dier en natuur aan nieuwe vormen van slavernij onderworpen vanuit onze drang naar economische groei en hebzucht.

## Reken zelf af met je leefstijl of het leven doet het voor jou

De veiligheid en toekomst van ons leven hangt primair af van onze relatie met de natuur. Mens en natuur zijn één. Voor zover jij en ik als mens 'losstaan' van de natuur, bezitten we het uitzonderlijke vermogen om de natuur te dienen, dan wel te vernietigen. De sleutel tot het herstel van de verstoorde balans tussen mens en natuur ligt in dit bewustzijn. Uiteindelijk vernietigen of dienen we ook onszelf. We moeten dan ook zelf met deze leefstijl afrekenen, voordat de aarde het doet. Het oplossen of verbannen van welvaartsziekten, de opwarming van de aarde, uitdroging, voedseltekorten, wereldwijde ongelijkheid, natuurrampen, de stijgende zeespiegel en vervuilde lucht heeft haast.

## Van strijd naar harmonie

Het is aan ons. Van natuurbeheersing naar verantwoord en dienend natuurbeheer. Van afval en verspilling, naar matiging, circulariteit en klimaatneutraliteit. Van beton naar groen. Van genetisch gemanipuleerd naar biologisch en natuurlijk. Minder globaal, meer lokaal. Van fossiele brandstof en vervuiling, naar openbaar vervoer en schone energie op basis van zon, wind en water. Van strijd, naar harmonie. De duurzaamheidstransitie moet de kloof tussen rijk en arm verkleinen. Dat is met de groeiende energie- en vervoersarmoede nu niet het geval. We moeten sociaal verduurzamen.
SOCIALE DUURZAAMHEIDSTRANSITIE. De huidige duurzaamheidsmaatregelen leiden tot energie- en vervoersarmoede en vergroten de kloof tussen arm en rijk. Lagere inkomens dragen relatief meer bij aan de duurzaamheidstransitie en profiteren er minder van. Hogere inkomens dragen daarentegen relatief minder bij en profiteren meer. Alle duurzaamheidsmaatregelen dienen hierop te worden doorgelicht, hervormd en socialer gemaakt. Zodat de minima de minste lasten dragen en het meest profiteren van de duurzaamheidstransitie. Van een betaalbare, schone energierekening tot veel goedkoper en zelfs gratis openbaar vervoer.
Belasting op vervuiling en verspilling; beloning voor hergebruik. De schadelijke gevolgen voor de natuur en de (volks)gezondheid van het verbruik van grondstoffen, voeding en producten moeten volgens NIDA worden doorbelast in verbruik, vervuiling en verspilling. Deze belasting moet dan wel progressief worden ingevuld. Dat wil zeggen, geen generieke belastingen op energie- en vervoersverbruik. Generieke auto- of energiebelastingen raken mensen met weinig inkomen en

---
pdf_page: 24
---

vermogen namelijk buitenproportioneel hard en werken energieen vervoersarmoede in de hand. We dienen te belasten op een manier waarbij minimaal en zuinig energieverbruik niet méér wordt belast en er vooral wordt ingezet op het belasten van buitenproportioneel verbruik, verspilling en vervuiling. Daarbij zou de focus met name moeten liggen op de industrie en het bedrijfsleven (die het grootste aandeel hebben in vervuiling en de uitstoot van CO2), in plaats van op burgers.
Sociaal verduurzamen tegen energie- en vervoersarmoede. Zie VERVOER voor een toelichting op maatregelen als goedkoop en gratis openbaar vervoer. VliegTaks op zakenreizen, niet op familiebezoek en een aaneenschakeling van het Europese treinnetwerk.
Fossielvrij: naar zon, wind, water en aarde. We investeren op alle mogelijke manieren in de omslag van fossiele brandstoffen naar schone, natuurlijke energiebronnen. We sluiten de kolencentrales en investeren in windparken (o.a. op de Maasvlakte), zonneenergie (op daken en snelwegen), aardwarmte en energie uit water. Pensioenfondsen (te beginnen bij het ABP, het pensioenfonds voor overheid en onderwijs) dienen als geen ander te investeren in een duurzame, gezonde en fossielvrije toekomst.
Duurzaam draagvlak. Windmolens enkel in onbewoonde gebieden (bedrijventerreinen, havens, op zee en langs wegen) op ruime afstand van bewoond gebieden. In bewoonde gebieden zetten we in op schone energiebronnen zoals zonne-energie en aardwarmte die vrij zijn van geluids- en andere overlast. De omslag zal zo veel mogelijk decentraal plaatsvinden en bijdragen aan de democratisering van het energiebeleid en de energieproductie, onder meer door het stimuleren van energiecoöperaties in handen van burgers en bewonersorganisaties.
Kritisch en open onderzoek kernenergie (thorium). Wat is de potentiële schade, bijdrage en noodzaak van kernenergie (thorium) in de duurzaamheidtransitie? Hoe verhoudt dit zich tot energie uit wind, water, zon en aarde? Dit moet op landelijk en Europees niveau grondig en kritisch worden onderzocht, zonder een open houding te verliezen en meegenomen worden in de keuzes voor (des)investeringsprogramma's.
Fossielvrije reclame. Reclame voor sigaretten is verboden vanwege de schade ervan voor de volksgezondheid. Wat te denken van de schade van de fossiele industrie voor mens en natuur? Fossiele reclame (voor de kolen-, gas- en olieindustrieën) misleidt en verleidt om te kiezen voor vervuiling in plaats van schone energie. Daarom is een verbod op fossiele reclame essentieel.
Schone lucht (vrij van kolen, fijnstof en CO2). Vervuilde lucht raakt doorgaans vooral de gezondheid in armere wijken. Wij sluiten een pact met Milieudefensie voor hoogwaardige gezonde lucht. Dit betekent dus ook strengere eisen aan uitstoot en strengere controle. Voor schone lucht 1) beperken we zo veel als mogelijk vervuilend autoverkeer, 2) investeren we in toegankelijk, betaalbaar en zelfs gratis ov, 3) transformeren we de fossiele industrie (sluiting kolencentrales) naar een industrie die op schone energie draait (aarde-, water-, wind- en zonne-energie), 4) bouwen we de kolenoverslag in de havens geleidelijk af, en 5) investeren we in CO2-hergebruik voor CO2-opvang onder de grond. Dit alles vergt een strikte handhaving van de Wet Milieubeheer.
Duurzaam aandeelhouderschap. Het aandeelhouderschap van Nederland in welk bedrijf dan ook wordt actief, duurzaam en sociaal ingevuld. Niet de financiële winst is leidend, maar een zo sociaal, duurzaam en inclusief mogelijke bedrijfsvoering, maatschappelijk belang en maatschappelijk rendement.
Duurzaam, fossielvrij en energieneutraal bouwen. We stellen als overheid de hoogst haalbare duurzaamheidseisen aan lokale overheden, woningcorporaties en projectontwikkelaars met betrekking tot de nieuwbouw van energieneutrale, gasvrije, doch betaalbare woningen, kantoren en bedrijven.

---
pdf_page: 25
---

Maatschappelijk verantwoord inkopen. Ethisch en verantwoord zakendoen, zeker als overheid. We gunnen als overheid enkel opdrachten aan partijen die actief invulling geven aan het welzijn van mens, dier, natuur en milieu. Bedrijven die hier of elders bijdragen aan mensenrechtenschendingen, kinderarbeid, discriminatie, milieuschade, etc. worden uitgesloten van aanbestedingen en opdrachten. De Grondwet, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, en de Sustainable Development Goals van de VN vormen hierbij ons actieve geweten.
Verbinding met natuurgebieden. Om de verbinding tussen mens en natuur te herstellen is er ook meer verbinding nodig tussen natuur zelf. Verbinding tussen natuurgebieden en verbinding tussen mens en natuur met meer groen en natuur dicht bij huis: van wijktuinen tot een groene verbinding tussen natuurgebieden.
Goed boeren, goed eten. We zetten in op een toekomst van de voedselsector (tuin-, landbouw en veeteelt) waarin de gezondheid en het welzijn van mens, dier en natuur centraal staan. Niet de economische belangen. Dat betekent een voorkeur voor kleinschalige veeteeltbedrijven en het toeroepen van een halt aan de intensieve veehouderij, zoals de ongebreidelde uitbreiding van geitenfokbedrijven en varkenshouderijen. Nederland stimuleert biologische landbouw. Deze sector mag geen roofbouw en verwoesting van bossen en natuur tot gevolg hebben, ook niet elders in de wereld.
Duurzaam en inclusief eten bij evenementen van de publieke sector. Vleesconsumptie is verantwoordelijk voor bijna de helft van de broeikasgassen die vrijkomen in de productie van voedsel. Daarnaast is het zo dat mensen vanwege allerlei redenen geen vlees, vis of kip eten. Om verduurzaming bij de overheid door te voeren én om inclusief te zijn naar gasten bij evenementen in de publieke sector zal al het eten op recepties, vergaderingen en bijeenkomsten in principe vegetarisch zijn. Hiermee vervult de publieke sector ook een voorbeeldfunctie naar andere bedrijven. Vlees, vis, kip (inclusief halal en koosjer opties) en veganistische gerechten dienen beschikbaar te zijn op aanvraag.
Stadslandbouw en lokale markten. We faciliteren in het meer en goedkoper ter beschikking stellen van grond voor groene- en stadslandbouwinitiatieven. We bieden ruimte in de stad voor lokale markten met verse, biologische en lokaal geteelde voeding.
Water: bron van leven en Nederland als gidsland. We zetten landelijk en in Europees verband in op een actieve handhaving van de Drinkwaterwet, wat een directe impact heeft op het grond- en rivierwater. Internationaal gezien zet Nederland zich in voor toegankelijk en schoon drinkwater en deelt wereldwijd de kennis en expertise die zij heeft met betrekking tot bescherming tegen water.
Rivieren. Drinkwaterbedrijven kunnen steeds minder water uit de rivieren gebruiken, omdat de rivieren te zwaar vervuild zijn. Nieuwe vervuilende stoffen duiken op waarvoor nog geen normen zijn vast gesteld. Nederland moet in samenwerking met buurlanden en Europa de nodige normen vaststellen en hier in gezamenlijkheid op toezien.
Wijktuinen en biodiversiteit. Met wijktuinen, Tuinen van de Wijk en binnentuinen brengen we de natuur letterlijk midden in de wijk: volkstuinen die toegankelijk zijn voor en beheerd worden door buurtbewoners, leerlingen en organisaties in de wijk - duurzaam, dus ook blijvend en niet onderhevig aan de steeds verdergaande gentrificatie. We bieden steden de financiële middelen voor de uitrol hiervan in versteende wijken en investeren in de coördinatie door stadstuiniers met een sociaal hart en groene vingers.

---
pdf_page: 26
---

### 3.2.3 Rechtvaardig voor ieders veiligheid

## Met gevaar voor eigen leven

Meer dan de strijd tegen terreur of criminaliteit, hangt de veiligheid van ons leven af van de strijd tegen onze eigen (schadelijke) leefstijl. Maar dat doet niet af aan de broodnodige aanpak van criminaliteit voor een veilige leefomgeving. Beelden van misdaden en aanslagen branden dagelijks op ons netvlies, maar op basis van de cijfers zijn de wereld en ons land eigenlijk nog nooit zo veilig geweest. Toch voelen we ons vaker angstig en onveilig. Een samenleving waarin de angst regeert, is een bedreiging voor een vrije en veilige maatschappij, zeker als de angst wordt geprojecteerd op 'de ander' en dit ons afleidt van een meer gerichte aanpak van georganiseerde misdaad, misbruik en ondermijnende criminaliteit.

## Veilig in land en hart

Veel winst valt dan ook te behalen in onze veiligheidsbeleving en ons saamhorigheidsgevoel (meer hierover bij FAMILIE > samenleving). Betrokken wijkagenten met tijd en feeling voor wijkbewoners spelen daar een belangrijke rol in. Daarnaast zijn er met betrekking tot de politieorganisatie grote zorgen over de exclusieve politiecultuur, de grove politie-inzet en het vertrouwen tussen politie en burgers. Dit creëren we niet door een verdere ontwikkeling van een politiestaat met ver ingrijpende interventies waarin de angst regeert. Niet met wantrouwen richting een bepaalde bevolkingsgroep, maar een specifieke aanpak van misdaad op basis van gericht onderzoek.

## Niet generaliseren, maar gericht aanpakken

Gewelddadig extremisme uit verschillende hoeken, georganiseerde criminaliteit en misbruik, dienen we gericht te bestrijden met investering in fijnmazig recherchewerk. Niet door het generaliseren en
het aanpakken van hele bevolkingsgroepen of organisaties op basis van hun religie of afkomst - maar via een persoonsgerichte aanpak die gericht is op preventie onder jongeren en de bestrijding van recidieven. Het aantal recidieven en hun aandeel in de criminaliteit neemt immers toe. Dit vraagt betere begeleiding naar woning, werk, zingeving en positieve betrokkenheid van rolmodellen, familie en vrienden.
Een rechtsstaat is geen politiestaat. De obsessie met veiligheid is gevaarlijk in een wereld die radicale verandering nodig heeft. Eenieder dient te wet te respecteren en eenieder moet zich ook door de wet gerespecteerd weten. De gronden waarop mensen worden gefouilleerd en gearresteerd, organisaties en zaken worden gesloten en demonstraties en andere samenkomsten worden verboden, moeten vooraf grondig worden getoetst. Als achteraf blijkt dat hierin fouten zijn gemaakt, dienen hiervoor op zijn minst excuses te worden gemaakt (publiekelijk in het geval van naamschade) en dient eventuele schade waar nodig en mogelijk te worden gecompenseerd.
Fijn recherchewerk in plaats van een grove en gegeneraliseerde 'aanpak'. Rechters en mensenrechtenorganisaties hebben de politie al meerdere keren moeten terugfluiten voor demonstratieverboden, etnisch profileren bij fouilleeracties en de onterechte sluiting van horecazaken. De tijd, geld en energie die in deze grove, generaliserende aanpak en schijnveiligheid worden gestoken, zijn beter besteed aan gericht recherchewerk, waarin we prioriteit geven aan de aanpak van drugs- en wapenhandel, mensenhandel (waaronder gedwongen prostitutie), kindermisbruik, geweldsmisdrijven en discriminatie.

---
pdf_page: 27
---

Focus op veelplegers en recidieven. Het overgrote deel van de criminaliteit wordt gepleegd door een klein groepje veelplegers en recidieven. Een persoons- en systeemgerichte aanpak van veelplegers is nodig. Al tijdens detentie dient ingezet te worden op de nodige zingeving, hulp bij eventuele psychosociale problemen, schulden, scholing, werk en woning, monitoring van ontwikkeling en betrokkenheid hierbij van de juiste familieleden, vrienden en lotgenoten.
Onderzoek en aanpak kindermisbruik. Hoe kan het dat Nederland wereldwijd een koploper is op het gebied van georganiseerd kindermisbruik? Waarom worden zoveel zedendelicten niet eens onderzocht en blijven deze misdaden onvoldoende of zelfs totaal niet bestraft? We lichten de hele (gebrekkige) aanpak hiervan bij Veiligheid en Justitie door en geven alle prioriteit aan de nodige inzet, middelen en verharde (straf)maatregelen om dit probleem op te lossen.
Verbinding van straat, school en thuis. In samenwerking met het onderwijs, jongerenwerk, politie en pedagogen investeren we in methoden voor ouders en professionals om de mismatch tussen school, straat en thuiscultuur te overbruggen en (jeugd)criminaliteit beter te bestrijden en voorkomen.
Bijstand voor rechtshulp. De sociale rechtshulp wordt uitgehold en daarmee ook de rechtsstaat. Ieder mens verdient rechtsbijstand, ook als je deze niet kunt betalen. We draaien de privatisering van de sociale rechtshulp terug.
Doorlichting van schadelijke etnische en religieuze bias bij politie en justitie. In de aanpak van radicalisering en criminaliteit zijn overheid en politiek nog te vaak geneigd het probleem vooral bij 'de ander' te zoeken en zich hierop blind te staren. Problemen worden onterecht geëtniceerd of geislamiseerd. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel waarin een buitenproportionele criminaliteitscijfers. In haar justitiële rol dient de overheid zich, net als Vrouwe Justitia, ge(kleuren)blinddoekt op te stellen. Kleurenblind dus, of het nu gaat om zwarte kousen of witteboordencriminaliteit. Ook van extremisme van links rechts.
Een divers en inclusief politieapparaat. De politie dient toegankelijk te zijn voor iedereen. De politie dient op alle niveaus een afspiegeling te zijn van de samenleving. Divers en inclusief. Met een inclusief diversiteitsbeleid bouwen we intern aan intercultureel en levensbeschouwelijk begrip. Dit omvat in ieder geval ook een inclusief selectiebeleid en een inclusieve politiecultuur.
Inclusief uniform van rechters tot politie. Neutraliteit (en ook de scheiding van kerk en staat) is niet bedoeld om mensen uit te sluiten, maar om ze te omarmen. Wat je sekse, voorkeuren, lengte, geloof of huidskleur ook is - ook al draag je een Keppel, kruisje, bindi of hoofddoek - iedereen moet voor de politie of als rechter kunnen werken. Deze inclusiviteit en diversiteit stralen we ook uit met een inclusief uniform dat ruimte biedt voor diversiteit.
Meer diverse, transparante en onafhankelijke klachtencommissie bij politie. Het ontbreekt vooralsnog aan diversiteit, transparantie en onafhankelijkheid bij de klachtencommissie van de politie. Het is van belang dat de commissie een eigen oordeel met consequenties kan vormen en niet slechts een adviserende rol vervult waarbij nu nog het eindoordeel bij de politiechef ligt. Een klassiek geval van de slager die z'n eigen vlees keurt.
Herstel van vertrouwen tussen burgers en politie. Met eenvoudig in te vullen apps monitoren we het politieoptreden op straat. Dit geeft inzicht in wie, waar staande is gehouden, waarom en met welk uiteindelijk doel. Monitoring is nodig om zowel de efficiëntie als de (on)rechtmatigheid (en eventuele discriminatie) van de politie-inzet inzichtelijk te maken en het vertrouwen te vergroten. In het Integrale Veiligheidsplan stellen we (cijfermatige) doelstellingen vast voor tevredenheid en vertrouwen in de politie. Bovenop de voorgestelde maatregelen organiseren we activiteiten en bijeenkomsten ter verbetering van de relatie tussen politie en burgers. Hierin werken we samen met maatschappelijke organisaties die geworteld zijn in de jongerenculturen en zich richten op het herstel van vertrouwen tussen burger en politie.

---
pdf_page: 28
---

# 3.3 EEN KANSRIJKE TOEKOMST VOOR IEDERS TALENT onderwijs, cultuur en sport 

Eenieder heeft iets unieks gekregen en aan de wereld te geven. Leef je legende. Ontdek je roeping, ontwikkel jouw talent en maak van je passie je beroep! Te veel kwaliteit, talent en creativiteit gaat nog verloren door ongelijke kansen, schooluitval en tekort aan leraren en mogelijkheden tot ontplooiing en zelfontwikkeling. Dit is mede het gevolg van een gebrek aan inclusie in de kunst- en cultuursector en onvoldoende toegang tot (en gebruik van) sportmogelijkheden. Bezuinigingen en keuzes voor het afschaffen van de studiebeurs maken de inzet op gelijke kansen vanuit het onderwijsbeleid en onderwijspartijen ongeloofwaardig. Politieke keuzes in dienst van het talent zijn nodig voor gelijke kansen in onderwijs, inclusieve kunst en cultuur en onbeperkt sporten. Stap voor stap zetten we verlies en verspilling van talent in dienst van de markt om in gelijke kansen, waardering en ontplooiing van een diversiteit aan talent voor de samenleving.

### 3.3.1 Gelijke kansen in onderwijs

Een kansrijke toekomst voor ieders talent!
Iedereen heeft recht op de ontwikkeling van zijn of haar talent en toekomst. Naast kennis als taal en rekenen, draait onderwijs ook om fysieke, spirituele, sociale en emotionele ontwikkeling. Om de verbinding met familie, natuur, buurt en de wereld. Om het ontdekken en ontplooien van de wortels, passies en toekomstdromen bij jezelf en de ander. Talent in kennis en kunde. Ieders talent is waardevol en nodig.

## INTERMEZZO: VERLIES AAN CREATIEVE EN MAATSCHAPPIJKRITISCHE KRACHT

De kunst- en cultuursector, de wetenschap en ook de media zouden vanuit hun eigen creatieve en kritische kracht de samenleving moeten verrijken en waar nodig hervormen. Door bezuinigingen komen ze echter allemaal steeds meer in dienst te staan van commerciële belangen. De ruimte voor onderzoeksjournalistiek, lokale media en een kritische kijker/luisteraar slinkt. Zelfs in de wetenschap. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat Shell inhoudelijk veel te diep ingrijpt in wetenschappelijk studies en adviezen ten koste van duurzaamheidstransities. Dit inzicht is illustratief voor de toenemende druk van commerciële belangen op wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

## Niet talent, maar de begroting staat centraal

Marktwerking werkt niet in het onderwijs. Meer productiviteit betekent grotere klassen, minder contacttijd en snellere doorstroom. Subsidierelaties worden belangrijker dan de relatie tussen docent en leerling. Meer begroting, minder talentontwikkeling. Diploma's verliezen aan waarde, omdat scholen worden afgerekend op aantallen afgegeven diploma's. Door marktdruk en protocollen is er te weinig oog voor potentie, met onderadvisering tot gevolg. De kansenongelijkheid is hierdoor de afgelopen tien jaar toegenomen. Talentvolle kinderen eindigen, afhankelijk van het opleidingsniveau en inkomen van hun ouders, op een lager niveau dan ze verdienen. Dezelfde talenten, ongelijke uitkomsten. Leerlingen raken gedemotiveerd en/of vallen uit. Of ze leren alleen voor een diploma zodat ze een zogenaamde 'bll-sht j*b' kunnen krijgen: een passieloos baantje waarmee je wel geld verdient, maar waarin je kwaliteiten en talent amper tot hun recht komen en je weinig tot niets waardevols bijdraagt aan de samenleving.

---
pdf_page: 29
---

STAATSSECRETARIS EERLIJKE KANSEN: NIDA is voor de aanstelling van een staatssecretaris die hoofdverantwoordelijk is voor kansengelijkheid in het onderwijs. Alle onderstaande voorstellen maken hier deel van uit:
Extra investering in gelijke kansen op scholen in kansarme wijken. Middelen voor scholen worden nog te vaak evenredig verdeeld, zonder rekening te houden met allerlei bijkomende uitdagingen voor scholen en leraren in kansarme wijken. Er moet geïnvesteerd worden in scholen en leraren die zich in wijken bevinden waar leerlingen opgroeien in armoede en ze te kampen hebben met onderwijsachterstanden en uiteenlopende zorg- en hulpvragen.
Brede scholen van schuldhulp tot zorg. Om de kansenongelijkheid te bestrijden is het van belang dat scholen hun leerlingen met schuldhulp- of zorgprofessionals en jongerenwerkers meer systeemgericht kunnen begeleiden. Het is essentieel dat er daarbij oog is voor de omgeving waarin een leerling buiten de school opgroeit, zodat een school met gepaste professionals een kind of jongere (en ouders) kan begeleiden dat opgroeit in armoede, met schulden of als mantelzorger.
Onderwijsmethodes voor het verbinden van school-, thuis- en straatcultuur. De mismatch tussen de leefwerelden thuis, op straat en op school vormt een belangrijke oorzaak voor leerproblemen en fricties tussen leerlingen en docenten. We trainen scholen, docenten, jongerenwerkers en ouders om hiermee om te gaan. Door docenten te voorzien van de inzichten en vaardigheden die hiervoor nodig zijn, wordt een hoop stress en zorg in de klas voorkomen. Dit komt de talentontwikkeling ten goede. Zo voorkomen we uitval van leerlingen en docenten.
Schuldvrij leren met studiebeurs. De afschaffing van de studiebeurs was een grandioze misser van de politiek. Het leen-/schuldstelsel heeft de kansenongelijkheid vergroot. We herintroduceren de studiebeurs, inclusief een gratis ov-jaarkaart.
Meertaligheid als rijkdom. NIDA ziet het opgroeien in meertaligheid niet als een vorm van achterstand, maar als een verrijking. We stimuleren mogelijkheden voor meertalig onderwijs en extra taalvakken op scholen (inclusief gebarentaal).
Inzet op assistentie en ouderbetrokkenheid. We faciliteren teams voor ouderbetrokkenheid in scholen. Ouderbetrokkenheid versterkt de leerprestaties van leerlingen. Bovendien ontlasten we docenten door ze deze taak uit handen te nemen met behulp van een team binnen de school dat de nodige tijd en energie kan steken in alles wat hierbij komt kijken.
Kleinere klassen. Voor de tijd en ruimte die noodzakelijk is voor een goede relatie tussen docent en leerling investeren we in kleinere klassen. Dit voorkomt op termijn de uitval en het tekort aan docenten.
Uitstel van keuzemoment tot 14 jaar. Het keuzemoment voor kinderen in groep 8 komt nog vaak te vroeg. In het onderwijstraject dienen leerlingen tot ten minste de leeftijd van 14 jaar nog de mogelijkheid te hebben om eenvoudig tussen middelbare schoolopleidingen en -niveaus te kiezen en schakelen.
Schakelen, stapelen en doorstromen in opleiding(en). Uit onderzoek blijkt dat het niveauverschil tussen de zeven onderwijsniveaus erg laag is. Voor een betere schakeling en doorstroming tussen (vervolg)opleidingen kunnen de onderwijsniveaus (in samenwerking met het onderwijsveld) beter worden teruggebracht naar vijf. Ook dient het wettelijk tarief behouden te blijven voor het volgen van een tweede opleiding (ook voor hbo- en WO-opleidingen).
Gezonde duurzame schoolhuisvesting. Een paar honderd miljoen euro is nodig om de achterstanden in schoolhuisvesting in alleen al een stad als Rotterdam weg te werken. De plannen en (extra) gelden die hiervoor zijn gereserveerd, komen onvoldoende van de grond. Investering in een gezond en duurzaam onderwijsklimaat verdient alle prioriteit. Dit is essentieel voor de werk en leeromgeving van docenten en leerlingen.

---
pdf_page: 30
---

Nationale stagebank. Met een nationale stagebank maken we de vraag en het aanbod van stageplaatsen voor eenieder inzichtelijk. We verbinden stagiaires (ook die met een rugzakje) en stagebedrijven met elkaar. Op plekken waar er meer vraag dan aanbod is, stimuleren we bedrijven om stagebedrijf te worden.
Verbind onderwijs -> buurt > cultuur > natuur > sport > zingeving. We faciliteren onderwijsprogramma's die de verbinding, gezamenlijke activiteiten en uitwisseling van educatie organiseren tussen scholen en diverse levensbeschouwelijke en cultureel-maatschappelijke organisaties en sportverenigingen. We investeren in sociaalcultureel kapitaal (voor betere schoolprestaties en toekomstperspectief) en ontlasten docenten.
Pracht van het ambacht. Vakmanschap, praktijkgericht leren en ambacht worden door profeten enorm gewaardeerd. Denk maar eens aan de profeet Jezus die timmerman was. Onterecht worden deze beroepen vandaag de dag vaak ondergewaardeerd ten opzichte van theoretische opleidingen. Van techniek, webdesign tot metselaar. Veel talent komt zo onvoldoende tot z'n recht. NIDA steunt initiatieven vanuit de overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven om ambachtsscholen te ontwikkelen waarin jongeren zich gericht kunnen ontplooien tot meesters van een ambacht waarmee ze direct aan de slag kunnen.
Van passend onderwijs naar inclusief onderwijs. NIDA stimuleert aansluiting van scholen bij een platform als de In1school voor onderwijs dat erop gericht is leerlingen met een beperking zo te ondersteunen dat ze naar dezelfde school kunnen gaan en in dezelfde klassen/groepen zitten als hun leeftijdsgenoten zonder beperking.
Gedeeld verleden, gezamenlijke toekomst. Begrip van elkaars verleden is nodig voor een gezamenlijke toekomst. Dit vraagt om een onderwijspakket en examinering met aandacht voor de wereldwijde Nederlandse handels-, slavernij-, oorlogs- en migratiegeschiedenis.
Ethische codes voor onafhankelijk wetenschappelijk onderwijs. NIDA staat voor ethische codes om belangenverstrengeling met opdrachtgevers en financiers te voorkomen, zoals in het geval van de Erasmus Universiteit Rotterdam en Shell. Dit vergt ook de nodige overheidsfinanciering om de onafhankelijkheid van onderwijsinstellingen te waarborgen.
Mensenrechtenonderwijs. We investeren in onderwijsprogramma's en examinering op mensenrechten, in zowel begrip als vorming.
Burgerschapsonderwijs: Wereldbegrip en diversiteit. Hoe ga je om met de ontelbare identiteiten in jezelf en bij de ander? Tot waar reiken je wortels? Waar ligt onze gemeenschappelijke oorsprong? Wat is ons gemeenschappelijke fundament en waar is er ruimte voor diversiteit? Welke ruimte is er voor jezelf en de ander en hoe creëer je die? Hoe kun je ten diepste met elkaar van mening of overtuiging verschillen, elkaars gebruiken of opvattingen afkeuren, en elkaar toch respecteren? Dit zijn allemaal vragen die in een superdiverse samenleving als de onze allang deel zouden moeten uitmaken van het onderwijscurriculum. Dat is nog niet het geval en dat moeten we fixen.
Religie \& Levensbeschouwing als examenvak (zie: Geloof > waardigheid).
Vakken zelfontwikkeling en -ontplooiing. Onderwijs is meer dan rekenen en taal. Het gaat om het leren ontdekken van jezelf, je talenten en kwaliteiten.
(Sociale) Mediales op school. We investeren in onderwijsprogramma's die leerlingen begeleiden in het begrijpen van en verantwoord omgaan met (sociale) media.

---
pdf_page: 31
---

### 3.3.2 Inclusie van wereldwijde diversiteit in cultuur

Bezuinigen op cultuur? Waar vechten we dan nog voor?
Kunst en cultuur maken ons tot wie wij zijn. Ze zijn essentieel voor onze eigenwaarde, onze inspiratie en onze dromen. Niet in de laatste plaats voor jongeren. Ze zijn bepalend voor ons begrip van het verleden, het heden en daarmee ook de toekomst. Iedereen zou zichzelf en de ander met gelijke toegang, maar op diverse wijze moeten kunnen inspireren en vormen met kunst en cultuur. Zichtbaar op straat, op school, overal. Van spoken-word, graffiti, muziek en theater, tot musea en klassiek. Voor jong en oud een wereldwijde diversiteit aan kunst en cultuur.

## Ongelijkheid in cultuur

De ongelijkheid die we zien in het onderwijs is nog groter in de kunsten cultuursector. Er is een pijnlijk gebrek aan culturele diversiteit en bereik van praktisch geschoolden en jongeren. Een enorme potentie aan talent, creativiteit en vernieuwing blijft hierdoor onbenut. Dit gebrek aan culturele en kunstzinnige ontwikkeling heeft een negatieve impact op iemands zelfbeeld, (school)prestaties en ambities. De Koran spoort ons aan om ieders talent en de wereldwijde diversiteit aan culturen te ontdekken en met elkaar te delen, zodat we allemaal van elkaar kunnen leren en groeien.
Diversiteitseis bij grotere culturele instellingen. De grotere kunstzinnige en culturele organisaties die in aanmerking komen voor Rijkssubsidies hebben de verantwoordelijkheid zich te wortelen in onze diverse samenleving. Deze culturele organisaties dienen een actief diversiteitsbeleid te voeren en hierop te worden beloond, dan wel afgerekend. Meer diversiteit
in personeel, programmering en promotie is nodig voor het vergroten van het bereik en de toegankelijkheid voor een divers publiek.
Gratis musea. We maken dagen in de week of maand mogelijk waarin rijksmusea gratis te bezoeken zijn. Daarnaast stimuleren we rijksmusea om hun kunst aansprekend en zichtbaar te maken in de openbare ruimte voor een breed publiek.
Roofkunst onvoorwaardelijk terug naar rechtmatige eigenaar. Dit kan gecombineerd worden met uitwisselingsprogramma's, zodat we over de hele wereld deelgenoot kunnen worden van elkaars culturen.
Investeren in culturele initiatieven met een diverse programmering en publiek. We dienen vooral te investeren in de kleinere vernieuwende initiatieven die een ander, breder en diverser publiek bereiken en die zelf ook vanuit deze diversiteit zijn ontstaan. Met cultuurscouts moeten deze initiatieven beter gescout en geholpen worden om te groeien en bloeien.
Creatieve partnerschappen tussen culturele instellingen, scholen en organisaties. Om de cultuurparticipatie te vergroten, zetten we in op initiatieven die gericht zijn op samenwerking tussen culturele instellingen, scholen en (zelf)organisaties. We richten ons hierbij vooral op doelgroepen en wijken met een ongelijke toegang tot kunst en cultuur.
SayItWithArt in your face. Met kunst en cultuur in de buitenruimte maken we kunst en cultuur meer toegankelijk voor eenieder. We ondersteunen steden om dit te bevorderen en faciliteren. Dit werkt het beste met het type kunst en cultuur dat vooral jongeren en een cultureel divers publiek aanspreekt, zoals toegankelijke workshops, optredens en exposities van stadskunstenaars en straatartiesten op koopavonden in de winkelcentra van grote steden.

---
pdf_page: 32
---

Hernieuwde (nationale) symboliek. Nederland beweegt. De nationale symboliek beweegt hierin mee. Het nationalisme heeft bijgedragen aan illusies en mythen over slavernij en kolonialisme die vragen om herziening, afrekening en verwijdering. Vermeende helden, presentaties in musea, en geschiedenislessen op school komen daardoor in een heel ander daglicht te staan. De culturele en levensbeschouwelijke diversiteit als Nederlandse identiteit en kernkwaliteit wordt nog onvoldoende publiekelijk erkend en uitgedragen. Aan de hand van publieke campagnes gaan we in gezamenlijkheid op zoek naar hernieuwde nationale symboliek die aansluit bij onze tijdsgeest en onze superdiverse aard: één wereld, in één land, als één familie.
Kunst en cultuur als oplossing voor leegstand winkelcentra. In gesprek met exploitanten van (winkel)ruimte en vertegenwoordigers uit de kunst- en cultuursector kunnen we tot gunstige stimuleringsregelingen komen om leegstaande winkelcentra tijdelijk te vullen met kunst en cultuur.
Pluriform omroepbestel: We koesteren en (her)waarderen de pluriformiteit en levensbeschouwelijke diversiteit die ten grondslag ligt aan het omroepbestel (zie ook: waardigheid).
Investeren in publieke onderzoeksjournalistiek. Voor de nodige verdieping, een kritische blik op maatschappelijke ontwikkelingen en het dichten van de groeiende kloof tussen mainstreammedia en alternatieve media, investeren we in onderzoeksjournalistiek.
Investeren in lokale journalistiek. De kwaliteit van de (steeds belangrijker wordende) lokale democratie staat of valt met de kwaliteit van lokale journalistiek.
Nationale en internationale regelgeving voor sociale media. Sociale media en techgiganten kunnen niet zonder hun miljarden gebruikers. De impact van hun macht op het leven is enorm. Betere regelgeving en richtlijnen zijn nodig. NIDA is voor commissies bestaande uit ethici en experts op het gebied van tech en recht,
die zich richten op het ontwikkelen van meer verantwoorde richtlijnen en regelgeving om de meest kwetsbare doelgroep op sociale media te beschermen: wij allemaal.


### 3.3.3 Onbeperkt sporten

Iedereen heeft recht op sport en beweging. Dit is essentieel voor de lichamelijke, geestelijke en vaak ook sociale gezondheid. Armoede of een (meervoudige) beperking mag hierin voor niemand een belemmering zijn om te sporten en spelen.
Onbeperkt sporten. Met Jeugdsportfondsen waarborgen we de toegankelijkheid van sportverenigingen voor iedereen, ook met een beperkt budget, ook met een lichamelijke beperking.
Gezonde voeding en beweging op school, in de wijk en sportverenigingen. Met programma's op scholen dient het Rijk samen met partners en lokale overheden te investeren in gezonde kantines op scholen en verenigingen. We moedigen gezond eten en bewegen aan voor een gezonde leefstijl onder kinderen. Ongezond eten in en rondom scholen en verenigingen ontmoedigen we.
Sport en spel in de buitenruimte. We waarborgen de toegankelijkheid van speelpleinen, sport- en trapveldjes en sporttoestellen. Bovendien investeren we in publieke speeltuinen en sportvoorzieningen in de buitenruimte.
Sportwerkers in wijken. We investeren in buitensport- en jongerenwerk voor de belangrijke rol die zij vervullen in de verbinding, beweging en sociale vaardigheden van kinderen en jongeren op straat.
Sportverenigingen. In samenwerking met sportbonden investeren we in breedtesport. Sportverenigingen vormen het spierweefsel in een vitale samenleving.

---
pdf_page: 33
---

# 3.4 EERLIJK IN HET VERDELEN VAN WELVAART 

Werk \& Economie, Armoedebestrijding, Wonen \& Vervoer, Financiën


#### Abstract

Meer welvaart moet niet draaien om meer koopkracht, maar om meer welzijn. Economisch groei gaat nu gepaard met groeiende schulden en ongelijkheid tussen arm en rijk, tussen mens en natuur. We zien steden waarin één op de vier kinderen opgroeit in armoede en er sprake is van een groeiende en genadeloze schuldenindustrie, jeugdwerkloosheid, energie- en vervoersarmoede, verpaupering, asociale sloop, een woningtekort en onbetaalbare huur en huizenprijzen. NIDA gelooft dat dit anders kan en moet. Van een schuld- naar deeleconomie. Geen loonbelasting, maar vermogensbelasting. Vermenigvuldigen door te delen. Rentevrij, zoals de profeten ons leren. Met een schuldenvrij 'Jubeljaar van Mozes' en geïnspireerd door de begrotingsprincipes van de profeet Jozef. Sociaal, duurzaam en zinvol. Stap voor stap doorbreken we de overmatige focus op de korte termijn, schuld en groei en maken we de omslag naar eerlijk delen, rentevrij lenen en maatschappelijk verantwoord ondernemen voor duurzame bloei.


### 3.4.1 Economie: passend werk en een beroep voor ieders roeping

Wij geloven in een welvaart die draait om het welzijn van mens en natuur. Een welvaart die gebouwd is op een sociaal fundament en begrensd wordt door een ecologisch plafond. Een economie met werk dat beter aansluit op de kwaliteiten en passie van het individu. Een beroep dat past bij je roeping, zo je wil. Dit vraagt een omslag in ons economisch denken en handelen, om nieuwe manieren van werken,
belasten, lenen, kopen, (wereld)handelen en ondernemen. We naderen een punt waarop de technologisering nog nooit zo bedreigend is geweest voor de werkgelegenheid, maar ook een veelheid aan kansen biedt om de arbeidsmarkt anders te organiseren en het werk beter te verdelen.

## Wereldeconomie

Onze wereldhavens leren ons van oudsher om met een open blik naar de wereld te kijken en open te staan voor diversiteit en vernieuwing. De meertaligheid en diversiteit aan culturen die onze ondernemers in het land kenmerken zijn een verrijking voor onze positie in de wereldeconomie. We voelen de ontwikkelingen aan, zoeken kritisch naar verbetering en proberen met innovatie en experimenten hierin voorop te lopen. Nederland kan de wereldeconomie en die van Europa in haar eentje niet hervormen, maar kan hier wel toe aanzetten en inspireren.
Werk moet lonen, daarom belasten we vermogen in plaats van inkomen. Geïnspireerd door het principe van zakaat ofwel de armenbelasting, verschuift NIDA het belasten van werk en inkomen naar het belasten van vermogen. Zo wordt arbeid goedkoper, de lonen hoger (zie voor hoger minimumloon: Armoedebestrijding), dichten we de kloof tussen arm en rijk, creëren we meer werkgelegenheid en meer ruimte voor mensen om minder te werken ofwel het werk beter te (ver)delen.
Gelijkwaardig salaris. Op de arbeidsmarkt worden vrouwen, immigranten en mensen met een bepaalde kleur of geloof voor hetzelfde werk onevenredig beloond. We stellen een commissie in waar burgers een beroep op kunnen doen om recht te spreken en een gelijkwaardigere en rechtvaardigere salariëring te garanderen.

---
pdf_page: 34
---

Van 40-urige naar 30-urige werkweek. NIDA creëert een meer ontspannen arbeidsmarkt met vermogensbelasting in plaats van inkomstenbelasting een deel- in plaats van schuldeconomie, een zorg zonder markt, en een focus op bloei in plaats van groei. Zo willen we van een 40-urige werkweek naar een 30-urige werkweek gaan. We verdelen het werk en creëren meer tijd voor rust en bezinning, beweging, familie, vrijwilligerswerk en zorg voor elkaar.
Lastenverlichting en steun voor MKB. NIDA ziet in het midden- en kleinbedrijf en het maatschappelijk verantwoord ondernemen de sociale motor van de economie. We steunen het MKB met lastenverlichting, toegankelijk krediet en minder bureaucratie. Dankzij een fors lagere loonbelasting kun je als ondernemer meer werknemers in dienst nemen. Niet de multinational maar juist de maatschappelijk verantwoorde ondernemer verdient alle ruimte en steun van de overheid.
Hogere lonen in de zorg. Verpleging, opvoeding en onderwijs zijn essentieel in onze samenleving, zowel thuis als in loondienst. Meer ruimte voor aandacht voor elkaar, voor elkaars ontwikkeling en onderlinge steun. Tijdens de coronacrisis is duidelijk geworden wat de essentiële beroepen zijn. Deze beroepen verdienen erkenning, meer dan enkel in de vorm van applaus.
Stop misbruik tijdelijke contracten. Sommige bedrijven weigeren pertinent om werknemers een vast contract aan te bieden door continu enkel met tijdelijke contracten te werken. Als die aflopen, laten ze de mensen gaan en huren ze vervolgens weer nieuwe mensen in met een tijdelijk contract. Dit creëert oneerlijke verhoudingen, onzekerheid en valse hoop. Er dient een openbaar register te komen van bedrijven die laag scoren met het bieden van vaste contracten, zodat een werkzoekende een weloverwogen keuze kan maken om ergens wel of niet te solliciteren. Ministerie, werkgever- en werknemersbonden dienen daarbij voor verschillende sectoren tot gepaste wet en regelgeving te komen tegen de uitwassen rondom flexwerk en tijdelijke contracten.


## INTERMEZZO: KANTALISME ALS (ON) GELOOF

De moderne economie gelooft in de onzichtbare hand van de markt die op wonderlijke wijze eigenbelang en hebzucht transformeert tot economische voorspoed voor iedereen. De overtuiging dat als iedereen maar vooral aan zichzelf denkt, aan iedereen wordt gedacht. En dat het geld is dat gelukkig maakt. Dit geloof in neoliberaal kapitalisme brokkelt langzaam af, maar is nog zo dominant en wordt gesterkt door een alsmaar betere levensverwachting en levensstandaard in de afgelopen twee eeuwen.
Maar de blinde vlekken en vernietigende werking ervan vallen niet meer te ontkennen. Op de natuur, onze gezondheid en de economie. De sociale ongelijkheid, verschillen tussen rijk en arm, nemen alsmaar toe. De ongelijkheid in inkomen, schulden, spaargeld, huizenbezit trekt door in een ongelijke toegang tot zorg, onderwijs en cultuur. Dit moet en kan anders.
We geloven niet in de zogenoemde zerosum-game, dat iemand anders moet verliezen om te kunnen winnen. We geloven niet in een economie gestoeld op genadeloze marktwerking, maar samenwerking, solidariteit en empathie. In vermenigvuldigen met eerlijk delen. Er is genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.
Aanpak discriminatie op de arbeidsmarkt. Je mag niemand een baan weigeren op basis van zijn of haar naam, afkomst, geloof of welke discriminatiegrond dan ook. Met onder meer de inzet van mystery guests, een naming \& shaming-list voor hardleerse bedrijven en boetes dienen we discriminerende bedrijven te openbaren en beboeten. Daarnaast geloven wij ook in positieve voorlichting, certificering en waardering van goede voorbeelden. We zetten in op toegankelijke en toepasbare inclusie- en diversiteitsprogramma's, -methoden en -dagen voor zowel het MKB als grotere bedrijven.

---
pdf_page: 35
---

Geen winstmaximalisatie en groei, maar maximale bloei, een sociaal fundament en een ecologisch plafond. De huidige wet- en regelgeving rondom grondbiedingen aan partijen als projectontwikkelaars maken sociale plannen moeilijk. Winstmaximalisatie voor de overheid en bieder is veelal een doel op zich. Dit kunnen we doorbreken met het instellen van taxaties en grove richtlijnen voor 'een sociaal fundament en een ecologisch plafond'. Daaronder valt het vergroten van het aanbod aan sociale woningen en aantrekkelijke publieke ruimtes met functioneel groen.
Belast verspilling niet behoefte. De schadelijke gevolgen van het verbruik van grondstoffen, voeding en producten voor de natuur en de (volks)gezondheid belasten we aan de hand van verbruik, vervuiling en verspilling. Deze belasting wordt progressief ingevuld op een manier waarbij (bijvoorbeeld) zuinig en noodzakelijk energieverbruik minimaal wordt belast en buitenproportioneel verbruik, verspilling en vervuiling maximaal worden belast. Zo voorkomen we energie- en vervoersarmoede.
Hogere lonen voor schoonmakers en recyclers. NIDA (her)waardeert schoonmaak, reparatie en recycling. Dit is essentieel voor een verzorgde en geborgen omgeving en toekomst. Deze waardering uit zich financieel in de salariëring, maar is ook bedoeld om verder verval in consumentisme te vermijden waarbij we alsmaar nieuwe producten moeten afnemen die van inferieure kwaliteit zijn en een te korte levenscyclus hebben.
Wereldwijde handelsdelegaties. We investeren in eerlijke wereldwijde handel (meer hierover bij Familie > wereldvrede). In samenwerking met het Nederlands bedrijfsleven, ondernemers en de politiek vormen en ontvangen we handelsdelegaties van over de wereld, niet in de laatste plaats uit die landen waarin menig Nederlander zijn of haar wortels heeft. Ook voor onze wereldhandel geldt een sociaal fundament en een ecologisch plafond. Dat betekent dat het leven van mens en natuur hier niet meer waard is dan daar.
Open en eerlijke (wereld)handel. We openen de handelsgrenzen voor (landbouw)producten en diensten van armere landen, zonder de eigen productie, zowel op landelijk als Europees niveau, oneigenlijk en op kostenverslindende wijze te subsidiëren. Grondstoffen van elders dienen zo veel mogelijk bewerkt en verwerkt te worden ten gunste van de lokale economie.
Scheiding multinational en staat. Niet het belang van de multinational, maar dat van de burger is leidend. De lobby's van deze bedrijven dienen we transparant te maken en te beteugelen. Er moet een krachtig tegenwicht worden gevonden in de samenwerking met ngo's, vakbonden en levensbeschouwelijke organisaties, Raad van State en een Ministerie voor Mens- en Geloofwaardigheid, zodat belangen en geldstromen van richting veranderen.
Keurmerk/transparante, eerlijke wereldhandel. In internationaal verband dient Nederland voorop te lopen met een internationaal keurmerk dat inzicht geeft in de waarborging van de sociale en duurzame bescherming van mens en aarde. Zodat mensen bewuster consumeren: eten, kleding, etc. Daarbij ontlasten we het positieve en belasten we het schadelijke of negatieve.
Fair Trade waardering en voordelen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. We werken aan een publieke waardering/erkenning en belastingvoordelen voor ondernemers die maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit om sociale en duurzame ondernemingen te stimuleren.
Eerlijk wereldwijd aandeelhouderschap. Daar waar we gebruik maken van gelimiteerde bronnen (grond, landbouwproducten, grondstoffen, arbeid) in andere delen van de wereld, zoals Afrika, Zuid-Amerika en Azië, dient er eerlijk aandeelhouderschap tot stand te komen zodat samenlevingen daar eerlijk en duurzaam kunnen profiteren van datgene wat we bij hen afnemen. Dit zou kunnen leiden tot nieuwe vormen van aandeelhouderschap in samenwerking met lokale gemeenschappen ter plekke.

---
pdf_page: 36
---

Belastingparadijs voor multinationals en bedrijven. Geen belastingvoordelen voor multinationals die zich in Nederland willen vestigen, wel eerlijke belasting van hun vermogen, exorbitante bonussen en hun eventuele aandeel in vervuiling en verspilling. Minimale belasting van het positieve (zoals inkomen, schone energie en goede doelen) en maximale belasting van het negatieve (vervuiling, vermogenskapitaal en verspilling). Afschaffing van brievenbusfirma's in ons koninkrijk, zodat deze bedrijven niet langer kunnen ontsnappen aan de belastingplicht in de landen waar zij wel actief zijn. Bovendien roepen we daarmee een halt toe aan de belasting op onze rechtspraak vanwege het onoplosbare internationale gekonkel dat deze bedrijven veroorzaken.
Nationaliseren in plaats van liberaliseren van energie, OV en zorg. Aan het einde van de vorige eeuw is er gekozen voor de liberalisering van bijvoorbeeld energie en zorg. De kwaliteit nam hierdoor af en de economische ongelijkheid nam uiteindelijk alleen maar verder en sneller toe. Als het aan NIDA ligt draaien we deze liberalisering terug.
Gebruikersaandeel voor winstdeling in techgiganten als Facebook, Apple, Google, YouTube. De economische, sociaal-culturele en politieke macht van techgiganten is ongekend. De vele gebruikers maken techgiganten als Facebook, Apple, Google en YouTube gigagroot. Deze gebruikers zijn vaak al blij dat ze gratis van hun diensten gebruik mogen maken, maar zouden er eigenlijk bedrijfsaandelen, winstuitkering en zeggenschap voor terug moeten krijgen. We dienen dit in Europees verband af te dwingen en de hegemonie van deze giganten te doorbreken.
Investering aanpak jeugdwerkloosheid! Verschillende projecten in het land boeken succes in de aanpak van jeugdwerkloosheid. We stimuleren deze succesvolle projecten met een intensivering en uitrol ervan vanuit het Rijksbudget.
Van Rijk-tot-Wijk-traineeprogramma's. Met Rijkstraineeprogramma's investeren we in de samenwerking met het maatschappelijk middenveld door middel van betaalde werkervaringsplekken. Afgestudeerden van het MBO, HBO en WO gaan als wijktrainee bij voorkeur in de eigen wijk aan de slag bij relevante organisaties. De wijktraineeprogramma's worden gestimuleerd en gecoördineerd vanuit de overheid. We creëren werkplaatsen, investeren in ervaring, vergroten netwerken en benutten talenten in de wijk.


### 3.4.2 Vrij van schuld, rente en armoede

Met de ontwikkeling van de verzorgingsstaat in de vorige eeuw zijn er allerlei sociale maatregelen genomen om de ongelijkheid te beperken. Dit hielp, maar niet voldoende om de groeiende ongelijkheid te keren. De liberalisering van zorg, woningmarkt en openbaar vervoer sinds de jaren negentig hielp hier niet bij. Door technologisering zijn vooral steden en regio's met een relatief grote arbeidersklasse hiervan de dupe (denk aan Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Twente, Groningen, Arnhem en de mijnstreken in Zuid-Limburg). Eén op de vier tot vijf kinderen groeit in deze regio's op in armoede. Om dit op te lossen wás en ís er meer fundamentele sociale hervorming nodig. We dienen op een vernieuwende manier om te gaan met werkloosheid en inkomen, met omscholing en met experimenten met een basisinkomen (basiszekerheid). Met een ruimhartig armoedebeleid gestoeld op rechten, emancipatie en geloof in elkaar in plaats van wantrouwen, controle en paternalisme. Het vraagt om een grondige hervorming van een economisch en financieel systeem op basis van schuld en rente naar een schuld- en rentevrije deeleconomie.

---
pdf_page: 37
---

JUBELJAAR VAN MOZES: Nederland vrij van (problematische) schuld in 2025! Geïnspireerd door het Jubeljaar van Mozes, waarin elke 49 jaar alle schulden werden kwijtgescholden, werken we naar een Nederland in 2025 waarin alle burgers bevrijd zijn van (problematische) schulden. Leven met schuld is funest voor je vrijheid, rust, relaties, creativiteit en overzicht. Het heeft bovendien een negatief effect op de hele samenleving. Schulden mogen als het aan NIDA ligt geen inkomstenbron meer zijn voor woekerhandelaren. We leggen de schuldenindustrie strikte bepalingen op, om te beginnen aan de overheid zelf. Daarvoor is onder meer nodig: 1) een centraal schuldenregister (met waarborging van privacy); 2) verplichte medewerking van schuldeisers (waaronder de overheid zelf) om redelijke betalingsregelingen en kwijtschelding van schulden te komen, en 3) geen boetes op armoede wanneer je bijvoorbeeld de zorgverzekering niet kunt betalen. We investeren in 4) het opkopen van schulden en 5) het vereenvoudigen van hulpaanvragen (van schuldhulp tot toeslagen). We investeren in 6) meer middelen voor schuldhulptrajecten, 7) preventie op scholen, 8) het beperken van gokmogelijkheden en 9) schuldhulpbuddy's. Daarbij creëren we 10) schuldvrije manieren om een huis te kopen (zoals met huurkoop3.0 of een aandelenhypotheek) en mogelijkheden om huurwoningen en lopende hypotheken hiernaar om te zetten. We lichten bovendien 11) het belastingstelsel door om ervoor te zorgen dat het niet meer aantrekkelijk wordt gemaakt om in schuld te leven, en juist schuldvrij leven wordt beloond.
Stop gokreclame. Nederland kent zo'n 80.000 probleemgokkers. Gokreclame werkt gokproblematiek in de hand. De overheid dient te stoppen met het promoten van gokken. De Staatsloterij en Toto vallen allemaal onder het staatsbedrijf De Nederlandse Loterij. De staat dient het gokken in Nederland te controleren en ontmoedigen, niet te legitimeren en promoten als verdienmodel voor de overheid.
Verhoging minimumloon tot ten minste 14 euro ( $30 \%$ verhoging). Werk moet lonen. Daar zijn we het toch allemaal over eens? Toch belasten we vooral loon uit werk en vrijwel geen vermogen. Wat mensen van hun minimumloon kunnen betalen is sinds het einde van de jaren 70 met 20
procent gedaald! Naast verlaging van vaste lasten (zoals huur en zorgverzekering) en een betere schuldenaanpak, is een verhoging van het minimumloon nodig om armoede aan te pakken.
Verhoging uitkering en AOW met 30\%. Het beste hulpmiddel om uit de armoede te komen is geld. Door het minimumloon met 30\% te verhogen, stijgt ook de AOW-uitkering met 30\% mee. Dit is broodnodig om armoede te kunnen tegengaan.
Werken naast de bijstand. We investeren in een ruimhartig armoedebeleid op basis van vertrouwen en emancipatie. We bezuinigen op het controleapparaat en creëren ruimte om bij te verdienen naast een bijstandsuitkering.
Experimenteren met basisinkomen/-zekerheid. NIDA wil experimenteren met basisinkomen/- bestaanszekerheid. We geloven dat dit de basis kan vormen voor een nieuw sociaal stelsel. Vrij van enige controle, verplichting of (tegen)prestatie kan iedere volwassen burger die aangeeft bijstand nodig te hebben, dit krijgen. Genoeg om van te leven (zie in dit verband ook 'verhoging uitkering en AOW met 30\%' en 'werken naast bijstand'). De coronacrisis onderschrijft de noodzaak van sociale hervorming voor het waarborgen van ieders bestaanszekerheid. De enorme kostenbesparingen (op het bureaucratische controle- en toeslagenapparaat) die gepaard gaan met deze sociale hervorming dekken al een deel van de kosten van dit nieuwe sociale stelsel. Indirect bespaart het een hoop kosten op allerlei terreinen zoals zorg en welzijn. Het basisinkomen kan (om te beginnen) ook goed dienen ter vervanging van bijvoorbeeld het pensioenstelsel dat in de huidige vorm onhoudbaar is en met de dag verder wordt uitgekleed.
Winteropvang voor daklozen uitbreiden. Op gemeentelijk niveau wordt er nu geregeld dat daklozen opgevangen kunnen worden bij vrieskou. Dit omdat mensen ernstige gezondheidsrisico's lopen als zij bij vrieskou buiten slapen. Echter, het is ook inhumaan om mensen buiten te laten slapen bij koudere temperaturen waarbij hun gezondheid geen groot risico loopt. Daarom zouden daklozen ook recht op opvang moeten hebben bij temperaturen op of onder de 5 graden.

---
pdf_page: 38
---

Bonus voor voedselbanken. We werken toe naar een land waarin voedselbanken niet meer nodig zijn. Maar zo lang ze dit nog wel zijn, verdienen ze de nodige ondersteuning van Rijk en stad, variërend van subsidies en belastingvoordelen tot het faciliteren van de nodige contacten en relaties voor het tegengaan van voedselverspilling en armoede.
Compensatie Groningen en mijnstreek Zuid-Limburg. NIDA is voor compensatie van deze regio's die ons lange tijd van nationale inkomsten en brandstof hebben voorzien met gas en kolen. Deze fossiele brandstoffen zijn opgebruikt, maar beide regio's verkeren nu in een achtergestelde positie. Feitelijk hebben zij als wingewest gefunctioneerd. Daarom hebben ze recht op compensatie en een ruimhartige herstructurering.
Samenwerking Fonds Bijzondere Noden. Het aantal noodaanvragen bij het Fonds Bijzondere Noden neemt jaarlijks toe. Veelal medische kosten (urgente tandartskosten), kosten voor levensonderhoud of woninginrichting. Dit zijn kosten die vaak door het sociale zekerheidsvangnet van de lokale overheden zouden moeten worden opgevangen. In samenwerking met het Fonds Bijzondere Noden dichten we de gaten in dit sociale vangnet.


### 3.4.3 Goed en betaalbaar wonen \& vervoer voor iedereen

Mede door liberalisering van de sociale woningbouw en het openbaar vervoer zien we een crisis op de woningmarkt en groeiende vervoersarmoede. Sociale hervorming en verduurzaming is nodig. De wereld (en ook Nederland) heeft onvoldoende geleerd van de kredietcrisis en bubbels in de huizenmarkt. In Nederland ligt bijna het gehele risico van leningen bij de schuldenaar. Zowel vanuit het oogpunt van rechtvaardigheid als met het oog op een snel herstel na een financiële of economische crisis is het belangrijk na te denken over een
evenwichtigere risicoverdeling van schulden. Dit geldt zeker voor de woningmarkt, gezien de enorme hypothecaire schuldenlast die drukt op de Nederlandse economie.
Schuldvrij en renteloos kopen: HuurKoop3.0/ Aandelenhypotheek. In samenwerking met de financiële markt (her)introduceren we koopconstructies zonder schuld en rente. Zoals de aandelenhypotheek of vernieuwende huurkoopconstructies waarmee huurders en kopers geleidelijk, zonder schuld en vrij van rente, hun aandeel kunnen opbouwen in het huis waarin zij wonen. Op deze manier kunnen ook Nederlanders met een kleinere portemonnee op sociale, risicovrije en geleidelijke wijze eigen woningbezit opbouwen. Daarnaast creëren we mogelijkheden om huurwoningen en lopende hypotheken hiernaar om te zetten.
Zelfbewoningplicht zet beleggers buitenspel. Starters worden op de woningmarkt verdrongen door (vastgoed)beleggers die woningen opkopen en voor hoge prijzen verhuren en/of doorverkopen. Hierdoor groeit de ongelijkheid op de woningmarkt. Om dit tegen te gaan, zetten we in op 'zelfbewoningplicht'. Op deze manier zetten we beleggers buitenspel.
Geen huurverhoging zonder woonverbetering. Ieder jaar stijgen de huurprijzen zonder dat hier enige verbetering in woonkwaliteit tegenover staat. Hoe bizar is dat eigenlijk? Daarom: geen huurverhoging bovenop de inflatie, zolang er geen woonverbetering tegenover staat.
Minimale belasting voor basisbehoefte/verbruik, maximaal belasting voor verspilling. Broodnodig verbruik voor basisbehoeften belasten we minimaal. Verspilling belasten we maximaal. Dit doen we door het energieverbruik te relateren aan criteria zoals het aantal inwoners en het energielabel van de woning. Op deze manier word je aangemoedigd en beloond om zuinig te leven. Deze aanpak werkt ook energiearmoede tegen omdat het een betaalbaar basisverbruik garandeert in plaats van een generieke belastingverhoging op energieverbruik in het algemeen.

---
pdf_page: 39
---

Afschaffing discriminerende woningwet. De Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek (beter bekend als: de Rotterdamwet) biedt gemeenten de ruimte om bewoners te discrimineren op basis van hun inkomen of woonverleden (een veroordeling is niet eens nodig, een melding volstaat). In de praktijk zijn ook nog eens vaak bewoners met migratieachtergrond het slachtoffer. In gemeenten die hier gebruik van maken zoals Rotterdam en Tilburg creëert dit enorme rechtsongelijkheid en uitsluiting. De stad en wijk wordt er ook niet beter van. Het College voor de Rechten van de Mens vindt de wet ongeoorloofd en spreekt van inperkingen van mensenrechten als bewegingsvrijheid. Daarom is NIDA voor afschaffing van deze discriminerende woningwet.
Afschaffing hypotheekrenteaftrek. De hypotheekrenteaftrek is een perverse maatregel geweest die de woningprijzen en hypotheken heeft doen stijgen ten koste van ons gemeenschapsgeld en ten bate van de banken. De rekening van deze afschaffing wordt dan ook vooral gelegd bij de hypotheekverstrekker.
Intensivering van de bouwopgave. Er zijn meer woningen nodig. Voor alle bevolkingslagen, van het sociale tot het duurdere segment. Van Tiny Houses tot hoogbouw (bij voorkeur nabij ov-knooppunten).
Meergeneratiewoningen en gezamenlijke binnentuinen. Met meergeneratiewoningen brengen we verschillende generaties samen, besparen we kosten, bestrijden we eenzaamheid en zorgen we voor meer sociale cohesie. Naar Duits voorbeeld brengen we combinaties van kinderopvang, ouderenopvang en studentenhuisvesting samen. Daarnaast stimuleren we woningbouw die het mogelijk maakt om verschillende familiegeneraties samen te laten wonen in hetzelfde portiek, dezelfde straat of hetzelfde wooncomplex. Ook woningbouw rondom gezamenlijke binnentuinen wordt aangemoedigd voor de verbinding tussen wonen en natuur, de verbinding tussen buurtbewoners, en de bestrijding van eenzaamheid onder ouderen en alleengaanden.
Goedkoop en gratis ov. Openbaar Vervoer is een publiek goed en hoort dan ook in publieke handen. Openbaar vervoer moet niet draaien om economische winst, maar om betaalbaar (en voor minima en kwetsbare doelgroepen zelfs gratis), goed en duurzaam vervoer voor burgers van A naar B.
Sociaal verduurzamen in mobiliteit tegen vervoersarmoede. Minima zijn het meest de dupe van generieke maatregelen zoals een algehele verhoging van de wegenbelasting of hogere accijnzen op brandstof. Een minimaal bezit en gebruik van de auto behoort vandaag de dag tot de basisbehoefte. Minima worden door dit soort maatregelen onevenredig hard geraakt met vervoersarmoede tot gevolg. We dienen daarom een basisbehoefte aan vervoer minimaal en vooral verspilling en vervuiling maximaal te belasten. En daarnaast vooral schone alternatieven veel goedkoper te maken om vervoersarmoede tegen te gaan.
Gratis OV op diverse feestdagen van Kerst en Holi tot Offerfeest. We experimenteren op diverse (feest)dagen in het jaar met gratis OV en onderzoeken de impact hiervan op de mobiliteit en CO2-uitstoot door reductie van het autogebruik in het land.
VliegTaks op zakenvluchten, niet op familiebezoek. We moeten het vliegverkeer verduurzamen. In het belasten van vliegverkeer moeten we sociaal verduurzamen. Meer dan de burger dient het bedrijfsleven deze lasten te dragen. Daarom een belasting op zakenvluchten, maar geen belasting op vliegreizen van burgers. Zeker binnen Europa dienen we daarbij in te zetten op meer duurzame, betaalbare, en toegankelijke alternatieven (zie volgende voorstel).
Europees treinnetwerk. In Europees verband investeren we in de aaneenschakeling van een snel en betaalbaar Europees treinnetwerk voor minder Europees vliegverkeer.

---
pdf_page: 40
---

### 3.4.4 Financiën met Jozefs begrotingsregel

Nieuwe manieren van belasten zijn nodig, zoals een veel grotere nadruk op vermogensbelasting en een minimale inzet op inkomstenbelasting. Ook de belasting op vervuiling en verspilling en het belastingvrij maken van al wat gezond en maatschappelijk verantwoord is zijn hier voorbeelden van. Deze zijn geïnspireerd op de begrotingsprincipes van de profeet Jozef. We staan open voor experimenten met nieuw geld, met oog voor het belang van de intrinsieke waarde van geld, zoals met een gouden standaard.
Belastingparadijs. Een belastingparadijs wordt vaak begrepen als een plaats of land waar je geen belasting hoeft te betalen. Voor NIDA betekent een belastingparadijs een plaats of land waar je het negatieve belast en het positieve ontlast. Zo berekenen we de schadelijke gevolgen van bijvoorbeeld vervuiling of verspilling voor mens en natuur door op degenen in onze economie die zich daaraan schuldig maken. We ontlasten inkomen, burgers en MKB ten opzichte van vermogen, grote bedrijven en multinationals.
Belastingvoordelen voor ANBI's (Algemeen Nut Beogende Instellingen). We dienen positieve initiatieven van maatschappelijk nut niet onnodig te belasten. NIDA waarborgt de belastingvoordelen die er zijn voor giften aan ANBI's en staat voor lagere belastingtarieven (van zowel inkomsten als vermogen) voor ANBI's.
Belasten van vermogen in plaats van inkomen. Werken moet toch lonen? Waarom belasten we dan inkomen in plaats van vermogen? Van de ruim 300 miljard aan jaarlijkse belastinginkomsten komt het overgrote deel van inkomstenbelasting. De nationale opbrengsten van vermogensbelasting zijn minimaal, en als je ze afzet tegen de hypotheekrenteaftrek zelfs negatief. Willen we de groeiende ongelijkheid doorbreken, dan dienen we een omslag te bewerkstelligen in het belastingsysteem waarbij niet inkomsten maar vermogen worden belast. Deze vermogensbelasting wordt progressief
ingestoken en kent een belastingvrije voet die overeenkomt met het bestaansminimum.
Hervorming erfbelasting. De door NIDA voorgestelde omslag in het belastingstelsel van een inkomsten- naar een vermogensbelasting is enorm en heeft effect op allerlei belastingen. De erfbelasting is hiervan een goed voorbeeld. Zo zal de erfbelasting worden beperkt, omdat het vermogen dat iemand erft al van zichzelf als vermogen wordt belast.
Jozefs begrotingsregel. We sparen van de overschotten in jaren van overvloed, om uit te kunnen geven aan tekorten in tijden van crisis. Geïnspireerd door de financiële kennis van Jozef en de manier waarop hij omging met zeven jaren van overvloed en zeven jaren van wanhoop, ook wel bekend als de zeven vette en zeven magere jaren. Deze manier van begroten heet ook wel: anticyclisch begroten.
Alternatief geldsysteem, inclusief Gouden Standaard. Zowel de gevolgen als de oorzaken van de financiële crisis zijn nog steeds niet opgelost. Niet alleen het financiële, ook het monetaire systeem draait op basis van schuld en rente. Het geld zelf, zoals wij dat kennen, vormt daarmee één van de redenen waarom er in de economie een constante noodzaak is voor 'groei' (met alle schadelijke gevolgen vandien voor mens en natuur) en waarom de economische ongelijkheid en schulden blijven toenemen. Banken zijn commerciële instellingen. Zij creëren en beheren het geld. Ook de Nederlandse Bank erkent het belang van hervorming. We kunnen als Nederland het wereldwijde monetaire systeem niet veranderen, maar we kunnen naar vermogen ons steentje bijdragen aan de nodige inspiratie en zoektocht naar verbetering. Bijvoorbeeld met een nationaal alternatief voor geld vanuit een sociale grondslag. Met een intrinsieke waarde die gewaarborgd wordt door een Gouden Standaard. Dit doen we in samenwerking met pioniers als Ons Geld.

---
pdf_page: 41
---

INTERMEZZO: CORONA

HET CORONAVIRUS HERINNERT ONS AAN

1) DE EENHEID VAN ALLE MENSEN WERELDWIJD

2) DE KWETSBAARHEID VAN HET LEVEN, DE ECONOMIE EN DE SAMENLEVING EN

3) HET BELANG VAN HARMONIE TUSSEN MENS, DIER EN NATUUR.

De coronacrisis slaat diepe wonden in onze samenleving. Niet alleen in de volksgezondheid en zorg, maar ook in de economie. Klappen die de kloof van ongelijkheid verder vergroten. Klappen die ons ook wakker schudden en helpen reflecteren op wat we normaal vinden… en hoe het ook anders kan.

Deze crisis biedt kansen om de samenleving anders, meer gelijkwaardig, te organiseren. Want niet eerder was het geloof in de allesvoorzienende hand van de ‘vrije’ markt zo laag. Niet eerder was het geloof in samenwerking en solidariteit zo groot. En niet onbelangrijk: ook de bereidheid vanuit overheid en politiek om hiervoor flink in de buidel te tasten.

Om dit geloof vast te houden dienen samenleving, overheid en politiek ook geloofwaardige keuzes te maken en niet te vervallen in oude denkpatronen. Niet te vervallen in steun aan het grootkapitaal in plaats van aan de kleine ondernemer en kwetsbare burger. Niet te vervallen in zondebokpolitiek. En niet zich blind te staren op een vaccin terwijl investering in natuurlijke weerstand, zorg en natuur nu juist zo belangrijk zijn.

Op de korte termijn zijn de maatregelen vooral gericht op bescherming van kwetsbaren en het beperken en compenseren van economische schade voor werknemers en bedrijven als gevolg van coronamaatregelen. Maar op termijn is een meer fundamentele hervorming nodig. Bottom-up. Vanuit de burger. Vanuit de bescherming van kwetsbaren naar het systeem als geheel.

Die hervorming moet zich richten op het investeren in een gezondere leefstijl, natuurlijke weerstand, een duurzame relatie tussen mens, dier en natuur en het garanderen van bestaanszekerheid. Daarnaast is ook het beperken van vaste lasten als huur, energie en vervoer essentieel. Dit vergt een omslag in onze economie en ons belastingstelsel. Geen inkomstenbelasting, maar vermogensbelasting. Geen schuld- maar een deeleconomie. Een stelsel dat gezond, zuinig en duurzaam leven stimuleert en een ongezond leefstijl, vervuiling en verspilling ontmoedigt.

---
pdf_page: 42
---

# 3.5 INCLUSIEF JIJ, IK, ZIJ \& WIJ, SAMEN ÉÉN FAMILIE 

samenleven (o.a. jeugd en gezin), openbaar bestuur en wereldvrede

Hoe kenteren we de doorgeschoten individualisering? We zien egoïsme, vervreemding en wantrouwen naar de ander, overheid en politiek. Familieleven, solidariteit en saamhorigheid brokkelen af. Allerlei vormen van onderdrukking, zoals racisme, islamofobie, assimilatie, kolonialisme, nationalisme ontnemen een diversiteit aan geschiedenis, geloof en eigenwaarde. Of je nu gelooft in Adam en Eva, in de evolutie of in allebei: we zijn allemaal familie. NIDA gelooft in een samenleving waarin we tot in onze diepste overtuiging van elkaar kunnen verschillen en toch respectvol en gelijkwaardig samenleven. Jij, ik, zij en wij: één wereld, in één land, als één familie. Samen maken we een einde aan de doorgeschoten individualisering en vervreemding en (her)vinden we onze eenheid in diversiteit.

### 3.5.1 Samenleven als familie

Allemaal geloven we uiteindelijk in de gemeenschappelijke oorsprong van de mensheid. Onze wortels maken deel uit van dezelfde stamboom. Onze onderlinge diversiteit dienen we altijd te benaderen vanuit dit besef van verbondenheid en gelijkwaardigheid. Als één familie. Met onze wereldwijde wortels komen we in al onze diversiteit in stad en land samen als buren, stads- en landgenoten.

## INTERMEZZO: WIE IS HIER NU DE ALLOCHTOON?

Er heerst een gebrek aan begrip, gelijkwaardigheid en wederkerigheid in het debat en beleid over thema's als samenleven en integratie. Wie moet zich aan wie aanpassen? En waarom niet (evengoed) andersom? Ondertussen is een meerderheid van die zogenaamde 'allochtonen' in de grote steden er ook geboren en getogen. Een meerderheid van de 'autochtonen' in die steden komt van elders en is de nieuwkomer in de stad. Een achterhaald debat en beleid creëert, dan wel versterkt, de tweedeling in de samenleving. Onderlinge spanningen, marginalisering en uitsluiting worden door een racistisch en islamofoob integratiebeleid (lees: assimilatiebeleid) en debat eerder vergroot, dan opgelost. Allerlei maatschappelijke kwesties zijn hierdoor (onnodig) verstrengeld geraakt in het integratiedebat en beleid. En ondertussen zet de problematiek, voortvloeiend uit een doorgeschoten individualisering en een gebrek aan gemeenschappelijkheid, door. Niet in de laatste plaats ook door bezuinigingen op het sociaal weefsel. Zoals het verlies aan familie- en gemeenschapsbanden, (v)echtscheidingen, segregatie, marginalisering, polarisatie en groeiend wantrouwen naar instituties en elkaar, vooral 'de ander'. En dat maakt het er niet makkelijker op, immers: de meeste mensen zijn andere mensen.

Wereldburgers. Samen, in al onze diversiteit, delen we dezelfde ruimte (stad, land en wereld) en tijd, nu en een gezamenlijke toekomst!

---
pdf_page: 43
---

## Stoppen met integreren, beginnen met samenleven

NIDA doorbreekt een achterhaald, eenzijdig en ongelijkwaardig 'integratiebeleid'. Een samenlevingsbeleid gebaseerd op gelijkwaardigheid en wederkerigheid is nodig. Met geloofwaardig en verbindend leiderschap. We investeren in sociaal weefsel, van mediatie bij (v)echtscheiding tot buurtcentra voor ouderen en jeugdwerk. We investeren in onze gemeenschappelijkheden en respecteren, koesteren en putten rijkdom uit onze diversiteit. En dat is broodnodig. Niet alleen is diversiteit de norm in Nederland, de demografische ontwikkelingen wijzen maar één kant op: méér diversiteit!
Staatssecretaris voor Inclusie \& Anti-Discriminatie. NIDA stelt voor een hoofdverantwoordelijk staatssecretaris aan te stellen voor de integrale aanpak van institutioneel racisme en discriminatie en de bevordering van inclusie in de samenleving. Van de zorg en het onderwijs tot de woning- en arbeidsmarkt. Het is aan de staatsecretaris om op dit terrein concrete en meetbare doelstellingen te formuleren en dit blijvend te agenderen en aan te pakken in samenwerking met een landelijk netwerk van antiracisme-organisaties op meerdere terreinen. Alle onderstaande voorstellen maken deel uit van het takenpakket van deze staatssecretaris:
Mensenrechtenonderwijs: collectief bewustzijn van grondrechten en verantwoordelijkheden. Om óp en mét elkaar te kunnen bouwen, dienen we ons bewust te zijn van onze wederzijdse grondwettelijke rechten en verantwoordelijkheden. De Grondwet waarborgt onder meer onze vrijheden, gelijkwaardigheid, democratie, zorg en de verdeling van en toegang tot kennis, macht en middelen. Zonder maatschappelijk draagvlak en toe-eigening hiervan door ons allen, verworden onze rechten en verantwoordelijkheden tot levenloze letters. Dit vraagt om onderwijsprogramma's en publieke campagnes in samenwerking met emancipatieorganisaties, scholen,
Waar is dat feestje? Hier is dat feestje! Erkenning voor diverse culturele en levensbeschouwelijke feestdagen in de publieke en semipublieke sector. Daarmee gepaard ook meer diverse vieringen in de publieke ruimte, vanuit het Binnenhof en de ministeries. (zie ook nationale erkenning diverse feestdagen bij GELOOF > Waardigheid)
Inclusie van diversiteit als stelregel (cultuur, zorg, welzijn, etc.). Culturele en levensbeschouwelijke diversiteit is de norm in onze Nederlandse steden en regio's, maar nog niet in het beleid van (semipublieke) instituties en instellingen die die steden en het land bedienen. Denk aan domeinen als zorg, welzijn en - niet in de laatste plaats - cultuur. Rekening houden met diversiteit is niet alleen noodzakelijk voor gelijkwaardigheid, het is ook een recht van iedereen en daarmee een verantwoordelijkheid van onze publieke instellingen. Het beleid en de uitvoering van semipublieke organisaties dient aan diversiteitseisen te voldoen. Hier dient structureel op geëvalueerd en afgerekend te worden.
Voor emancipatie, gelijkwaardigheid en de integrale aanpak van haat en discriminatie. We zijn allemaal gelijkwaardig en vormen een éénheid in al onze diversiteit. Niemand heeft het recht een ander te discrimineren. Racisme, antisemitisme, islamofobie, homofobie, seksisme, afrofobie, of welke discriminatievorm dan ook; ze komen allemaal voort uit dezelfde haat en woede. Wat je opvatting, overtuiging of voorkeur ook moge zijn, ook over elkaar, positief dan wel negatief: we dienen de veiligheid en gelijkwaardigheid van ieder mens te respecteren. We leggen niemand anders onze opvattingen, overtuigingen of voorkeuren op. We respecteren de vrijheid van keuze, van mening, van kleding, van geweten. We dienen gezamenlijk iedere vorm van haat en discriminatie consequent te bestrijden. Met begrip, ontmoeting, eenvoudige aangifteprocedures, registratie en zo nodig met boetes, boycots en verplicht vrijwilligerswerk samen met 'de ander'.

---
pdf_page: 44
---

Dekoloniseer Nederland. Het koloniale verleden heeft haar weerslag op de culturele verhoudingen en ongelijkheid vandaag de dag - vaak subtiel en onbewust - en juist daarom zo hardnekkig. Het heeft impact op de (on)gelijkwaardigheid van ons mens- en wereldbeeld. Van de wereldkaart die we als vanzelfsprekend op school leren tot het racistische stereotype van zwarte piet (zwarte piet ken niet: niet op school, kinderopvang, de sportvereniging of straatbeeld, gewoon niet). We dekoloniseren de Nederlandse cultuur door dit alles inzichtelijk te maken en te contextualiseren om ervan te leren en aan te passen, verwijderen en verbieden waar nodig. Dit betekent geen gepolder over racisme. Racisme, zoals ook met zwarte piet, bouw je niet af, maar schaf je af. Geen euro subsidie voor racisme en geen plek voor racisme in (semi)publieke organisaties en ruimte. We investeren in onderzoek, informatieoverdracht (op straat, school en musea), aanpassing en handhaving.
Bewust verleden voor een gezamenlijke toekomst (publieke campagne). Onderzoek naar en begrip van elkaars verleden is nodig voor een gezamenlijke toekomst. Dit vraagt om aandacht voor de wereldwijde Nederlandse handels-, slavernij-, oorlogs- en migratiegeschiedenis, ook al doet dit pijn. De resultaten dragen we niet alleen uit middels onderwijspakketten (zie TALENT > onderwijs), maar ook met culturele (informatie)voorzieningen en publieke campagnes.
Excuses en herstelbetalingen slavernij. Bij de afschaffing van de slavernij zijn de slavenhouders gecompenseerd, maar niet de tot slaaf gemaakten. Op welke manier kunnen we tot slaaf gemaakten en hun nazaten alsnog compenseren? Onderzoek naar de manieren waarop we dit het beste kunnen doen, is de eerste stap.
De-individualisering en bestrijding van eenzaamheid: investeren in samenkomst, in ontmoeting, in buurthuizen en jongerenwerk. We investeren in buurtinitiatieven en organisaties die gericht zijn op de ontmoeting van Nederlanders en organisaties in al hun diversiteit.


## INTERMEZZO: DEKOLONISEER

Erkenning, ruimte en inclusie van een wereldwijde diversiteit is nodig voor ieders zelfontplooiing. We dienen de subtiele tirannie van de monoculturele dominantie te doorbreken. De ongelijkheden voortvloeiend uit slavernij, (neo)kolonialisme, racisme en islamofobie dienen we te erkennen en herstellen. In stad, land en wereld. Economisch, maar ook cultureel. Het constant naar jezelf moeten kijken door de ogen van een ander, langs de meetlat van een ander, frustreert, marginaliseert en internaliseert gevoelens van minderwaardigheid. Het doorbreken hiervan is nodig voor het nodige zelfvertrouwen, ambities en motivatie. Van de geschiedenisboeken op school, diversiteitsbeleid op werk en rolmodellen in de maatschappij.
Steden investeren in actieve Huizen van de Wijk. We investeren via lokale overheden in actieve Huizen van de Wijk met de nodige middelen voor goede voorzieningen voor activiteiten en ontmoeting. Toegankelijk voor iedereen, ook voor politieke of religieuze bijeenkomsten. (zie ook de inzet op meergeneratiewoningen bij Welvaart > Wonen)
Erkenning, registratie en aanpak van discriminatievormen. Vanuit de politie en discriminatiebureaus geven we prioriteit aan de erkenning, registratie en aanpak van diverse discriminatievormen. Voor een gelijkwaardige aanpak is een inhaalslag in de aanpak van racisme en islamofobie nodig met voorlichting op scholen, bewustwordingscampagnes en het aansporen tot prioritering hiervan door het OM.

---
pdf_page: 45
---

Gezin: mediatie bij (v)echtscheidingen en ondersteuning voor ouders en kinderen. Nog meer dan de ouders, zijn vaak de kinderen slachtoffer van een (v)echtscheiding. Er is nog onvoldoende aandacht voor de gevolgen hiervan voor het kind. Mede in het onderwijs, maar ook met behulp van de inzet van een bijzonder curator, zetten we in op de nodige ondersteuning en waar gewenst de onderlinge ontmoeting van deze kinderen.
Veilig Thuis. Iedereen moet thuis veilig kunnen zijn. Slachtoffers van huiselijk geweld moeten versneld toegang krijgen tot opvang en hulp.
Keiharde aanpak kindermisbruik. Hoe kan het dat Nederland wereldwijd een koploper is op het gebied van (georganiseerd) kindermisbruik? Waarom worden zoveel zedendelicten niet eens onderzocht en worden deze misdaden onvoldoende of zelfs totaal niet bestraft? We lichten de hele (gebrekkige) aanpak hiervan bij Veiligheid en Justitie door en geven alle prioriteit aan de nodige inzet, middelen en verharde (straf)maatregelen. (zie ook LEVEN > Veiligheid)
Jeugdzorg en jongerenwerk. De jeugdzorg is overbelast. Het aantal daken thuisloze jongeren dat bij lokale overheden aanklopt voor hulp is in de afgelopen jaren met bijna de helft gestegen. Landelijke coördinatie is nodig. De aanpak vergt investering in meer opvanglocaties, uitrol van best practices, eigen keuze en binding met vertrouwenspersonen, en ondersteuning bij schuldenaanpak, studie/werk en huisvesting. Ook een fijnmazig netwerk van jongerenwerkers dat in staat is om relaties te leggen tussen straat, thuis en school/werk is hierbij nodig. Het aantal uithuisplaatsingen en dwangbehandelingen moet door middel van preventie en systeemgericht werken worden teruggedrongen.
Inclusief en pluriform familierecht: erkenning religieus huwelijk. De overheid erkent een diversiteit aan huwelijken en samenlevingsvormen. Waarom religieuze huwelijken niet? Naast het burgerlijk huwelijk, viert of sluit menig Nederlander een huwelijk vanuit zijn of haar religie. Beide huwelijken delen hetzelfde doel, een harmonieuze gezinsrelatie, maar in de praktijk ontstaan er weleens knelpunten en problemen. Onvoldoende aansluiting tussen de verschillende voorwaarden en verwachtingen draagt bij aan ongelijkwaardigheid. In samenwerking met relevante


## INTERMEZZO: Zondebokpolitiek

De snel toegenomen culturele en levensbeschouwelijke wereldwijde diversiteit in stad en land heeft de gevolgen van doorgeschoten individualisering er niet eenvoudiger op gemaakt. Al dan niet aangewakkerd door negatieve beeldvorming en stereotypering, voortvloeiend uit internationale gebeurtenissen en maatschappelijke spanningen, kan onbegrip omslaan in angst, wantrouwen en zelfs vormen van onderdrukking jegens 'de ander' (zoals intolerantie, uitsluiting en discriminatie). Niet zelden wordt de toegenomen diversiteit onterecht als oorzaak aangewezen voor allerlei maatschappelijke problemen. Voorbij sociale, economische, historische of politieke achtergronden worden allerlei problemen vaak buitenproportioneel of zelfs primair geprofileerd, verklaard en aangepakt vanuit etniciteit of religie. Complexe maatschappelijke problematiek, van werkloosheid, criminaliteit tot cohesie in de wijk, wordt verweten aan de 'multiculturele samenleving' met de 'allochtoon', 'nieuwkomer' of 'vluchteling' als zondebok. Van Marokkanen- en Antillianenaanpak tot islamitisch gevaar, zonder begrip voor de vaak diepgewortelde culturele, sociale en economische ongelijkheden die onder andere voortvloeien uit eeuwen van kapitalisme, slavernij, (neo)kolonialisme, oorlog en uitbuiting.
organisaties, voorgangers, sleutelfiguren en juristen (gespecialiseerd in huwelijk- en familierecht) dienen we te verkennen welke mogelijkheden er zijn om het burgerlijk en religieus huwelijk beter op elkaar te laten aansluiten.
Diversiteit aan pleeggezinnen. Ieder kind verdient het om in een warm en liefdevol gezin op te groeien. Als de ouders van een kind om welke reden dan ook - in het uiterste geval - niet in staat zijn om hun kind de nodige opvoeding, basisbehoeften en bescherming te bieden, zijn pleegouders een uitkomst. Het is in het belang van de ontwikkeling van het kind dat het pleeggezin qua cultuur en levensbeschouwing zo veel mogelijk aansluit bij dat van zijn of haar biologische gezin. Door een gebrek aan diversiteit onder pleeggezinnen is dit niet altijd mogelijk. Meer inzet vanuit de overheid in samenwerking met culturele, religieuze en levensbeschouwelijke organisaties voor het informeren en werven van een diversiteit aan pleeggezinnen is daarom nodig.

---
pdf_page: 46
---

### 3.5.2 In verscheidenheid verbonden openbaar bestuur

Diversiteit is een verrijking voor de status quo en noodzakelijk voor verdere ontplooiing, ontwikkeling en creativiteit in morele, culturele en economische zin. Ruimte voor diversiteit is nodig om het potentieel van eenieder (individu, groep en samenleving) optimaal te benutten. Daarom dient de vrijheid en gelijkwaardigheid van eenieder te worden gerespecteerd. De inclusie van diversiteit is een voorwaarde voor een vitale democratie. En een gebrek hieraan, is niets minder dan een aanslag hierop. Het koesteren van diversiteit is een verantwoordelijkheid voor werkgever en werknemer, leerling en docent, kinderen, ouders, buren, media en (gezien het algemeen belang hiervan) niet in de laatste plaats ook de overheid via haar instituties, wetten, beleid en implementatie. Een toegankelijke en transparante overheid, als afspiegeling van de samenleving: zo herstellen we de binding met en het vertrouwen van burgers in overheid en politiek.
Krachtige brede Raad van State voor meer democratie, minder populisme. Met de voorstellen 'Religieuze, Wetenschappelijke en Kunstzinnige Raad van State' en 'Ethiek in de Politiek' (zie meer hierover bij Geloof > Waardigheid) pleit NIDA voor meer democratie en minder populisme. Meer oog voor de rechten en vrijheden van eenieder. Minder simplistische tirannie van de meerderheid, de waan van de dag of de economie. De Raad van State kan hier met de genoemde voorstellen een belangrijke bijdrage aan leveren.
Inclusieve overheid. Een overheid van en voor iedereen. Een afspiegeling van de samenleving, voor de samenleving. Maar zo jong en kleurrijk als onze steden zijn, zo oud en wit is de overheid. Daarom verdient het diversiteitsbeleid binnen de overheid alle prioriteit. Dit begint bij sollicitatieprocedures aan de deur en ook met een paardenmiddel als een diversiteitsquotum als dat in
bepaalde afdelingen of bestuurslagen nodig blijkt. Daarnaast dient geïnvesteerd te worden in een inclusieve organisatiecultuur binnen de overheid.
David tegen Goliath. De overheid dient in dienst te staan van haar burgers, niet andersom. Toegankelijk, transparant en betrouwbaar. Te vaak raken burgers verwikkeld in een strijd met de bureaucratische macht, als een David die tegen Goliath strijdt. Zoals recent de toeslagenaffaire van Sociale Zaken tot de Belastingdienst. Behalve door middel van externe instanties en waakhonden zoals de Ombudsman, dient de regering ook intern haar beleid en uitvoering te controleren op de mens- en geloofwaardigheid ervan. Het Ministerie voor Mens- \& Geloofwaardigheid kan daar een belangrijke rol in spelen (zie 3.1.1 GELOOF > Waardigheid).
ICT-waakhond Smartcity \& privacy. Ontwikkelingen in de informatietechnologie kunnen helpen om burgers met elkaar te verbinden en stad en land beter te besturen en beheren. We dienen in de keuzes die we hierin als overheid maken, primair het belang van de burger voor ogen te houden. Niet het belang van de staat of van bedrijven, maar het belang van de burger. Informatiseren en technologiseren om te vereenvoudigen vanuit vertrouwen, niet om te controleren vanuit wantrouwen. Daarbij dienen we rekening te houden met de mogelijke risico's, het misbruik en de gevaren van een (overload) aan data. ICT en techgiganten ontwikkelen zich sneller dan wetten en regels kunnen bijbenen. Een krachtige, onafhankelijke ICT-waakhond ter bescherming techgiganten, maar ook tegen de eigen overheid, is nodig.
Koningshuis. De monarchie kent voor- en nadelen. Zeker in een tijd waarin de regering en de Kamers zich te veel laten leiden door partijbelangen en de waan van de dag, zien we meerwaarde in de rol van het Koningshuis: een Koningshuis dat deze waan en partijpolitiek overstijgt, de saamhorigheid van alle Nederlanders waarborgt en verder kijkt dan enkel de vorige en volgende verkiezingen.

---
pdf_page: 47
---

Nationalisme. De natiestaat dient als middel, niet als heilig doel. (zie voor meer toelichting TALENT > Cultuur: Hernieuwde (nationale) symboliek en FAMILIE > wereldvrede)
Referenda. NIDA kijkt kritisch naar referenda. Vraagstukken lenen zich zelden voor een besluitvormend volksreferendum. Populisme ligt daarbij op de loer. Een raadgevend referendum kan helpen in het peilen van draagvlak, maar niet ieder vraagstuk leent zich voor een simpel voor of tegen. NIDA ziet meer heil in een democratische rechtsstaat waarin gekozen volksvertegenwoordigers het nodige afwegen, zich verdiepen in de relevante kwesties en op basis van een bepaalde grondslag, visie en idealen namens de kiezer besluiten en besturen.
Democratie is geen feit, het is een proces. Democratie behoeft een onafgebroken inzet van actief burgerschap. Politiek betrokken burgers die hun idealen en belangen verdedigen tegenover politieke en economische elites. Om uitsluiting, passiviteit en wantrouwen terug te dringen is het belangrijk zeggenschap dichter bij de belanghebbenden te brengen, bijvoorbeeld met behulp van wijkraden waarin betrokken wijkbewoners direct zeggenschap krijgen over beleidsterreinen en budgetten die hen rechtstreeks aangaan. Voor een schone, hele en veilige buurt, samen met wijkteams en een wijkagent. Ook op andere, regionale of landelijke onderwerpen, waar de huidige politiek in vastloopt of dreigt vast te lopen (zoals ecologie, klimaat of de verdeling van rijkdom), is het belangrijk naar nieuwe mogelijkheden te zoeken. Zo kan de zeggenschap losgeweekt worden van de overweldigende lobby's van economische reuzen en worden gewone mensen, op wijkniveau, in al hun diversiteit, hier meer in betrokken. Zij moeten daarbij eerlijk geïnformeerd worden over de reikwijdte van de problemen en onpartijdige deskundigen kunnen raadplegen.
Toegankelijke overheid zonder taalbarrière. Het niet (volledig) beheersen van de Nederlandse taal mag geen factor spelen bij de toegankelijkheid en begrijpbaarheid van de overheid. We treffen de voorzieningen die hiervoor nodig zijn.


### 3.5.3 Wereldvrede: Iedereen is van de wereld en de wereld is van ...

De culturele wortels van onze rijke diversiteit aan Nederlanders reiken over de hele wereld. We hebben als land ons bestaan en welvaart aan de wereld te danken. Aan onze wereldhavens, wereldeconomie, internationale steun en samenwerking in Europees, NAVO en VNverband. De ontwikkeling van de Nederlandse macht en economie kent echter ook de keerzijde van kolonialisme, roof en slavernij: onrechtvaardigheden die hun weerslag hebben op de wereldwijde (on)gelijkheid en (on)rechtvaardigheid tot op de dag van vandaag. Dit schept een verantwoordelijkheid tegenover de wereld. Alle mensen op de wereld vormen uiteindelijk immers één familie. We kunnen als land misschien niet de lasten van de hele wereld dragen, maar we kunnen in ieder geval een bijdrage naar vermogen leveren, waar nodig en mogelijk onze fouten herstellen en inspireren tot beter. Dit doen we met een visie op de wereld waarin niet eigengewin, olie- en (neo)koloniale belangen ons morele kompas vormen, maar we ons laten leiden door rechtvaardigheid, geloofwaardigheid en (wereld)vrede.
Voor recht en vrede, geen olie. Kritisch naar de ander en onszelf. Nederland heeft de mond vol van mensenrechten, maar voegt vervolgens de daad niet bij het woord. Mensenrechten moeten de basis vormen voor al ons internationale beleid. Een eerlijke, consequente en geloofwaardige toepassing van mensenrechten is nodig. Of het nu gaat om Nederland zelf, om onze bondgenoten of om de landen van herkomst. Of het nu gaat om Frankrijk of Polen, Israël én Saudi-Arabië. Van China, Brazilië tot de VS. Voorbij het eigen gewin. Voorbij de vriendjespolitiek, olie- en handelsbelangen. Af van een darwinistisch 'recht van de sterkste' naar een beschaafd 'recht voor allen'.

---
pdf_page: 48
---

Koopman én dominee. Dit betekent voor de internationale houding van Nederland dat de keuze niet of-of is. Niet welvaart OF menselijkheid; niet veiligheid OF rechtvaardigheid; niet macht OF afhankelijkheid. Net zoals we in Nederland gedijen op de mensenrechten die verankerd zijn in onze recht- én welvaartsstaat, dienen mensenrechten ook leidend te zijn in onze internationale verhoudingen, betrekkingen en beleid. NIDA zet op landelijk, Europees en wereldniveau in op eerlijke internationale handel, dekolonisering van geopolitieke en economische verhoudingen en een gelijk- en menswaardig migratiebeleid.
Defensie: ontwapenen in plaats van bewapenen. NIDA kiest voor een omslag in onze export van wapentuig, gericht op het terugdringen van de wereldwijde wapenhandel en het stoppen van het leveren van wapens aan landen die daarmee de mensenrechten van hun eigen burgers schenden en/of illegale oorlogen voeren. NIDA zet internationaal in op een defensiebeleid dat gericht is op boycots, sancties en ontwapening van landen die mensenrechten schenden in hun binnen- en buitenland. NIDA zet in op berechting van (oorlogs)misdadigers en tirannie conform internationaal recht.
Internationale solidariteit. Wij zijn solidair met culturele en religieuze minderheidsgroepen die wereldwijd worden onderdrukt of geweld wordt aangedaan door staten, gewelddadige groeperingen en/of multinationale (neokoloniale) corporaties. Van inheemse volkeren in Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië tot Afro- en Latijns-Amerikanen en Afro-Europeanen; van het Midden-Oosten tot de Amazigh en Hirak-beweging in Noord-Afrika. Zij verdienen allen een rechtvaardige behandeling en daar zet NIDA zich voor in.
Kwetsbare groepen. Het huidige buitenlandbeleid beperkt actieve hulp en aandacht tot kwetsbare minderheden als christenen, LHBTI's en atheïsten. Kwetsbare islamitische minderheden in Europa, NoordAmerika, India, Myanmar, Angola, China en Israël-Palestina verdienen gelijkwaardige aandacht en hulp.
Stop genocides: van Rohingya's tot Oeigoeren. Nederland moet pal staan voor de rechtvaardigheid, vrede, steun, opvang en herstelbetalingen voor groepen die onrechtmatig zijn/worden verdreven, onteigend, ontheemd en/of doelwit zijn van (culturele) genocide. Nederland dient zich daarbij in internationaal verband op alle mogelijkheden in te zetten voor veroordeling en berechting van de (politiek) verantwoordelijken.
Politieke burgerrechten. NIDA is voor het consequent ondersteunen van politieke burgerrechten en eerlijke verkiezingen, het verwerpen van allianties met autocraten ten koste van hun eigen bevolking, en tegen het (stilzwijgend) gedogen van onrechtmatige coupplegers en pogingen hiertoe (zoals recent in Turkije en Egypte).
(Re-)Investigate 20 jaar 9-11 \& 'war on terror'. Voor een kritisch, onafhankelijk en internationaal onderzoek naar alle misstanden, (illegale) oorlogen en desastreuze gevolgen rondom 9-11 en de daaruit voortvloeiende 20-jarige 'War on Terror' (in naam van de 'democratie'). Met internationale berechting voor de politiek verantwoordelijken, maar ook de nodige lessen voor de opstelling en het handelen van Nederland hierin.
Berechting van oorlogsmisdaden VS, VK en NAVO-landen door het Internationaal Gerechtshof. Voor de geloofwaardigheid van onze internationale betrekkingen, die van NAVO(-bondgenoten) en het internationaal recht in het algemeen, dient de internationale gemeenschap de VS en de NAVO-leden een kritische spiegel voor te houden. Nederland dient hier in internationaal verband op aan te dringen.
Kwestie Palestina: één-staat-oplossing. De staat Israël misbruikt de hoop van anderen op een twee-statenoplossing in haar verdere koloniale expansiedrift. Terwijl Israël de kolonisering, apartheid en het bloedvergieten alsmaar opdrijft, wordt er op geen enkele manier recht gedaan aan de zelfbeschikking en het bestaansrecht van Palestijnen en Palestina. NIDA staat voor de terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen, met compensatie en gelijke rechten. Vrij van apartheid en met gelijkwaardig burgerschap en open en vrije verkiezingen.

---
pdf_page: 49
---

Migratiebeleid: van xenofoob naar Xenophon. Xenophon is een Griekse econoom die rond 400 v . Chr. leefde en bekend is geworden om zijn pleidooi voor de opvang van vluchtelingen (zowel politiek als economisch). Hij stelt dat zulke opvang meerwaarde heeft voor stad, land en economie. Zijn visie staat daarmee haaks op het meer gangbare xenofobe vluchtelingendebat en -beleid. Hieruit volgen een aantal concrete maatregelen rondom migratie: 1) We kijken allereerst eerlijk en relativerend naar de cijfers en vervallen niet in xenofobe, angstaanjagende beelden over invasies, tsunami's, stromen en wat al meer; 2) We de-criminaliseren en deillegaliseren ongedocumenteerden; de opvang van vluchtelingen en de vrijheid om te bewegen, hebben niets te maken met liefdadigheid, maar met rechtvaardigheid; 3) We versnellen en versoepelen de komst van nieuwe stad- en landgenoten. Dit geldt zowel voor de juridische procedures als voor het vinden van de nodige zorg, werk, huisvesting of taalles. We laten het één niet van het ander afhangen en laten dit ook zeker niet afhangen van de 'vrije' markt; 4) Daar waar mogelijk en in het belang van de vluchteling bevorderen we menswaardige opvang in de regio. Als dat in de regio niet mogelijk is (en dit is in verschillende regio's allang gebleken), zetten we in op punt 5) toegankelijke en snelle plaatsen voor de intakeprocedures voor het verstrekken van vluchtelingenvisa en het waarborgen van een veilig (door)vlucht (bijvoorbeeld per vliegtuig); 6) We openen de grenzen voor arbeidsmigratie en creëren een meer circulaire migratie; 7) We dichten het gat tussen mensenrechten en burgerschapsrechten en ontwikkelen hiervoor een rechtvaardige en trapsgewijze opbouw voor arbeidsmigranten; 8) In zowel Europees als VNverband zetten we in op de mondialisering van Artikel 1 van de Grondwet dat zich uitspreekt tegen discriminatie op basis van economische ontplooiingskansen of afkomst, en voor gelijkwaardigheid in bewegingsvrijheid.
Gidsgezinnen. Voor nieuwe Nederlanders die uit het buitenland komen en behoefte hebben aan iemand die hen zo nu en dan persoonlijk wegwijs kan maken, wordt er geïnvesteerd in een netwerk van gidsgezinnen.
Aanpak belastingparadijzen. Belastingparadijzen maken het voor bedrijven en personen mogelijk belasting te ontwijken, hun verantwoordelijkheid te ontlopen en de solidariteit te ondermijnen. Ook Nederland laat brievenbusfirma's als belastingparadijsvogels ongemoeid. NIDA zet zich in voor nationale en internationale afspraken en maatregelen gericht op het eerlijk belasten van multinationals en grootkapitaal.
Natiestaat als middel, geen heilig doel. Alle mensen, wereldwijd, delen uiteindelijk dezelfde gemeenschappelijke oorsprong. De grenzen tussen landen dienen als middel voor het praktisch kunnen besturen van een land. De collectieve verbondenheid, rechten en gelijkwaardigheid van mensen overstijgen zulke grenzen. Het nationalisme heeft bijgedragen aan illusies en mythen die we moeten herzien en waar we mee af moeten rekenen.
Boycots, sancties en ontwapening. We zetten bij conflicten in op de verdediging van mensenrechten en het waarborgen van vrede. Waar nodig en mogelijk maken we daarbij gebruik van boycots, sancties en ontwapening van - met name - de agressor. We durven in het kader van ontwapening (zelf)kritisch te kijken naar de rol van Nederland en onze bondgenoten in het proces van bewapening en nemen daar ook verantwoordelijk voor. Zelfs als dit ingaat tegen economisch-nationale belangen. We trekken hierin zo veel mogelijk op vanuit Europese samenwerking.
Investeren in internationale uitwisselingsprogramma's. We investeren in toegankelijke internationale uitwisselingsprogramma's binnen het middelbaar onderwijs, MBO, HBO en WO, binnen en buiten Europa.

---
pdf_page: 50
---

Voor een solidair Europa. Voor Europese samenwerking, humanitair, economisch, monetair en ecologisch. Voor de EU. Met respect en ruimte voor de nodige pluriformiteit en autonomie van de lidstaten, waarin noord, zuid, oost en west gelijkwaardig en solidair zijn aan en met elkaar. Waarbij we het Europese bestuurlijk proces dusdanig dienen inrichten dat de Europeanen centraal staan en niet de economische lobbybelangen van multinationals.
Geen Fort Europa. NIDA is voor een Europese Unie die gestoeld is op mensenrechten en solidair is met alle wereldbewoners. Een eerlijk Europa dat zichzelf niet onrechtvaardig bevoordeelt ten opzichte van een buurcontinent als Afrika of Azië. In dat Europa dient Nederland voorop te lopen.
Maatregelen voor niet solidaire EU-lidstaten. Nederland dient zelf binnen de EU het goede voorbeeld te tonen en voortouw te nemen. Je kunt als lidstaat niet de lusten verwelkomen (zoals landbouwsubsidies) en de 'lasten' ontwijken, zoals het waarborgen van mensenrechten en eerlijke spreiding van vluchtelingen in de EU. De EU dient maatregelen te treffen tegen lidstaten die het solidariteitsbeginsel van de EU ondermijnen.
Aanpak belastingparadijzen. Belastingparadijzen maken het voor bedrijven en personen mogelijk belasting te ontwijken, hun verantwoordelijkheid te ontlopen en de solidariteit te ondermijnen. Ook Nederland laat brievenbusfirma's als belastingparadijsvogels ongemoeid. NIDA zet zich in voor nationale en internationale afspraken en maatregelen gericht op het eerlijk belasten van multinationals en grootkapitaal.
Eerlijke wereldhandel. Ook voor onze wereldhandel geldt een sociaal fundament en ecologisch plafond. Dit betekent dat het leven van mens en natuur hier niet meer waard is dan daar. Productieketens moeten worden doorgelicht op misstanden (als (moderne) slavernij, kinder- en dwangarbeid, onderbetaling, natuurvervuiling). We dienen keurmerken te eisen en harde maatregelen te treffen tegen misstanden. Niet gericht op de arme boer of arbeider, maar gericht op de bedrijven die (hoofd)verantwoordelijk zijn en ervan profiteren.
Gelijkwaardige gezinshereniging wereldwijd. Iedereen heeft het recht zich te verenigen met zijn of haar gezin. Voor gezinsleden buiten de EU gelden er op dit moment moeilijkere, strengere en hardere eisen (op basis van diploma's) dan de eisen (op basis van inspanning) voor gezinsleden binnen de EU. De eisen die daarbij gesteld worden aan kennis en taal creëren daarbij ook ongelijke kansen op basis van onderwijsniveau. NIDA is voor een eerlijk en toegankelijk gezinsherenigingsbeleid, vrij van onnodige drempels, zowel voor gezinsleden binnen als buiten de EU, op basis van gelijkwaardigheid.
2,5\% van de begroting naar ontwikkelingshulp. Voor eerlijke ontwikkelingshulp. Zie volgende punten.
Ontwikkelingssamenwerking niet verhandelen. We hervormen ontwikkelingshulp. Van instrument voor Nederlandse of Europese (neokoloniale) belangen naar eerlijke manieren om een rechtvaardige en eerlijke wereld te bewerkstelligen. Daarom dient de Nederlandse regering ontwikkelingssamenwerking en internationale handel ook van elkaar te splitsen en niet samen te voegen onder hetzelfde ministerie.
Ontwikkelingshulp als hulp, geen stok. Gelden voor ontwikkelingshulp mogen niet gebruikt worden voor grensbewaking of het terugdringen van vluchtelingen, dit is geen hulp. Daarnaast dient ontwikkelingsgeld ook niet ingezet te worden als drukmiddel naar landen om vluchtelingen terug te nemen.
Schoon drinkwater voor ieder kind. Nederland dient zich als waterland in te spannen voor toegankelijk en schoon drinkwater in de wereld, en haar kennis en expertise te delen met betrekking tot de bescherming tegen het water.

---
pdf_page: 51
---

Terugbetaalde schuldenlast Indonesië terugbetalen. Na eeuwenlange onderdrukking en uitbuiting met als sluitstuk een wrede koloniale oorlog eiste Nederland van Indonesië de overname van de Nederlands-Indische schuldenlast. Dit resulteerde in de terugbetaling van ongeveer 4 miljard gulden. De Nederlandse staat heeft de morele plicht om dit bedrag (doorgerekend naar de huidige maatstaven) op een verantwoorde en behapbare wijze aan Indonesië terug te betalen.
Overzeese koninkrijksdelen. NIDA staat voor een gelijkwaardige relatie met de overzeese eilanden van het Nederlands koninkrijk. De autonomie en het zelfbestuur van de eilanden dienen gerespecteerd te worden. De bevolking dient in alles zelf te beslissen over het bestuur van de eilanden.
Dekolonisering van de wereld. Alle restanten van kolonialisme en neokoloniale verhoudingen in de wereld dienen we vanuit landelijk, Europees en VN-verband inzichtelijk te maken, zowel in de verhouding tussen landen onderling als in de relatie tussen multinationals en landen. Alle daaruit voortvloeiende onrechtvaardigheden, zoals immense en onrechtvaardige nationale schulden of wurgcontracten die ten koste gaan van de bevolking, dienen we te herstellen.

---
pdf_page: 52
---

# DANKWOORD 

DANK AAN ALLE WILZEN EN SCHRIJVERS, DIE BEWUST DAN WEL ONBEWUST, IN LIJN MET DEZELFDE INSPIRATIE AAN DIT PROGRAMMA HEBBEN BIJGEDRAGEN.
IN WOORDEN EN DADEN. VAN IMAM SHATIJI TOT WILLEM SCHINKEL. VAN EEN RECHTVAARDIGE KONING DER MEDEN EN PERZEN TOT MALCOLM X. DANK AAN ALLE NIDA-LEDEN, BETROKKEN IN HART, GEDACHTEN EN PEN.

Dank aan de partijprogrammacommissie voor het samenbrengen en verbinden van al deze energie en inzichten in dit partijprogramma.

---
pdf_page: 53
---

# GROEIRINGEN: 7 JAAR GROEI VAN NIDA

NIDA groeit al zeven jaar, vol overtuiging, vanaf de start. Niet afsplitsen, maar oprichten, zonder subsidie op eigen kracht.

Dankzij contributies, donaties en de liefde en inzet van vrijwillige strijders.

NIDA bereikt resultaat in de raad en op straat. Met moties, acties, demonstraties, inzamelingsacties en vredesmanifestaties.

NIDA loopt vanuit superdiverse steden op de troepen vooruit. Met een nieuw geluid waarmee we bruggen bouwen en hokjes doorbreken. In het land wordt NIDA nog niet door iedereen gezien en begrepen.

NU IS DE TIJD!

---
pdf_page: 54
---

# RESULTATEN JE HERKENT EEN BOOM AAN ZIJN VRUCHTEN 

Na zeven jaar pionieren, inspireren en groeien staat NIDA nu aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen. Alles op eigen kracht, bottom-up, met liefdevolle vrijwilligers. Nu al maakt NIDA lokaal, landelijk en ook internationaal het verschil. Wat heeft NIDA inmiddels bereikt?

In Almere, Den Haag en Rotterdam wist NIDA gesteund door een raadsmeerderheid honderden raadsvoorstellen te realiseren. Hieronder lees je een greep daaruit:
16 miljoen euro meer voor \#armoedebestrijding
Islamitische \#begraafplaats met eeuwige grafrust
Geen euro subsidie naar \#zwartepiet (eerste politieke partij die 'zwarte piet is racisme' agendeerde)
Onderzoek naar racisme bij \#politie
Overbruggen van de kloof tussen school-, thuis- en straatcultuur
Verbeteren van het \#geschiedenisonderwijs met lessen uit het slavernij-, koloniaal- en migratieverleden
\#Stages en traineeprogramma's in krachtwijken en in de cultuursector
Planten van \#babybomen
Culturele en religieuze diversiteit en sensitiviteit in de zorg
Diversiteit en inclusie in Kunst \& Cultuur
Investering in kerken én moskeeën voor mantelzorg
Bevordering van respect, interreligieuze dialoog en begrip \#StadVanCompassie
Gemeentelijke steun voor de voedselbank
Pilot-aanpak tegen racisme en islamofobie
Publieke speelplaatsen en verschoonruimtes voor mindervaliden
Snelheidsspaarmeters voor verkeersveiligheid
Herstel van natuurlijke biodiversiteit
Nationaal Herdenkingsmonument Srebrenica in Den Haag
Betaalbare koop- en huurprijzen met zelfbewoningsplicht, strijd voor sociale woningen en bevries de huurprijzen
Meergeneratiewoningen waarin meerdere generaties bij en naast elkaar kunnen wonen
Een Kinderburgemeester voor meer politieke betrokkenheid van jongeren
Menswaardige vluchtelingenopvang
Betere beveiliging van gebedshuizen
Alternatief samenlevingsbeleid \#Stadsgenota
Initiatief voor huurkoop 3.0: zonder schuld en rente een huis kopen

NIDA brengt de straat naar de raad en andersom:
NIDA organiseerde een demonstratie met +10.000 mensen over Erasmusbrug voor menswaardigheid in Gaza;
NIDA was betrokken bij allerlei demonstraties met 30 man 'Zwarte Piet ken niet' in 2014 tot BlackLivesMatter, Afghanistan, Oeigoeren, van Den Haag tot Amsterdam;
Als eenheid in diversiteit kwamen we samen op het Vredesplein.
Samen in verzet tegen haat, angst en verdeeldheid;
NIDA organiseerde debatten en iftars in de stad, in het land en in Europa, met lokaal, nationaal en internationaal bereik;
NIDA vergroot de politieke betrokkenheid van jongeren en minderheden met training, acties en debatten (NIYA);
We zamelden tienduizenden euro's in voor goede doelen, variërend van de voedselbank in Rotterdam tot een ziekenhuis in Gaza;
Kledingacties en welkomstpakketten voor vluchtelingen en bestrijding van vluchtelingenhaat met FlowerPower;

Er is meer! Dit is pas het begin! Samen met jou vermenigvuldigen we onze impact in het land!
⚠️ Voor AI gebruikers:
Kopieer de content hierboven en plak in je AI chat voor analyse.